Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 7

2848. 1636 november 20. Aan A. Oxenstierna⁵.

Excellentissime Domine,

Exiere Corbiae die 14 mensis hujus, ut hic numeramus dies, tres equitum vexillationes, pedites ceteri, simul ad mille ducentos bene valentes: morbidi aut saucii sexcenti, sed horum quoque pars altera semiaegra belloque non inhabiles. Sic quae intra septimum diem nuper Gallis perierat, intra septimam, quam oppugnari circumjecta munimenta coeperunt, diem recepta est, cum intactum staret non modo vallum oppidi fossaque, sed et praetextus fossae agger, quem contrescarpam mos militaris vocat. Nihil compertum eis defuisse praeter medicamina.

Causa tam subitae deditionis non apparet: brevi apparituram qui exierunt dixere, cumque is, qui praefecti mortui⁶ vices implebat Belga⁷ ad Hispanos redierit, evanescit suspicio pecunia corruptum, nec aliud conjectantibus relinquitur quam credere in arcano aliquid cum Hispano cardinali⁸ convenisse.

5 Gedrukt Epist., p. 279; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 265.

6 Champagne.

7 De Belg George de Brimeu.

8 Don Fernando; zie over hem IV, p. 412 n. 11.

[p. 519]

Angli legati¹, qui saepe jam cum regiis ministris colloquuntur, ita disserunt, quasi cum Hispano² velint salvam sibi pacem et commercia, rem sibi non nisi cum imperatore³ et adhaerente ei Germania. Eodemne tracturi sint Galliam, ut omisso Hispano illuc incumbat, et apertene bellum facturi sint Angli an, ut apud Batavos, Scotos, Gallos olim solebant, causam alienam sua pecunia ac milite adjuturi, non eadem omnium est existimatio.

Gaudeo ex Furlisho comite⁴ discere colligi permissu regis Britanniae⁵ in Britannia militem in usus Suediae.

Landgravium⁶ is, qui ab eo missus huc venit⁷, nuntiat acceptis CC M imperialium novum cum Gallia foedus, quando prius servatum non fuerat, inivisse. Sic et Batavos Galli novis obstrixere pactis, pro irruptione in Belgicam, quae priori foedere promissa erat, sesquimillionem francicorum illis polliciti, quod illam de bello in Germaniam vertendo suspicionem firmat. Re ex oppidanis militibusque, qui transfugerant, inquisita, magis quam ante patuit Sancurii⁸, qui Corbiam nuper dedidit, socordia, ita factum, ut affinium gratia impedire nequiverit, quo minus in absentem eadem, quae in Castelleti Capellaeque praefectos⁹ poena decerneretur, addita etiam XVIII M francicorum mercede in caput ejus.

Haec domestica calamitas fecit, ut Davausius¹⁰ se a legatione Coloniensi excuset. Pater Iosephus¹¹ ita quibusdam locutus est, quasi ipse eo iturus esset.

Gallasius¹² ubi sit, non certo scimus. Numeratus est ejus exercitus praeter oppida Burgundiae ducatus transiens ad XXXVII bene valentium millia. Rumores editi ipsum die hujus mensis II fuisse ajunt ad Vigennam in comitatus Burgundiae confinio. Alii transrhenana repetiturum ajunt, alii in Helvetiorum finibus hibernaturum.

Circa Bajonam dux Valetta¹³ et Gramontius¹⁴ XVI M habent militum subitariorum, sed Vasconicae gentis in illis partibus, qui romanae sunt religionis occulta pro Hispano vota habent, quae per occasiones se aperiunt. Pecuniae, quae fuerant, defecere nec mirum inter tot vera impendia et rapiendi tantam licentiam: novam reperiendi difficultas summa est. Sunt qui in litium summas mutuique nomine tributa nova animo conceperint, sed vix audent rectores irritare plebis patientiam resurgente cum maxime per Aquitaniam seditione eorum, quos Escrocantes vocant.

1 De ordinarius ambassadeur John Scudamore en zijn extra-ordinarius collega Robert Sidney, graaf van Leicester.

2 Philips IV van Spanje.

3 Ferdinand II.

4 Arvid Forbes, Schots bevelhebber in Zweedse dienst.

5 Karel I.

6 Wilhelm V, landgraaf van Hessen-Kassel.

7 Jean Louis Sengel. Op 21 oktober was te Wesel een verdrag gesloten tussen Lodewijk XIII en landgraaf Wilhelm.

8 Maximilien de Belleforière, seigneur de Soyecourt; zie no. 2715, p. 330 n. 6.

9 Respectievelijk Etienne de Rouvroi, baron de St. Simon, heer van St. Léger, en René du Bec-Crespin, markies van Vardes.

10 Claude de Mesmes, graaf van Avaux.

11 François Leclerc du Tremblay, de bekende gunsteling van De Richelieu; zie V, p. 16 n. 6.

12 Matthias, graaf Gallas, generaal-majoor in dienst van Ferdinand II.

13 Bernard de Nogaret d'Epernon de La Valette.

14 Antoine, hertog van Gramont.

[p. 520]

Dicebat mihi his diebus Berlisius¹ affinem suum Bulionium² praecepisse, ut Suedis pars debiti numeraretur, at Heufdius³ ne chartas quidem, quibus, ut eo perveniatur, opus est, datas sibi ait, quanquam multum instanti. Neque ego desii ostendere illam per exiguas particulas diversam solutionem ad res agendas nobis esse inutilem.

Hanoviam indutiis trimestribus tutam esse intelligo.

Fama spargitur, sed parum certa, captas a Gallis naves onerarias quatuor, quae victui belloque necessaria ferebant in illas insulas, quas in Ligustico mari iuris Gallici Hispani nunc armis tenent.

Corbia non amplius quam sex machinis fuit verberata.

Ex Italia nihil habemus, nisi a Mantuano duce⁴ missum fidum hominem⁵ in Hispaniam. Multa consilia inter Hispanum et Etruscum⁶ sociari: optare pontificem⁷, ut et Parma et, cujus periculum magis urget, Placentia sibi custodienda ad tempus pacis tradantur. Interim et in Parmensi agro castrum Farnesium, Betolam aliaque cepere Hispani. Ex Hispania duo milliones ducatorum rebus Italicis destinari dicuntur, partiendi in centena millia in mensem. Mediolanum CCCC M ducatorum mittebantur.

Cardinali Riceliaco res prospere succedunt. Coloniensem conventum et omnia de pace colloquia morari speciose potest apud regem⁸ felicibus Galliae sociorumque rebus apud pontificem semper aliquid interjectando, quod Hispanus nolit. Videt scilicet nullam spem pacis a pontifice ostentari, nisi reditui concesso regis matri⁹, quam rem merito sibi exitiabilem judicat, deinde firmato matrimonio Lotharingico¹⁰. Iam vero et Pigneroli et Lotharingiae restitutio, magnam ipsi gloriam detractura, vix poterit¹¹ evitari. Itaque nihil aliud ei restat, nisi ut vitandae invidiae pacis studium praeferat, reipsa bellum, quantum potest, trahat.

Praeter cetera commoda, hoc magnum est, quod Galli externo metu avertuntur ab internarum rerum cura. Quod tamen ut diuturnum sit, vereor, quia frater regius improvisus venit in hanc urbem sermonibusque sociatis cum Suessionensi¹², qui laesam a cardinali Riceliaco dignitatem suam non dissimulat, heri sub noctem discessit eodemque tempore alio itinere comes Suessionensis, coituri, ut fama est, in Aquitania, ubi de seditionis incendio, ut modo dixi, cineres reviviscunt. Espernoniusque¹³ et Sanctisimonius¹⁴ nuper regis dejectus gratia, praefecturas et clien-

1 Nicolas Faure, sieur de Berlize.

2 Claude de Bullion.

3 De Parijse bankier Johan H(o)eufft, die zowel voor Zweden als voor Frankrijk in financiële aangelegenheden bemiddeling verleende.

4 Carlo Gonzaga, hertog van Mantua.

5 Niet geïdentificeerd.

6 Ferdinando II de Medici, groothertog van Toscane.

7 Urbanus VIII.

8 Lodewijk XIII van Frankrijk.

9 Maria de Medici; zij hield verblijf in de Zuidelijke Nederlanden.

10 Het betreft het huwelijk van Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans, broer van de Franse koning, met Margaretha van Lotharingen, dat men trachtte ongeldig te doen verklaren; vgl. Merc. Franç. XX, p. 849 vv. en p. 989 vv.

11 De uitgave der Epist. heeft abusievelijk ‘poterunt’.

12 Louis de Bourbon, graaf van Soissons.

13 Jean Louis de Nogaret de la Valette, hertog van Epernon.

14 Claude de Rouvroi, hertog van Saint-Simon.

[p. 521]

telas habent. Metuendum sane, ne, si ad civilia arma venitur, tempus Hispano detur penetrandi in eas partes, quae hactenus ei regis vigil cura praeclusit.

Franciscus Melo¹ et Mediolani cancellarius² jam iter Coloniam ingressi sunt. Ibunt et eo legati Helvetiorum, Rhaetorum quoque et Vallitelinatium³ sub pontificis legato⁴ controversias suas disceptaturi.

Ratisbonae jam omnia parata dicuntur ad regis romani⁵ electionem. Legato Angliae⁶ digresso manet ibi, qui minori sub nomine res Anglorum procuret⁷ aut quae geruntur spectet.

Angli legati⁸ hesterno cum ministris regiis colloquio nihil aliud quam responsum perscriptum exhibuere ad delineationem foederis, quam Galli in Angliam transmiserunt⁹.

Creditur rex, qui nunc Versaliae est, huc venturus, ne populus hic satis inquies auditis principum offensis attollat cornua.

Semper quidem Deum oro, sed hoc maxime tam necessario tempore, Excellentissime Domine, ut christiano orbi, Suediae regno reginaeque¹⁰ ac Tuae Sublimitati det salutaria.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius¹¹>.

1 Francisco de Mello, graaf van Assumar, markies van Tor de Laguna.

2 Don Antonio Ronquillo.

3 Het gezantschap - dat Keulen nooit bereikt heeft - stond onder leiding van Georg Jenatsch; zie over hem VI, p. 76 n. 11.

4 Martio, kardinaal Ginetti.

5 Op 30 december 1636 werd Ferdinand, zoon van keizer Ferdinand II, tot Rooms koning gekroond.

6 Thomas Howard, graaf van Arundel; zie over hem V, p. 318 n. 12.

7 John Taylor, die na Arundels vertrek als agent in Regensburg achterbleef.

8 Zie p. 519 n. 1.

9 De uitgave der Epist. heeft de lezing ‘transmiserant’.

10 Christina van Zweden.

11 Onderschrift en naam ontbreken in de uitgave der Epist.

Lutetiae, 10/20 Novembris 1636.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.