Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 7

2629. 1636 juni 12. Aan A. Oxenstierna⁶.

Excellentissime Domine,

Dum hic adhuc retinetur Ponica⁷, saepe ad me venit. Ait ducem suum quae cum Gallia egit, egisse ut foederatum. Ulterius illigari Galliae nec per matrimonium velle. Accepisse eum dona regis⁸ Alsatiam nullo fructu, tantum ut eo major sui ratio haberetur, si quando de pace ageretur. Pro exercitu millionem in Augustum mensem promitti. Literas regias jam paratas esse, quibus ipsi reditus CXX millium florenorum attribuantur obligatis in id agris regiis, non Aquitaniae, ut rumor fuit, sed propius sitis. Dari hoc in remunerationem eorum, quae hactenus

6 Hs. Stockholm, RA. Eigenh. oorspr. Gedrukt Epist., p. 238; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 194.

7 Tobias von Ponikau, raad en gezant van Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

8 Lodewijk XIII van Frankrijk.

[p. 199]

bene fecisset nullo in posterum vinculo, quo Galliae addiceretur. Literas tamen illas sibi non conspectas. Neque velle ducem ea regis liberalitate uti, nisi Tua prius Sublimitate consulta.

Haec ille quidem ita disseruit, ad quae nihil respondi, nisi optare me duci cuncta bene procederent, tum quia mandata habebam super ea re nulla, tum quod res ipsa non satis perspecta mihi esset. Nam Galli de duce tanquam regi militante loquuntur; neque eorum ingenio convenit, annua tanta, quanta neque Parmensis¹ accipit, neque Saubaudi ducis filii² antehac acceperunt, in id tantum elargiri quarto Vinariensis Domus haeredi, ne ingrati videantur.

Praeterea exercitus, quem habet, majore sui parte ex Gallis constat, qui ei additi sunt ad X aut XII millia, cum contra de Suedis, qui sub ipso fuere, pars sit apud Condaeum principem³.

Et jam intelligo certis auctoribus mandata ad eum venisse, ne in Germaniam penetret, sed Galliae fines tueatur, quod me confirmat in ea conjectura, quam scripsi⁴, hactenus res Germaniae heic sperni. Etiam is miles, qui Batavis sub Brezaeo⁵ fuit dictusque erat sub Bulionio duce⁶ in Treviros ire, jam in Galliam venit, partim ad Campaniae tutelam partim sub ipso Brezaeo Picardschriam defensurus.

Ad Rohanium⁷ pecuniae parum satis mittitur. Princeps Condaeus et ipse pecuniam flagitat acrius quam ferre possint ii, qui regni rebus hic praesident.

Comes Licestrius⁸ adhuc nihil egit nisi amicitiae in speciem ostentamenta. In ejus initu quidam ex familia legatis Sabaudici⁹, dum de honoribus certatur, occisus est. Quare, nisi alia praecepta accipiam, abstinendum mihi videtur nugis tam magno constantibus.

Dicitur mitti ab Hispania in Poloniam comes Sorius¹⁰, in Angliam comes Ognatus¹¹. Qui in Angliam a caesare¹² venit Radulphus¹³, dicitur nihil adferre solidi existimantque ii, quibus cum aula caesaris literarum commercium est, magis ibi de commutatione quam de restitutione Palatinatus aut electoratus cogitari.

Pontifex¹⁴ Gallos nisi de negotio Parmensis audire non vult. Rationes tamen,

1 Odoardo Farnese, hertog van Parma.

2 Vittorio Amedeo, hertog van Savoye, en Christine, dochter van Hendrik IV van Frankrijk, hadden in 1636 twee zoons (de oudste, Ludovico Amedeo, was in 1628 gestorven): Francesco Jacintho en Carl' Emanuele II.

3 Henri de Bourbon, prins van Condé.

4 No. 2623 dd. 6 juni, p. 188.

5 Urbain de Maillé, markies van Brezé.

6 Frédéric Maurice de La Tour d'Auvergne, hertog van Bouillon.

7 Henri, hertog van Rohan, luitenant-generaal van de Franse troepen in Graubünden en de Veltlin.

8 Robert Sidney, graaf van Leicester, extra-ordinarius gezant van Engeland.

9 Gezant van Savoye in Parijs was van 1634 tot 1639 Claudio Girolamo de Chabò, markies van San Maurizio (1583-1659); het slachtoffer is mij niet bekend.

10 Jean de Croy, graaf van Solre; vgl. VI, p. 241 n. 5.

11 Iñgo Veléz de Guevara, graaf van Oñate y Villa Mediana.

12 Ferdinand II.

13 Clement Radolti. Hij was in maart 1636 benoemd; in 1659 bevond hij zich in Zevenburgen.

14 Urbanus VIII.

[p. 200]

quas haberent contra Lotharingicum matrimonium¹, cardinalibus quibusdam jussit exponi. Sunt, qui Gallos id moliri putant, ut de eo matrimonio ecclesiastica cognitio intra Galliam instituatur, apud episcopum primum, inde apud metropolitam, postremo apud primatem. Ego nihil tutius puto quam stari parlamenti decreto, cum omnis ecclesiastica notio viam sit apertura sive per appellationem sive, quod magis puto, per nullitatis propositionem judicio romanae sedis. Pater Josephus² is esse putatur, qui consilia saepe nutantia in gratiam aulae romanae maxime inflectat, dum cardinalitiam purpuram sibi studet parare.

De pecunia nostra perscriptum jam hactenus aliquid: sed video eo rem dirigi, ut solutio tarde et per particulas fiat nostro incommodo, quorum res pecunia praesente maxime indigent. Putant forte spem ejus pecuniae magnum momentum habiturum in Tuae Sublimitatis deliberationibus.

Mitto edictum principis Condaei contra sacrorum locorum expilationes³. Feuquerius⁴ restituendae valetudinis causa profectus est ad aquas Borbonias potum balneatumque. Nondum vela fecisse auditur classis Gallica.

Legatus Angliae extraordinarius⁵ non minus quam habuit ordinarius⁶ praeceptum habet cardinali Richeliaco nihil concedere. An eum inviserit in lecto pro aegroto cubantem, nescio. Ego laudo jus suum tuentes. Tamen non audeo quicquam imitari injussus. Patrem Iosephum, quia publicum munus nullum habet, neque ego inviso, quanquam a multis Gallorum rogatus, neque eum visuri sunt Angli.

Dolet mihi, quod tam longe absum, ut accipere mandata nisi magno temporis dispendio nequeam.

Haec postquam scripseram, ex Thuani literis 9 Junii⁷ ex vico Mariae in Minis scriptis disco cardinalem Valettam⁸ tuto per Lotharingiam itinere, quod Sandum aliaque loca hostes metu deseruissent, Hagenoviae subventum ire cum spe optima. Ducemque Bernhardum ideo in limite retentum, ut partem hostilium copiarum in se verteret aut, si opus esset, sociis auxilio accurreret.

Haec nunc habebamus et quae perpetuo facimus vota, Excellentissime Domine, pro Sublimitatis Tuae rebus prosperis.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius⁹.

1 Dit betreft de pogingen het huwelijk, dat Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans en broer van de Franse koning in januari 1632 met Margareta van Lotharingen in het geheim had gesloten, op formele gronden ongeldig te doen verklaren; zie Merc. Franç. XX, p. 849 vv.; p. 989 vv.

2 Over François Leclerc du Tremblay, de bekende père Joseph, zie V, p. 16 n. 6.

3 Zie bijvoorbeeld Mèm. du Card. de Richelieu sur le Règne de Louis XIII in Nouvelle Coll. des Méem. pour servir à l'Hist. de France, t. IX, p. 61.

4 Manasse de Pas, markies van Feuquières.

5 Robert Sidney, graaf van Leicester.

6 John Scudamore.

7 François-Auguste de Thou; er is geen brief van die datum van De Thou aan Grotius bewaard gebleven.

8 Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette.

9 Onderschrift en ondertekening ontbreken in de uitgave der Epist.

Lutetiae, 2/12 Iunii 1636.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.