Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 7

2508. 1636 maart 14. Aan A. Oxenstierna⁸.

Excellentissime Domine,

Nondum digresso Parmensi⁹ novus in hanc aulam hospes advenit dux Bernhardus¹⁰; sed illi in Lupara datum hospitium, huic in Armamentario. Dux Bernhardus ob Saxonici sanguinis antiquitatem et decora multum se praefert pontificum posteris et vasallis. Sed Parmensem rex¹¹ in colloquio caput tegi voluit;

8 Hs. Stockholm, RA. Eigenh. oorspr. Gedrukt Epist., p. 221; Oxenst. Skrifter 2 afd. II, p. 161.

9 Odoardo Farnese, hertog van Parma.

10 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

11 Lodewijk XIII van Frankrijk.

[p. 23]

cum Vinariensi maluit ipse loqui nudo capite. Parmensis Vinariensi salutatum misit, non ivit ipse; misimus et legati. Iturusne sim et ipse nescio, quando mandata diserta non habeo, exspectaturus legati Britannici¹ circa illa solliciti exemplum.

Ponicam² ad me misit; is ducem ait, cum pridem nihil pecuniae pro exercitu acciperet, - nam post pactiones cum Ponica unius tantum mensis stipendium acceperat - nuntiique a se missi verba referrent, constituisse ipsum huc venire, ut certi quid reportaret. Rex dixit facturum se, ne quid queri possit; neque dubito, quin in praesens pecuniae nonnihil sit ablaturus.

Caeterum ex proceribus intelligo non plane probari huic aulae ipsius actiones. Ajunt egregias pugnandi occasiones ab ipso transmissas, sive pavido³ Nortlingani proelii⁴ memoria sive quod omne militis damnum grave putet, cum jam id unum habeat salutis auctoritatisque suae praesidium. At ducis domestici ajunt Gallos pecuniae suae tenaces pericula externis delegare: cum in hostem progrediendi tempus esset, comitem Suessionensem⁵ revocatum.

Bene cessit Gallis, si, quod rumor fert et credi video, qui Mosam transierant hostes, eo, unde venerant, rediere. Nec illis, qui in Picardiam irruerant⁶, quicquam patratum adhuc praeter villarum incendia.

Nunc rex ad Sancti Germani est eodem ituro duce Bernhardo aliisque militiae primoribus⁷, ut consilia capiantur tempori accommodata. Erigit animos, quod Batavi aperte pollicentur, se ab his seorsim de ponendis armis nihil acturos.

Magna in hunc annum Galli prae se ferunt per Italiam molimina. Pontifici⁸ quam pertinaciter haec aula studeat, vel hinc intelligere est, quod Rohanii⁹ armata auctoritate impelluntur magis quam persuadentur Rhaeti, ut pro vero imperio in Vallem Telinam imagine quadam et modico censu contenti sint et ut iis, qui cum Rohanio in religione sentiunt, in Valle Telina nec Deum suo ritu colere nec larem figere liceat.

De novis dignitatibus ita cum rege deciditur, ut pars admittatur a parlamento, pars tertia remittatur a rege. Neutiquam tamen hujus commenti erit ea, quae sperabatur, utilitas. Itaque aliud adjicitur, auctum nummi pretium, quadrantis scutatis solidis quatuor, aurei pistoriensis octo. Ita rex in praesens in aere militi aliisque persolvendo quintam ferme partem lucrifaciet tantumdem damni sensuris privatis privatorum creditoribus.

Audio Gallos non satis habere, quod urbis Placentiae portas teneant: etiam arcis custodiam sibi deposcere; ea satis magna merces erit sumtuum hic factorum in Italum hospitem, qui ad CCC scutatorum millia aestimantur. Augendo militi

1 Burggraaf John Scudamore.

2 Tobias von Ponikau, raad en gezant van Bernhard van Saksen-Weimar.

3 De tekst der Epist. heeft abusievelijk de lezing: pavida.

4 Bernhard van Saksen-Weimar en de Zweden onder Gustaf Karlsson Horn waren op 6 september 1634 door Ferdinand, koning van Hongarije (later als Ferdinand III, keizer van Duitsland), bij Nördlingen verslagen.

5 Louis de Bourbon, graaf van Soissons.

6 De tekst der Epist. heeft: irruperant.

7 In o.a. no. 2501 aan Peter Abel Schmalz worden genoemd: Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette, Jacques Nompar de Caumont, markies van La Force, en Manasse de Pas, markies van Feuquières.

8 Urbanus VIII.

9 Henri, hertog van Rohan.

[p. 24]

proponitur, ut quaeque Galliae provincia definitum pro sua magnitudine numerum cohortium turmarumque alant.

Rediit navis ab insula Christophori dicta, quam Americae objacentem Galli Anglique partito possident fructu non alio quam tabacci et gossypii, quod cotonem dicimus. In alias quoque ejusdem maris insulas magnas satis, quippe leucarum quinquaginta aut amplius in ambitu Martinegii, Dominegii et Guardalupae dicuntur, habitatas barbaris, aliquot milites Galli misere, usurpandi magis juris, quam quod ad custodiam sufficerent.

Ejus, qui Benfeldium regit¹, prudentiam diligentiamque a iurisperitis, qui ipsum resque ipsius novere, praedicari audio.

Hogendorpius² hic est, post quindecim hos dies ad Sublimitatem Tuam iturus; eorum, quae refert, gratiam praelibare nolim. Sed et Ponica futurum putat, ut ad Sublimitatem Tuam mittatur.

Negant hi Hanoviam et Confluentes Treviricos defendi amplius posse.

Literae a Vienna nunciant credi in ea aula non Germanos tantum, sed et Turcam³ a Gallis in domum Austriacam incitari, id quoque tentari, si Ragoskio⁴ depulso Galli alium Transilvaniae praeficere possint, sibi devinctiorem; ab imperatore⁵ et fines Hungariae diligenter muniri et dona bassis mitti, ut bellum aut arceatur, aut redimatur.

Regi Poloniae⁶ - idem ex Italia scribitur - ex Neapolitano regno CL^m scutatorum mitti praesentis pecuniae, obventiones praeterea annuas quasdam perscribi, specie transigendi de veteri nomine, reipsa, ut ab aliorum amicitia abducatur.

Praeter haec Italae literae significant ducem Mutinensem⁷ cum VII^m peditum, XVIII equitum ire, ut Villam⁸ Gallum suis finibus depellat. A Mediolano auxilia ei mitti MCCC pedites, equites tantundem: Hispanos jam quosdam eodem praemissos et sequi Germanicas cohortes, quae postremae Alpes transierunt. Florentiae esse legatum imperatoris⁹, Hispanum Melonem¹⁰ ibidem exspectari. Pontificem queri de Gallis Hispanisque, Placentinum agrum Sedi Romanae feudali lege obstrictum, perpopulantibus: interim spectare haec otiosum temporibus pro occasione usurum.

De iis, quae ad lacum Comensem geruntur, nihil scribo, tum quod exiguasunt, tum ne materiam praeripiam Marino¹¹, cujus mitto literas.

Deus, Excellentissime Domine, Tuae Sublimitatis actus ad bonum orbis christiani dirigat.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Friedrich Richard Mockhel in 1646 te Benfeld overleden.

2 Gijsbert van Hogendorp; zie over hem V, p. 447 n. 4.

3 Sultan Murád (Amurath IV).

4 Georg I Rákóczi, regerend vorst van Zevenburgen (1630-1648).

5 Ferdinand II.

6 Wladislas VII (IV).

7 Franceso d'Este, hertog van Modena.

8 Guido, markgraaf van Villa.

9 Ik heb niet kunnen achterhalen, wie dit geweest is.

10 Francisco de Mello, graaf van Assumar, markies Tor de Laguna.

11 Charles Marin (Carlo Marini); zie V, p. 436 n. 4.

4/14 Martii 1636.

[p. 25]

Conventus regni Neapolitani suo regi¹ donativum dedit duos milliones auri et semimillionem. Rohanii copiae ita diminutae sunt, ut ultra bis mille secum non habeat. Mitto ipsa, quae Rohanius jussu regio Rhaetis exposuit.

1 Manuel de Guzmán, graaf van Monterey.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.