Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 5

1836. 1633 mei 2. Van D. Tilenus¹⁵.

Vir praestantissime,

Quod serius respondeo nuperis tuis non occupationibus factum est, sed acer-

15 Hs. Amsterdam, U.B., coll. RK., 30 A t. Eigenh. oorspr.

[p. 122]

bissimis chiragrae doloribus, quorum testem habebis ϰαϰογϱαφίαν istam, quae utinam minus molesta sit tibi legenti quam fuit mihi scribenti. Caeterum non poenitet me quaedam forte minus iucunda auribus tuis inseruisse literis meis, quando tam iucundas ac prolixas abs te elicuerunt.

De Novatoris illius anonymi scripto¹ nulla ad nos rumoris aura pervenit. Omnino et pietati et veritati iuxta est noxium, nil nisi gliscentem Epicureismum fovere idoneum. Sed obsecro te num probabilius aut tolerabilius Calvini dogma sit longe maxima generis humani parte sempiternis cum diabolo cruciatibus mancipanda absque ullo ad cuiusquam peccata (?) respectu, ne lactentibus quidem infantibus exceptis? Sed nec Socin.² magis est illa Novatoris sententia quam Piscat.³, qui statuit impios in stagnum ignis et sul. abiiciendos quidem, sed protinus in nihilum redigendos quemadmodum hic nummorum παϱαϰαϱαϰται in lebetem ferventis olei plenum coniecti momento exanimantur. Scio, quam invisa sit ϰαινοτομία et quantorum malorum semper caussa fuerit τὸ ἄμετϱον τῆς ἀνϑολϰῆς. Sed nemo profecto tam commode dicet, ut propter privatam alicuius opinionem forte ex Origene⁴ haustam deserto puriore coetu ad novos istos manichaeos me conferam. Quin et apud Socin. minus absurda super hoc dogmate me legere memini, puta non nisi post gravissimos et acerbissimos multorum seculorum cruciatus poenas impiorum desituras. Interim miror quod Amstelodami Gallorum potius Ecclesiam adeundam censueris compertum habens insignem illum Stentorem Bassecurtium⁵ geminata apostasia nobilem illi praeesse. Aluimus Ecebolium⁶ istum Sedani per aliquot menses quo tempore, cum Veneri et Baccho strenue litasset neque nobis liberet diutius ϑηϱιοτϱοφεῖν, ad Metenses se contulit, quos cum eorundem numinum cultu offendisset, ad Batavos profugit, quibus cum impudentiam suam in calumniandis immerentibus probasset, spartam hanc nactus est, quam incursando in Goulartium⁷ τὸν μαϰαϱίτην egregie ornasse visus est.

Laetor ab Hamburgensibus eum tibi honorem haberi, quem eximiae tuae dotes merentur. Faxo conticescat improbus ille rumor pridem hic sparsus quasi vetuisset magistratus intra pomoeria urbis versari.

Deum precor, ut in constituendo lare ea tibi suggerat consilia, quae non modo

1 Welk geschrift hier bedoeld wordt, heb ik niet kunnen achterhalen.

2 Faustus Socinus (1539-1604), antitrinitariër; zie IV, no. 1363, p. 5 n. 1.

3 Joannes Piscator (1546-1625), protestants theoloog.

4 Origenes (± 185-± 254), kerkelijk schrijver; zie III, p. 444 n. 7.

5 Fabrice de la Bassecourt (1578-1650), Waals predikant te Amsterdam, contraremonstrant.

6 Ecebolius (Ἐϰηβόλιος) is de naam van een Grieks sofist uit de 4^e eeuw, die tijdens de regering van Constantijn de Grote (325-337) voor christen wilde doorgaan, maar na de troonbestijging van Julianus Apostata (361) zich een fervent aanhanger van het heidendom toonde. Tilenus doelt met de naam op De la Bassecourt, die van katholiek priester tot de hervorming overging (1603), tot de R.K. Kerk terugkeerde en haar wederom - thans definitief - verliet (1606). Hij bevond zich toen te Sedan, werd in 1607 predikant te Metz en - na enige omzwervingen - in 1617 te Amsterdam.

7 Simon Goulart (1576-1628), Frans protestants theoloog. In 1601 werd hij als predikant aangesteld om de Waalse gemeente te bedienen; vanwege zijn remonstrantse beginselen werd hij echter van zijn functies ontheven. Hij schreef o.m. Brief Traité de la grâce de Dieu envers les hommes et de l'éternelle élection des fidèles et réprobation des infidèles, Amsterdam 1616; hiertegen schreef De la Bassecourt L' Election éternelle et ses Dépendances, Amsterdam 1618, waarop Goulart antwoordde met Examen des opinions de M. Fabrice Bassecourt contenues en un livre de disputes intitulé: L'élection éternelle et ses dépendances. Amsterdam 1618.

[p. 123]

privatim tibi sint utilia, sed etiam in publicum salubria ϰαὶ συμβιβασιϰά. Ego tam longum et acre cum arthritide certamen perosus mortem oro, taedet coeli convexa tueri¹.

Plura addere vetant distorti fractae manus dextrae articuli.

Salutat te officiosissime uxor mea², uterque et tuam cum caritatibus tuis, etsi nondum ad te reversis, salutamus. Coniungat Deus loco quam commodissimo in terris, quos ego non nisi in coelis me revisurum persuasum habeo.

Lutetiae, 2 Maii 1633.

Tuarum virtutum cultor perpetuus
D. Tilenus.

1 Vergilius, Aen. IV 451.

2 Jeanne de Guillon.

Adres: A Monsieur Monsieur Grotius à Hambourg.

In dorso schreef Grotius: 1633 Tilenus.