Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2
(1936)–Hugo de Groot–
Auteursrecht onbekend917. 1624 Aug. 12. Van Maria van ReigersberchGa naar voetnoot2.Alderliefste! Over acht dagen en hebbe ick U.E. niet gheschreven ende dat overmidts ick te Hillegom was by den ouden RughaverGa naar voetnoot3, die my zeer wel heeft onthaeldt. Een van zijn meeste wenschen is dat hy U.E. noch zoude moegen zien voor zijn doot. Hy zeidt dat hy al in Vranckrijck by u gheweest zoude hebben ten waere zijn grooten ouderdom sulcx belet hadde. Hy spreckt met een groote affectie van U.E. Ick hebbe daer oock van der LaenGa naar voetnoot4 ghesproecken, dien ick hebbe moeten beloeven dat wederom over te gaen ende een dach ofte twee by hem te blyven. My en sal niet meer te kort commen als tijdt. In 't passeeren tot Leiden hebbe ick Vossius ende Erpenius ghesproecken ende den laeste gheseidt het tgene U.E. my gheschreven hadde aengaende de pampieren, dien hy van U.E. onder hem haddeGa naar voetnoot5. Hy heeft my voor antwoordt ghegeven dat hy daervan aen U.E. | |
gheschreven hadde. Hy heeft zeer op my begeerdt dat ick U.E. schriven zoude, dat U.E. niet en moet laeten het Evangeli Joannis by de handt te nemen. Hy zeidt dat U.E. zoudt gedencken waerdoor U.E. verlost is gheweest, of 't niet en is gheweest ter oorsaecke van dat werck, en byaldyen U.E. dat nu liedt stecken dat Godt u straffen zoude. Hy zeide te gelooven dat ick daer veel in vermoght ende dat hy my oversulcx badt dat ick U.E. daertoe zoude vermaenen. Hy zeide dat hy daervoor wilde geven zoo aen boucken als aen geldt, als de vier evangelisten volmaeckt zoude zijn, XIIII oft XV hondert gulden. Hy ende Vossius ghebruckten noch een reden, waerom U.E. het tselve behoerde te doen, overmidts dat HenssiusGa naar voetnoot1, hoerende dat U.E. op de drie evangelisten gheschreven hadt ende den vierden hebt laeten stecken, heeft hy Joannis by de handt ghenoomen. Als hy, te weeten Henssius, van U.E. spreckt, zoo zeidt hy: ‘men zeidt veel van Grotius gheleertheyt, maer wat heeft hy toch ghedaen? men ziedt niet veel van zijn werck’. Hem queldt de jaloezie ende dat heeft hem altijdt ghequeldt. Ick hebbe met Erpenius ghesproecken raeckende het drucken van U.E. bouckGa naar voetnoot2; zooveel hebbe ick wel verstaen datter wel profijt meede te doen is het tselve tot onse kosten te laeten drucken, maer het kompt altemael aen op het distribuweeren ende datter qualijck geldt ut de bouckverkoopers handen te crigen is. U.E. moght letten of't hier niet ghedruckt en zoude connen werden. Vossius heeft my gheraeden dat ick eens met LamaerGa naar voetnoot3 daervan zoude sprecken, hetwelcke ick van meeninge ben te doen als ick wederom door Leiden passeer, hetwelcke ick Vossius ende Erpenius hebbe moeten beloeven. Wat WillemGa naar voetnoot4 belangt, den burghmeester PoppeGa naar voetnoot5 heeft aenghenoomen daervoor te sorgen, dan naer ick hooren can zoo en gaedt dat noch zoo vast niet, ende en zie niet waermeede hy hem sal geneeren byaldyen dit falgeert. Ick sal voor mijn vertrek van hier maecken te verstaen wat aparentie datter toe is. Ik meene dat ick den burghmeester Poppe wel sal commen te sprecken. Hy wilde my by hem nooden, dan mijn broeder ende aenderen goede vrienden hebben hem sulcx ontraeden. Ick ben eergisteren by den burghmeester HooftGa naar voetnoot6 ten eeten gheweest; hy doet U.E. zeer groeten, zoo doet oock den drostGa naar voetnoot7, die daer meede was. Hy zeide my verstaen te hebben ut een hevigh contraremonstrandt, dat U.E. daer zeer goede diensten voor het Landt doet. Ick zeide wel te weeten wat daervan was, maer niet wat zy daervan gheloefde. U.E. heeft my voor desen gheschreven dat den zoon van PaeuGa naar voetnoot8 ridder gemaeckt is; hier werdt zeer veel gheseidt dat het op een zonderlinge manniere gheschiedt is, dat den Coninck het rapier van zijn zyde deede ende deede het hem aen, hetwelcke noeidt aen iemandt aenders als aen hem gheschiedt en is. My weert dickmaels ghevracht oft waer is? Hier en weet ick niet op te antwoorden. Ick meenne hier noch twee ofte drie dagen te blyven ende dan wederom naer den Hage te | |
gaen, alwaer ick noch weinigh luden ghesproecken hebbe. Ick ben by den rekemeester KromvliedtGa naar voetnoot1 ten eeten gheweest. Den heer van der MyllenGa naar voetnoot2 heeft my doen verzoucken om by hem te commen eeten, dan en bender niet gheweest, overmidts ick op een aender ghenoedt was, en hebbe hem noch niet ghezien. Ick ben by de vrouw van BarneveldtGa naar voetnoot3 gheweest, dien ick zeer bedrouft vandt; hebbe oock de vrouw van der Myl ghesien, die noch zeer heevigh is ende spreckt zeer qualijck van veel remonstranten, overmidts zy de konspieratie zoo zeer detesteeren. Monsieur HesGa naar voetnoot4 is by my gheweest, dan en hebbe zijn schoenvader nochte zijn moeder noch niet ghesproecken. Byaldyen zy by my niet en commen, en ben niet van meeninge by haer te gaen. De proposten dien Hes met U.E. ghehouden heeft en commen ut hem niet, want VosbergeGa naar voetnoot5 heeft diergelycke over een tijdt lanck met mijn broeder ghehouden. Cornelis is noch te Delft. Ick hadde U.E. over een tijdt langh gheschreven van den recktoor in den BrielGa naar voetnoot6, dan alsoo wy daer niemandt en kennen ende dat het wat ongeleegen is voor moeder daer te gaen, zoo en weet ick niet oft niet alsoo gheraeden en waer dat men hem te Rotterdam deede, alsoo ick die meesterGa naar voetnoot7 al soozeer hoorde prisen als den aenderen. U.E. vader ende moeder scheinen ghenegen te zijn tot StangeerusGa naar voetnoot8, dan en hoore niemandt aenders die daertoe raedt. Vossius prist die van Rotterdam, dan vader ende moeder zijn becommert hoe hy het maecken sal met het kerckgaen. U.E. gelieve my zijn advis hierop te schriven. Den recktoor te Rotterdam houdt zeer veel van U.E.U.E. hadt my over een tijdt langh gheschreven dat Uttenboogaerdt ende Epiescoopius van meeninge waeren naer Holsteyn te gaen, dan verstae hier dat het af isGa naar voetnoot9. De reden, die men my seidt en duncke my niet bastandt, want men my aenders niet en zeidt als dat de zoomer al te kort is om daer te gaen. Ick ben tot Jan MeermanGa naar voetnoot10 ten eeten gheweest met Rem BiskopGa naar voetnoot11, die my altemet wat toe schoedt als oft U.E. niet ghenogh voor zijn broeder en deede. Het scheen hy meede wel pansioen van den Conninck zoude pretendeeren, en op my hadde hy het dat ick van Holsteyn niet en hieldt. Ick vondt hem wat leppigh, dan en vrage daer niet naer. Ick laedt dat al ongemerckt heene gaen, hy moet zoo veel hoeren die niet doef en is. Het scheindt dat U.E. altijdt weet te raen waer ick ben, alsoo uwe brieven my altijdt vinden. Ick ben blyde U.E. kennisse met den ambassadeur van EngelandtGa naar voetnoot12 ghemaeckt hebt. Het tgene U.E. my in zijnnen naest laetsten schrift van dat den markis de La VievileGa naar voetnoot13 geldt van hier zoude bedongen hebben, houdt men hier t'eenemael | |
voor onwaerheyt, ja ter contrari dat onse ambassadeurs hem eenighe vereerringhe ghepresenteert hebben ende dat hy het gheweigert heeft, ende dat men oversulcx van meeninge is hem wat fraeis van hier te senden. Die my dit gheseidt heeft zeide het tselve wel te weeten. Van het deportement van DodinsGa naar voetnoot1 meen ick U.E. ghehoordt sult hebben. De VriGa naar voetnoot2, die in de Gecommitteerde Raeden is van weegen Amsterdam, zeide dat hy gheseidt hadde dat zy altsamen stroe beenen hadden en dat hy haer al hadde zien commen, dat hy haer oock zoude zien wegh gaen. Was dat niet fraei van zijnne meesters ghesproecken? VooghtGa naar voetnoot3, den president van den bloetraed, drupt schier daer hy gaedt, woendt in den Hage als particulier; die van Aernem hadden hem scheepen ghemaekt, dan hy en heeft er niet willen gaen. Die schoene priesters gaen op haer laeste gras, want als Mey kompt is haer tijdt ut. Mannemaecker ende broeder Campe waeren van weegen de admieraelliteyt by de Staeten Generael gedeputeert. Zoo ras zy daer gecomen waeren, heeft den Prins Mannemaecker naer der Toelen ghesonden, alsoo der eenige gerughten waeren dat den viandt daer wel in zoude moegen vallen. Dit hebben de Staten van Zeelandt heel qualijck ghenoemen, en hebben hierover een brief aen den Prins gheschreven, waerby zy zeggen dat zy verstaen, dat haer die zorge toekompt; hebben oock een repremende aen Mannemaecker ghegeven. Het schindt dat zy noch wat op haer recht staen. Het briefken van joffrouw du Laayer, daer U.E. van schrift, en vinde ick niet, ick denck dat het vergeten is hier by te doen ende dat het ergens is blyven leggen. Byaldyen U.E. het tselve niet vinden en kan, mocht haer doen seggen dat zy een aender schrift; ick sal voor haer ende voor aenderen al doen dat in mijn is. Ick ben somwillen met ons huys becommert, want het veel is seshondert gulden te verwoenen, en daervan te verhuyren en heeft geen aparentie, want het te klein voor twee valdt. Het en waer geen noodt als wy van ons pansioen verzeekert waeren. Niemandt en raedt ons vandaer te gaen, te weeten ut Vranckrijck. Wat reden ick by kan brengen, zy meene dat weinigh jaren ons leeren sullen. Hier ben ick tot diversche mael by PoliaenderGa naar voetnoot4 gheweest, zoo ten eeten als aenderssins. Hy ende zyne huysvrouw quaemmen my wellecom heeten soo ras als ick gecommen was. Het zijn zeer heevighe contraremonstranten gheweest ende zijn noch zoo veel de religie belangt van die opinie, maer wat de regieringe belangt volcommentlijck van onse opinie; thoenen my sonderlinge groote vriendtschap. Mijn broeder Nicolaes isser gelogeert. Hy zeidt my dat zijn opini is dat men, zooveel de religie belangt, malkanderen hadde behooren te dulden; hy hoopt U.E. hier in dese stadt te sien. Wat ons NeefGa naar voetnoot5 belangt, men versekert my van zyne genegentheyt tot u. Het tgene ick U.E. in mijnnen laesten gheschreven hebbe van WestindienGa naar voetnoot6 hieldt men in den Hage voor heel vast, maer naer my dunckt zoo werdtter hier noch aen ghe- | |
twyfelt, ja men ghelooft hier meer dat het niet waer en is, als dat het waer is. Ick verlange te weeten hoe het met de reis van monsieur de MeesmeGa naar voetnoot1 gaen sal. U.E. sult ghelieven te letten oft U.E. tegen de winter geen pert van doene en sult hebben, want men in sulck gheval in tijdts hoy zoude moeten koeppen. U.E. ghelieve my zijnne meeninge te laeten weeten, ick weet wel dat het qualijck te doen is 's winters zonder perdt door te commen. My dunckt dat ghy monsieur Doole noch wel eens dient te vermaenen van de wijn. Ick hadde hem van drie oxhooefden gheseidt, wijn ghelijck hy ghewoon is (te) drincken. Schrift my hoe U.E. met zijn geldt al staedt, oft U.E. haest geldt van doene sult hebben. Ick hebbe neef ende nicht de BieGa naar voetnoot2 gepresentteert dat haer zoon by ons zouden doen, dan my dunckt dat zy hem voor het eerste niet te Paris hebben en willen. My dunckt dat goed waer datter wederom iemandt aenders by ons waer als GraswynckelGa naar voetnoot3 wegh gaedt, opdat U.E. gheselschap hebbe, en wy sullen dan plaetse ghenogh hebben al waerdt voor twee. Neef BrasserGa naar voetnoot4 heeft U.E. over acht dagen gheschreven dat den Coninck van Zweeden met den Coninck van Denemercken gheacordeert zijn; dient tot confiermatie dat den Zweedt zijn volck afdanckt. Den viandt leidt noch onttrendt twee millen van Breeda, daer hy nu al onttrendt drie weecken ofte bedt gheleegen heeft. Men verstaedt hier niet wat hy daermeede voor heeft. Dit is al het tgeene ick U.E. voor dees tijdt weet te schriven ende sal daerom eindigen ende Godt bidden dat hy u wilt geven het tgene hy weet dat saligh (is). Ut Amsterdam den XII Augustii 1624. U.E. ghetrouwe huysvrouw,
| |
Morge gaen ick tot Hasselaers moederGa naar voetnoot5 eeten. Men drinckt overal op u ghesonntheyt, maer den rinschen-wijntandt (is) bykans utghetrocken, want se geldt ses en dertich stuvers de stoop, sonder imppoost ofte achxsijns. |
|