Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2

[p. 400]

922. 1624 Sept. 14. Van J. Wtenbogaert¹.

Mijn heer. 't Is een wel wijs ende warachtich woordt: homo proponit Deus disponit. Wat D. Episcopij ende mijn voornemen was, verneemt U.E. uyt het ingeleyde², by my weder opgebroocken brieffken aen U.E. geschreven met mening van U.E. eerst gelevert te worden als wy in zee souden sijn. Maer 't is anders uytgevallen. Wy hadden door S^r. Pieterssen³ doen handelen met een Hamburger, die hyer aen de quay lach, als vanwegen 2 personen, die eerstdaechs van Parijs souden komen met haer dienaer om met hem nae Hamborch te varen. Onse bagagie lieten wy stillekens brengen t[ot] Pieterssen, die se ut zijn huys dede scheep doen. De schipper ap[poin]teerde de personen - hem onbekent - door Petersen, haer te Quilleboeuf te laten vinden den 1^en deser om aldaer scheep te gaen. Wy reysden van hier den 29^en ende waren daer ter gesetter tijdt. Niemandt alhyer en wist van ons vertreck, utgenomen de geseyde Pieterssen, die ons tot Quilleboeuff geleyde, ende eenige van onse familiën, niet alle. De schipper en quam tot Quilleboeuf niet, door contrarie wint ende stilte, vóór den 2^den naemiddach. Middelertijdt mosten wy daer waghten, gelogeert in des cerchers huys - dit achten wy een abuys geweest - daer alle de schippers haer aquiten moeten leveren. Ende hoewel wy - immers ick - my geduerich in mijn kamer hiel, soe achten wy dat wy hyer bekent sijn geworden, hoewel wy het niet en wisten, maer vermoeden 't. Wy gingen scheep den 3^en naemiddach ende quamen dien avondt voor Havre op de ree. Wy hielden ons stil binnen om niet gesien te worden van de schepen ende matrosen die op deselve ree lagen, verwachtende den convoyer tot bevryding tegen de Duynkerckers, die wy niet en vreesden, alsoe de Hamborgers vry zijn. Souden derhalven datelick in zee gesteecken hebben, maer de wint was ons heel tegen ende mosten blyven leggen neffens d'andere. Den 4^en tegen avondt komt onse schipper, sijnde met den boot aen landt geweest binnen Havre, daer hy had sitten drincken met ander schippers ende bootsvolck, dat men hem daer geseydt dat wy landtverraders waren met Barn.⁴ ende andere, met vele schandelicke propoosten tot onsen naedeel, waervan de conclusie was, wilde onse schipper ons in de Mase brengen hy soude eenen nyeuwen boeyer daermede winnen. Eenige seyden oock sy wilden ons aen den convoyer, als hy soude gecomen sijn, aenbrengen, om ons te doen lichten ende in Hollandt te voeren. De schipper, onse antwoordt hyer op verstaen hebbende, was gecontenteert, wilde ons getrou blyven, dede ons gerust slapen tot 's anderen daechs, om dan naerder te adviseren. Den 5^en, naer overleg van alles metten schipper, was de mening van met het naemiddachty, indien de convoyer middelertijdt niet en quam, in zee te lopen met sulcke wint als wy hadden, yewers nae d'Engelsche kusten, om aldaer den bequamen wint te wachten, uyt het gesicht van den convoyer. De resolutie was nau genomen, de schipper komt ons met eenige verbaestheyt seggen dat de convoyer voor wint ende voor ty met volle zeylen 't gat quam in 't zeylen. Wy sagen 't oock. 't Was een Zeu. Wy vonden geraden metten schipper

1 Hs. Bibliotheek Remonstr. Gem. Rotterdam. Gedrukt Brieven van J. Wtenbogaert, ed. Rogge II: 2 p. 233.

2 Dit ontbreekt thans. Het plan was naar Holstein te reizen.

3 Een ander dan de in p. 157 n. 3 genoemde Hillebrant Pieters? Zie ook p. 419 n. 5.

4 Oldenbarnevelt.

[p. 401]

aen landt te gaen, onse bagagie ut het schip te doen, den schipper te contenteren ende weder te keeren, gelijck wy deden, ende quamen den 7^en weder hyer, sonder dat hyer yemandt van ons wedervaren weet, soevele ons bekent. De geseyde propoosten aen den schipper waren gehouden by Amsterdammers, soedat onse schipper oordeelde dat sy ons aengebraght souden hebben. Wy weten niet seecker hoe wy sijn ondeckt geworden, maer gissen 't. Onse reyse is dan gestaeckt, immers dese winter; wat daernae leert de tijdt. D. Tilenus, Dorus¹ ende Mercier² mogen weten, maer weten niet off het geraden is dattet verder gae aldaer. In Hollandt sal men 't wel vernemen, daernae wy luysteren.

U.E. hadde D. Episcopio yet geseydt van den Ambassadeur van Engellandt³ ende Syner Ed. genegenheyt tot onse saecke, oock met eenige eerlicke gedachtenis van mijn persoon, soe D. Episcopius my uyt Uwer E. mondt heeft verhaelt. Wy bidden U.E. seer hertgrondelick ons met een brieffken te doen verstaen, off U.E. meynt dat dit wat fondaments heeft, ende dat die gunste by ons behoort gecultiveert te worden, met aenwysinge - indien 't U.E. gelieft - van de maniere hoe. Mons^r. Dor heeft my oock geadverteert dat U.E. in gespreck is geweest metten h. Aertzbischop van Rouen⁴, et que le dit prélat nous veult du bien. Ick bidde U.E. ons te laten weten - is 't geoorloft - hoe verre dat gaet, ende wat staet daerop te maecken sy. God beware U.E.

Mijn heer, Ick blyve alle tijdt

U.E. ootmoedich dienaer,
I. Wtenb.

1 François d'Or.

2 De protestantsche philoloog Josias Mercier, die 1626 overleed.

3 Carlisle, zie p. 359 n. 6.

4 Zie p. 384 n. 9.

Rouen 14. Septemb. 1624.

D^s. Episcop. ende M^r. Tresel doen U.E. seer groeten.

Adres: Aen mijn heer, mijn heer Hugo de Groot. Paris.

In dorso schreef Grotius: Utenb. 14 Sept. 1624.