Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 1
(1928)–Hugo de Groot–
Auteursrecht onbekend399. 1615 April 27. Van C. Matelief de JongeGa naar voetnoot4.Aen mijn Heer Hugo de Groot. Looft Godt, den 27 April 1615 in Rotterdam. Mijn Heer de Groote, gisteren avont quam ick by UL. en diende UE. aan eenyge dingen, die ick op staende voet hadde gelesen uut den brieff van den comis tot Bantam, Pieter CoeneGa naar voetnoot5, waeruut hebbe verstaen dit naevolgende, ende alsoo den brieff is van 9 vel pampier, soude moeyelijck wesen voor den Heer advocat te lesen, maer discoureert daer veel dingen van den Staet ende oock van de coopmanschap; de coopmanschap staet wel, daer ick noyt aen hebbe getwijffelt, want wy staen van desen jaere te verwachten 5 schepen: behalve dit jacht, 't schip Banda, de Provintyen, my dunct Gelderlant, die meest geladen waren op 10 November, Delf ende Rotterdam, die brengen sullen in 't lant tussen 50 en 60 tonnen schats. | |
Maer den staet is te beclagen hoewel noch nyet qualijck staet, maer na aparentye, want na dat ick se ansie soo en sal se nyet meer met cantoorjaegers willen geregeert wesen, die men, alse thuys comen en 30 of 40 gl. aen gedenckenisse overbrengen, confisqueert, maer daer moeten mannen gaen, die goede diensten weten te doen ende die willen geloent wesen ende wel getracteert. Peper van desen jaere tot Bantam wesende 200 V. sack. De Spanjaert hadde Ternate gevictailheert ende hadde daer een galeye gekregen ende wy mogen met onse groote schepen in een pomp loopen; hiervoor hebbe voor dese gevreest, ende nyet dat hy uut de Manilhas met een armada soude comen ons slaen; hy sal, ons in vreese houdende, ons consumeren. Die van Banda waren in oirloge met ons ende wachten de Engelse, die ick verstont van Bantam daernae toe waren; wat wy daer schade sullen ontfangen can UE. oordelen. Die van Luho ende Cambelo onsen Hitto hadden haer nagelen bewaert langen tijt voor de Engelse, soodat de Engelse voortaen meer genut uut Amboyna sullen trecken als wy, ende wy sullen de costen doen. Men roept om volck ende galeyen derwaerts. Een jacht van ons hadde tegen de galeye ende carcolen geslagen ende ten deele de eere weder gehaelt, die gaende hadde verlooren. Elck maeckt sijn forten sterck. Ons volck hadde het fort van Tydor verlaten ende geraseert, want condent nyet houden, most te water gesecoureert wesen, dat qualijck te doen was sonder galeyen. Die van Makian waren in twist met de onse. Die van Soloe waren gerebelleert tegen 't fort ende hadden 't belegert, dat most ontset wesen; ende alsoe lang als wy trachten na de coopmanschap soo seer als wy nu doen, sullen wy na de schaduwe grypen ende het principale laten loopen; daerom mijn meyning is eerst den man doot smyten ende hem daernae het rockgen uuttrecken. Desen Coene raest om een rendevous te hebben, hy prijst grootelijcx den Mataram daer hy een gesant by hadde gehadt, die hem presenteerde een huis te Japara te laten bouwen, ende nyet alleen een huys maer een casteel; wil geen tol hebben, seyt is geen coopman, maer alleen onse vruntschap ende hulp te water, ende soo ons yemant wil misdoen hy wil terstont 40 of 50 galeyen tot ons hulp seynden. Hier souden wy die van Bantam mede bevaert maken ende evenwel nyet toelaten dat hy hen ter neer bracht, want soude nyet beter wesen als die van Bantam, maer ons dienen tot onsen rendevous te maken. Die van Bantam wil nyet toelaten dat wy ons huys hooger timmeren als 2 vadem, daer can geen solder in wesen. In somma ick hoope dat ick wat gehoor sal krygen ende dat men India sal bewaren want 60 tonnen schats in een jaar te krygen, daer moet men veel halft vaten bier voor verexcysen ende veel verpondingen van de huysen betalen. UE. dient den brieff te lesen ende die oock aen den heer advocat te geven, is van 10 November uut Bantam 1614 van ditto Coene. Hiermede wil UE. den Almogende bevelen. Bidde Godt UE. te bewaren in lange gesontheyt. UE. dienstwillige
| |
UE. gelieve dit bygaende den Heer advocat te geven. | |
Adres: Aen mijn Heere Hugo de Groot. |