Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 1

288. 1613 Sept. 22. Aan J. Wtenbogaert⁶.

Iam nunc, Vir plurimis mihi nominibus reverende, literas tuas et versionis initium accipio: in qua videris mihi summa diligentia versatus. Sed minus taediosum tibi futurum existimo, si aliquanto maiori utaris libertate, nec nimium premas vocum mearum vestigia, contentus sententiam expressisse. Pietatem⁷

6 Gedrukt Epistolae p. 6. Over de Ordinum Pietas.

7 In den titel; vertaald: Godts-Diensticheyt.

[p. 265]

non video exprimi posse significantiore vocabulo. Vocis acer¹ ambiguitatem non recipit sermo noster. Proximum est id quod posuisti, nisi malis yverigh: est enim et haec vox media. Obstinatissimi silentii² interpretatus es ϰατὰ πόδας, usitatius forte esset nostrae linguae, die op 't alderhooghste voorgenomen hadde te swygen. Illud desaevituri³ satis periphrasi explicatum est, nisi malis, tot dat de sieckte wat mochte verkoelen, ende alsoo de patientie, etc. Pro concutitur⁴ nunc nihil aptius succurrit. Pro petulanter lacessi⁵, suffecerit forte met sodanighe dertelheyt (aut vermetelheyt) aengetast werde: nisi malis soo moedwillighlijck. Quod sententiam magis exprimit quam vocem. Umbraticus⁶ quomodo plene exponatur non video. Mihi tamen non displiceat quod primo posueras gemackelyke. Rhemnia lex⁷ circumscriptione explicanda mihi videtur, Waer zijn nu de Wetten die op 't hooghste plagen te straffen den genen die anderen met onrecht beschadigden? aut simili modo. Sed haec omnia tu rectius videris, cuius iudicio negotium totum committo: simulque rogo, ut adversus tam taediosum laborem stomachum obdures. Consilium de separandis libelli membris et adiiciendis S. Scripturae locis⁸ mihi plane non improbatur. Ego in Latino contextu veritus sum nimis onerare marginem. Oro praeterea, ut quantum fieri potest, festinetur editio triplex; incipit enim, quantum intelligo, fama crebrescere. Et iam mihi quidam per literas dira denuntiant. Fortem hoc animum tolerare iubebo. Magno me gaudio perfuderunt literae quas Gallica Synodus nostris Magistratibus scripsit⁹. Det Deus et aliis similem Spiritum. De Ioannis Arnoldi libello¹⁰ quid dicam? miror et maxime miror tam perspicuam subtilitatem. Post Arminii mortem nihil est scriptum Arminio dignius. Sobrietas quoque ipsius in attingendis iis quae parum comperta nobis sunt unice mihi auctorem commendat. Si Tilenus¹¹ ubi responsurus est tantum volet de sua sententia cedere, quantum nuper ab aliorum, quos socios suos videri vult, sententia recessit, confectum est negotium. Deus Ecclesiae suae misereatur! teque Vir Reverende ac tui similes diu servet. 22. Sept. 1613.

T.R. studiosissimus cultor
H. Grotius.

1 Ord. Pietas p. 1; vertaald: dapper.

2 p. 2; vertaald: die opt aller hoochste voorgenomen hadden te swijgen. Er heeft dus eerst iets anders gestaan.

3 p. 2; vertaald: tot dat de sieckten wat quamen te vercoelen, ende men alsoo de patientie etc.

4 p. 2; vertaald: wort aenghetast.

5 p. 4; vertaald: soo moetwillichlick aengetast werde.

6 p. 6; vertaald: ghemackelicke ende onder de schaduwe sittende.

7 p. 4; vertaald: Waer zijn nu de wetten, die ten hoochsten plegen te straffen den ghenen die andere met onrecht beschuldichden?

8 In de vertaling heeft Wtenbogaert de bijbelplaatsen in margine aangegeven, wat de Fransche vertaling ook doet.

9 De brief van de Waalsche Synode te Delft aan de Regeering van Rotterdam, van 20 Sept. 1613, bij Brandt, Historie der Reformatie II p. 230.

10 Zie p. 264 n. 2.

11 Zie Brandt, Historie der Reformatie II p. 230, 231. Inderdaad koos Tilenus de zijde der Remonstranten, die hij eerst bestreden had.