De Utrechtse heuvelrug. De Stichtse Lustwarande. Buitens in het groen

[pagina 1]

De Utrechtse Heuvelrug

de nederlandse monumenten van geschiedenis en kunst

[pagina 2]

DE NEDERLANDSE MONUMENTEN VAN GESCHIEDENIS EN KUNST

 

Geïllustreerde Beschrijving uitgegeven in opdracht van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen

 

De Provincie Utrecht

De Utrechtse Heuvelrug

[pagina 3]

De Utrechtse Heuvelrug

DE STICHTSE LUSTWARANDE

Buitens in het groen

Catharina L. van Groningen

Bouwhistorisch onderzoek door A. Viersen en anderen

Tekstbijdragen van M.A. Kooiman

Foto's door A.J. van der Wal en anderen

WAANDERS UITGEVERS, ZWOLLE

RIJKSDIENST VOOR DE MONUMENTENZORG, ZEIST

[pagina 4]

Uitgave: Waanders Uitgevers, Zwolle

Vormgeving: Roelof Koebrugge, bNO

Druk Waanders Drukkers, Zwolle

 

Auteursrechten voorbehouden

© 1999 Uitgeverij Waanders b.v., Zwolle

Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist

 

Behoudens uitzonderingen door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbende(n) op het auteursrecht niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, mikrofilm of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op gehele of gedeeltelijke bewerking.

 

Copyright reserved. Subject to the exceptions provided for by law, no part of this publication may be reproduced and/or published in print, by photocopying, on microfilm or in any other way without the written consent of the copyright holder(s); the same applies the whole or partial adaptions. The publisher retains the sole right to collect from third parties fees payable in respect of copying and/or to take legal or other action for this purpose.

 

ISBN 90 400 9407 1

NUGI 923, 480

[pagina 5]

Inhoud

Voorwoord		7
Ten geleide		9
HISTORISCH-GEOGRAFISCHE INLEIDING		13
Inleiding		13
Bodem en water		13
	Bodem	13
	Water	16
Bewoningsgeschiedenis tot in de Middeleeuwen		17
	Bewoning in pre- en protohistorie	17
	Middeleeuwse bewoning	18
Ontwikkeling van de nederzettingen		20
	De eng-dorpen	20
	De Bilt	22
	De stad Rhenen	22
	De dorpen na de Middeleeuwen	24
	De periode 1850-1940	25
Buitenplaatsen en landgoederen		37
	Buitenplaatsen en landgoederen, parken en tuinen	37
	De Stichtse Lustwarande	39
Infrastructuur		41
	Landwegen	41
	Waterwegen, kaden en dijken	44
	Spoor- en tramwegen	45
Grondgebruik		47
	De periode vanaf de Middeleeuwen	47
	Het agrarisch grondgebruik na 1850	47
	Bossen op de heuvelrug	48
Kort overzicht van ruimtelijke ontwikkelingen na 1945		53
BUITENPLAATSEN OP DE UTRECHTSE HEUVELRUG: KASTELEN EN LANDHUIZEN		55
Inleiding		59
Datering		55
Opdrachtgevers		60
De ontwikkeling van de kastelen en de huizen: Middeleeuwen en 16de eeuw		61
	De aard der gebouwen	61
	Voorbeelden	64
De 17de eeuw		72
	De aard der gebouwen	72
	Afbeeldingen	73
	Verbouwingen in de 17de eeuw	75
	Nieuwbouw in de 17de eeuw	84
De 18de eeuw		96
	De aard der gebouwen	96
	Architecten	96
	Afbeeldingen	96
	Verbouwingen in de 18de eeuw	97
	Nieuwbouw in de 18de eeuw	99
De 19de eeuw		110
	De aard der gebouwen	110
	Architecten	112
	Afbeeldingen	113
	Verbouwingen in de 19de eeuw	114
	Nieuwbouw in de 19de eeuw	116
De 20ste eeuw		147
	De aard der gebouwen	147
	Architecten	148
	Afbeeldingen	148
	Verbouw/restauraties in de 20ste eeuw	149
	Nieuwbouw in de 20ste eeuw	158
BUITENPLAATSEN: DE INTERIEURS VAN KASTELEN EN LANDHUIZEN		164
Middeleeuwen en de 16de eeuw		164
De 17de eeuw		165
	Voorbeelden	165
De 18de eeuw		177
	Voorbeelden	177
De 19de eeuw		188
	Voorbeelden	197
De 20ste eeuw		212
	Voorbeelden	212
	Verbouwingen in de 20ste eeuw	214
BUITENPLAATSEN OP DE UTRECHTSE HEUVELRUG: PARKEN EN TUINEN		220
Inleiding		220
Middeleeuwen en Renaissance (geometrische stijl)		222
	De parken nader bekeken	223
Klassicistische of symmetrische stijl		228
	De parken nader bekeken	230
De landschapsstijl		243
	Gebouwen op de buitenplaatsen	250
	De tuinarchitecten van de landschapsparken	269
	Afbeeldingen van parken en tuinen in de 19de eeuw	271
	De landschapsparken nader bekeken	272
	Openbare parken	315
De gemengde stijl		317
	Architecten van de gemengde stijl	317
	De parken nader bekeken	318
De nieuw-architectonische tuinstijl		324
	Architecten van de nieuw-architectonische stijl	324
	Parken in nieuw-architectonische stijl	324
Bibliografie		333
Registers		336
Bronvermelding van de afbeeldingen		343