|
| |
| |
| |
De huysselycke woede.
HEt ghebeurde, noch gheen dertigh jaren, gheleden dat in een vermaerde Stadt, die ick niet noemen wil, een Vrouw, boven mate gierigh, noch tamelyck jongh zijnde, Weduwe wiert, en van haer Houwelyck niet anders, dan twee Kinderen, een Soon en een Dochter, op te brengen hadde. Sy, gierigh van aert sijnde, begaf sich tot suynigheyt, daer in sy wonderlijck voordeel kreegh, en weynigh in't Houwelijck aen een gemael gebracht hebbende, die veel had, bestierde, als vooghdes, het goet van haer Kinderen soo sorghvuldelijck, dat sy het grootelijcks vermeerde. De vrees van gelt uyt te schieten dé haer voor haer Dochter een vryer van leeghe staet, en van weynigh middelen, verkiesen, met de welck sy een voorwaerde maeckte dat hy, soo langh sy
| |
| |
leefde, sich met een sekere hoop gelts sou vernoegen, sonder haer, oft haer Soon naer het deel, 'twelck sijn ghemalin van haer Vaders weghen toequam, te vraghen. Wat haer Soon aengaet, sy hiel hem altyt by haer in een wonderlycke onderdanigheyt, en gaf hem geen kennis van de sake van't Huys, en geen handelingh der goederen. Sy voedde hem heel soberlyck op, kleede hem seer schaerselyck en liet hem, ryck van vaderlijck goet sijnde, in d'uyterste noot, ja oock ghebreck lijden. Sy wilde niet dat hy, soo langh hy minderjarigh was, houwen sou, vermits sy geen behoude Dochter, die acht op haer daden nemen, en met haer deel in de besorgingh van't Huys hebben sou, begeerde. Нy, tot sijn mondighe jaeren ghekomen, wiert op een eerlijcke Dochter, hem ghelyck, verlieft, en perste sijn Moeder dat sy in sijn aensoeck bewillighen sou. Sy bracht alle swarigheden, en moghe-
| |
| |
lijcke tegenstant by. Maer dese Soon vergaderde al sijn maghen, die sijn gerechtighe begeerte goet vonden. De Moeder, soo veel stemmen niet teghenspreken konnende, was gedwonghen dit houwelijck toe te staen, doch op voorwaerde, dat haer Soon sich niet met de huyshoudingh sou bemoeyen, en dat hy, vernoeght in gherustelijck met sijn gemalin te leven, de handelingh van alles aen sijn Moeder laten sou. De Soon, wel wetende dat de beloften in ongerechte eysschingen lichtelijck weer roepen konnen worden, bewillighde alles, dat sy begeerde. Dese onversadelijcke Moeder, niet vernoeght met de goederen van haer ghemael, die aen haer Soon behoorden, te bestieren, wilde noch de handen aen't geen slaen, 'twelck haer behoude Dochter in't houwelijck mé bracht. De Soon wilde, ghelijck het redelijck was, dit niet toe-staen, maer dat tot onderhoudingh van hem en sijn
| |
| |
gemalin behouden, dewyl sijn Moeder soo tay en vasthoudende was, dat hy nauwelijcks ghenoech tot onderhout van sijn leven van haer kon kryghen. Dese Moeder, om dese weygeringh vergramt, ruste niet voor dat sy met haer behoude Dochter hadt ghekeven, even als oft sy dese raet aen haer ghemael ghegheven had. Seker, twee Vrouwen konnen selden langh in vrede onder een dack leven, als yder van haer recht tot de heerschappy heeft. Dese ghierige Moeder bulderde soo langh en hard, dat sy haer behoude Dochter het huys dé ruymen, ghelyck oock haer Soon, die, volgens de leer van onsen Heer, sijn Moeder verliet, оm sijn gemalin aen te hanghen. De Soon overwegende dat sijn Moeder in sijn Vaders goet, dat haer niet toebehoorde, sat, pleeghde raet met sijn Vrienden, en met eenighe rechts gheleerden, die tot hem sijden, dat hy mondingh en ghehouwt sijnde.
| |
| |
recht had om in sijn Vaders erffenis te treden, en om sijn Moeder rekeningh van haer vooghdy te doen geven. Ну de haer dies halven daghen. Sy gheraeckten in't recht. De Moeder belaste dese Soon met vervloeckingen. Het vonnis wiert ghevelt. Sy wierdt verwesen om rekeningh te doen, en, sich met haer rechten en houwelijcks goet vernoegende, de goederen van haer gemael over te geven. Die een gierigaert van sijn gout berooft, ruckt hem de ziel uyt het Lichaem. Dese Vrouw, als oft sy van een duyvel was beseten, alle lasteringhen die een uytsinnighe bedencken kan, teghen haer Soon uyt-ghebraeckt hebbende, gingh uyt haer huys, naer dat sy al't geen, dat sy begeerde, gherooft, verborghen, wegh ghedraghen, oft om beter te segghen, ghestolen had. Sy leverde rekeningh naer haer believen. De Soon pooghde haer te versachten, en door sijn ghedult te verwinnen.
| |
| |
Vergeefs. Sy onterfde hem. Maer hy dé door recht Vonnis dese onterffenis vruchteloos verklaren, vermits d'oorsaeck daer af ongherechtigh was. Dit bracht haer tot een overmatighe woede. Het erghste, dat sy hem aendoen kan, was weer te houwen, om al haer goet aen een tweede ghemael te geven, sonder ander voornemen, dan om haer Soon daer af te berooven. Sy wiert door aenprickelingh van gramschap tot het geen gedreven, dat sy noyt door liefde ghedaen sou hebben. Sy verkoos een wacker Man, die sy bequaem oordeelde om haer voornemens uyt te voeren. Dese Man, wanende sijn gheluck in de schatten van dese oude ghevonden te hebben, vont daer sijn ongheluck en ondergangh. Want hy, van haer al't voordeel dat hy wenschen, en sy doen kon, verkreghen hebbende, vont sich, om haer oock te believen, verplicht haer in haer quade voornemens
| |
| |
alleenlijck tot d'ondergangh van haer Soon streckende, behulpigh te sijn. Hy dan, niet vernoeght met sijn behoude Soon te versnaewen en versnorcken, dé hem overlast aen, bulderde teghen hem, trock hem in rechts-gedingh, en gaf hem alle oorsaecken van misnoegingh, die hy bedencken kon. 'tGhedult, eyndelijck duldeloos gheworden, verandert in raserny: en ghelijck de Diamant niet ghebroken wort, sonder tot stof te vermorsselen; soo bersten oock de geduldige geesten, veel geleden hebbende, meer en verschrickelijcker uyt, dan de genen, die vaerdigh tot gramschap sijn. Dese jonghe Man, de baldadigheyt van sijn Stief-vader, die een Kryghsman, en vaerdigh ter hant was, niet langer verdraghen konnende, en oordeelende dat hy gheen voordeel sou hebben, met hem voor de hant aen te tasten, besloot tot een moort, die hy volvoerde, daer in hy van enigen, die
| |
| |
by hem waren, geholpen wiert. Men hiel dese moort op niemant anders dan op hem, uijt oorsaeck van de gedurighe twisten en verschillen onder hun. Syn gheweten self, dat hem voor duysent ghetuyghen, en tot een beul verstreckte, verplichte hem tot vluchten; 'twelck een openbare overtuyghingh was. De verwoede Moeder bewooght uyt gramschap, om 'tverlies van haer nieuwe ghemael, tot de welck sy groote liefde begonst te krygen, hemel en aerde, om dit ongeluck te wreken, en niet vernoeght met sich aenklagher in't gherecht teghen haer Soon te maecken, spaerde niets, om hem in hechtenis te brenghen. Sy vervolghde sedert sijn doot, als van de grootste vyant, die sy ter werelt hadt, en, niet te vreden met als een Moordenaer te doen verwysen tot op een Rat ghedoot te worden, was soo verre ontaert, dat sy haer ooghen en bloet-gierige moet in d'aenschouwingh van
| |
| |
dese straf, die haer eenighe bloet door d'aderen van haer Soon storten sou, wilde vermaken. De rechters selven hadden een schrick van d'aendrift van dese Megeer, en haer teghewoordigheyt verdubbelde de schrick van d'openbare aenschouwingh van haer Soons doot. Dese Soon, van wanhoop ghepeynt ghevoelde levendigher de raserny van sijn Moeder, dan de strengheyt van sijn straf. Doen hy op het straf-thonneel quam, en, eer hy uyt-gestreckt wiert, sijn Moeder sagh die sich verblijde, om dat sy hem in soo herbaermelijck een staet sagh, en die veel lasteringhen teghen hem uijtspoogh, verborgh hy sijn moet, en versocht verghiffenis en ghenade van haer. Maer sy weygerde dit opentlijck en hoopte hem noch met vervlockinghen en scheldredenen op. Hy badt haer eyndelijck om hem de kus des vreeds te gheven; het welck dese raserny veynsde te willen doen: maer dit
| |
| |
was met voornemen van hem d'ooghen uijt te scheuren. De Biecht-Vader, die dit ghemerck bespeurde, belette haer by hem te komen. De Soon, in dit uyterste sijnde, beleed doen dat hy dese kus om geen andere oorsaeck begeert hadt, dan om haer te byten, en met de tanden de neus af te scheuren, dewyl hy in de banden, daer mé hy ghebonden was, niets anders vry had. Oordeelt nu van de stant deser twee verwoede gemoeden. Men was ghedwonghen dese Moeder met ghewelt van de plaets te brengen, op dat de Biechtvader de ziel van de misdadighe in beter staet sou stellen. Men seght dat de genen, die van dulle beesten ghebeten sijn, hun verwoetheyt in de teghenwoordigheyt der beesten, daer af sy de tanden ghevoelt hebben, verdubbelen: men kan des ghelycks oock van d'elendighe Soon van dese rampsalighe Moeder segghen, die dus van hem scheydde, sonder hem te wil-
| |
| |
len vergeven, en die hem vervloeckte in plaets van seghenen. Doen hy vertrocken was, bedaerde d'ontroerde geest van dese dootschuldighe; en het licht van de hemelsche ghenade bescheen hem. Hy versocht vergiffenis van Godt, en van sijn Moeder, en van al d'omstaenders, en gaf alle teeckenen, die men van een bedroeft en verslagen hert begeren kan. Hy verdroech sijn straf met groote volstandigheyt, en stierf dus in pijnen des geests en des lichaems, die men niet begrypen kan, en liet een schrick in de ziel van al de genen, die dit schouspel saghen; uyt oorsaeck van't rampsaligh vergift van de gierigheyt die de wortel en oorsprongh van soo veel qualen gheweest hadt.
|
|
Auteursrechtvrij