Verzameld werk. Deel 3. Zwanen pesten

[p. 36]

Over de jongelingen

‘Ik begrijp niet hoe gij, die u behoudziek en weldenkend noemt, met zoveel geneugenheid kunt spreken over de opstandige jeugd in het gemenebest der letteren.’

‘Gij begrijpt nooit iets en dat is het gevolg van uw romantisch verlangen alles te begrijpen.’

‘Dat komt omdat gij steeds zulke onverwachtse aangezichten naar mij toe wendt.’

‘Neen, gij ziet nooit de samenhang tussen de verschijnselen en het lijkt u daarom of zij niets gemeen hebben. Maar het is anders.’

‘Verklaar dan de romantische liefde voor de opstandigheid in een deftige behouder.’

‘Alweer neen. Gij stelt het vraagstuk onjuist, doordat gij ten onrechte conservatief instede van reactionnair stelt en achter het woord opstandigheid de woorden: “der jeugd” weglaat.’

‘Het zij verbeterd: verzoen dan uw reactionnaire gezindheid met uw liefde voor de revolutionnaire driften der jongelingschap.’

‘Ten eerste, moet ik u doen weten dat voor mijn gebruik het woord reactie een revolutionnaire betekenis heeft! Dat behoorde gij te weten alvorens dit twistgesprek uit te lokken. Het is toch wel zéér achterlijk te menen, dat de uiterste linkerzijde zich de alleenverkoop van dynamiet verzekerd heeft.’

‘Nu spreekt gij over politiek.’

‘Neen, neen, neen. De strijd gaat altijd tegen wat sommigen, mijn vijanden, leven en letteren noemen. De strijd gaat altijd tegen het gore en beduimelde middelmatisme van de bescheiden geesten, van de verlegen tevredenen zonder voorkeur, van allen die aarzelen omdat zij de moed missen te dwalen, met hart en ziel te dwalen.’

‘Gij ziet er anders, vergeef het mij, óók zo strijdvaardig niet uit.’

‘Geduld. De jaren brengen de beheersing en het innerlijk evenwicht, maar niet de berusting. Mij althans niet.

[p. 37]

En ik verheug mij daarom telkenkeer, wanneer ik jonge, frisse knapen aan de slag zie. Die doen het werk, dat ik in mijn jeugd zo gaarne zou gedaan hebben, indien ijs en weder gunstig geweest waren.’

‘Een gevaarlijk vermaak. Het kan heel goed gebeuren, dat gij zelf mede een tik op de kop krijgt. De toestand van toeschouwer is in de hitte des gevechts niet zonder gevaar.’

‘Mijn kop is hard. Ik aanvaard de gevaren van mijn houding.’

‘En die luidruchtigheid?’

‘Ik kan mij niet ontveinzen, dat die mij ten zeerste mishaagt. Maar men kan nu eenmaal niet vechten zonder schetterend koper en leuzen.’

‘En die jonge strijders zegt gij.... schreeuwlelijkers zeg ik?’

‘Gij zijt kinds geboren. Gij hebt zo min de vervoeringen, als de vernederingen van een hartstochtelijke jonkheid gekend. Maar geloof gerust van mij, dat geen levenswaarheid waarde heeft, wanneer wij haar niet na grondige proefnemingen uit honderd dwalingen hebben gestookt.’

‘Gevaarlijke proefnemingen.’

‘Bloodaard. Gij weet niet eens wat goed is, omdat gij het kwaad, niet wat deugd is, omdat gij de ondeugd niet kent. Gij, gij zijt onze vijand, omdat gij uw vroegtijdige en goedafgewerkte verstening voor deftigheid, weldenkendheid en ingetogenheid wilt laten doorgaan.’

‘Gij zijt een bedrieger of gij raisonneert als een infans, zou Shakespeare zeggen.’

‘O lasterlijke tollenaar. Gij zijt nog nooit dronken geweest, niet van poëzie en niet van de genever. Gij zijt nog ongeboren en sterft aldus.’

‘Ik geloof dat gij thans zo niet dronken, dan toch lichtelijk onder de invloed zijt.’

‘O laffe filistijn, ik ben nog brandschoon; maar ik zal er nù een pakken, een straffe longaviet, opdat mij een bont leven beschoren zij en ik nog lang getuige moge

[p. 38]

zijn van de brutale, redeloze, maar zo gezonde wilde-dans der jonge kunstenaars, met warm bloed en een hartgrondige vernietigings-drift. En geloof mij, zij die in een goed vel steken komen, vroeger of later, rijk aan ervaring, blij van in felle moeilijkheden verworven wijsheid, tot de Orde, de Maat en de Overgave....’