Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols

1078. Uitgeverij A.A.M. Stols (J.-P. Barth) aan J. Greshoff, 11 mei 1956¹

['s-Gravenhage,] 11 Mei 1956.

Zeergeachte Heer Greshoff,

De dag der Hemelvaardij die ik had bestemd om met Vrouw en kind in vrolijk gekout en gewandel door te brengen, heb ik dank zij de weersomstandigheden, gebezigd om Volière af te maken.

Hieromtrent nu heb ik de volgende opmerkingen:

1^o)	de spelling betreffende. Nederland is jarenlang geteisterd door een zich steeds herhalende neiging de

1 Geschreven op briefpapier van A.A.M. Stols, Uitgever, Johannes-Bildersstraat 8, 's-Gravenhage.

[p. 280]

	stijl, taal en spelling te normaliseren. Ik beken U eerlijk dat ik zelf wat achtergebleven ben en het ook niet 100% weet. In concreto viel me echter wel op dat van enkele woorden de schrijfwijze veranderd moet worden (b.v. rhythme in ritme enzo) + dat de naamsvals-n consequent [+moet] verdwijnen (behalve in enkele staande uitdrukkingen). U heeft zelf geen consequente n toegepast, zodat ik aanneem dat U tegen een algehele verwijdering van deze twee-poot geen bezwaren zult hebben. Te hooi en te gras heb ik reeds ‘aangepast’[,] het uiteindelijke werk zal ik echter, met Uw goedvinden aan een terzake geheel deskundige overlaten, in casus de Heer Lauwerier, hoofdcorrector van het Vaderland, die o.a. voor mij nog eens Uw Verz. Ged. leest. Ik zelf mis n.l. nog de vereiste concentratie om zulks goed te doen, afgezien van het klassiek geworden ‘tijdsgebrek’. Hierop[?] dus Uw antwoord.
2^o)	Het ms, althans grote delen ervan, lijkt mij enige tijd geleden te zijn geschreven. Zo spreekt U b.v. in een aantal pagina's over Léautaud, op een. wijze die zou veronderstellen dat U het over een levend auteur heeft i.p.v. een reeds ter ziele zijnde. Op zeer eenvoudige wijze kan, dunkt mij, door toepassing vnl. van de onvolt. verl. tijd (o.v.t.) aan dit bezwaar tegemoet gekomen worden. Een boek dient, naar mijn mening, een zo recent mogelijke indruk te maken. Het is dus niet mijn wens het ‘de mortibus[sic] nil nisi bene’ op de goede man van toepassing te brengen, uitsluitend echter de sfeer van het post mortem.^2 1^oA) bij de spellingskwestie verzuimde ik U de vraag voor te leggen, hoe U de spelling toegepast wilt zien bij citaten. Mij lijkt dat citaten niet hersteld moeten worden, om de historiciteit geen geweld aan te doen. Tenzij men natuurlijk het idee van de uiterste consequentie aanhangt, wat ik niet doe.
3^o)	een kleine vraag. Op pg 73 schrijft U Bottega Oscura; moet het niet zijn Botteghe Oscure? (meervoud).^3 Ik weet het zelf niet zeker, maar het staat me zo bij.
4^o)	nog een kleine vraag. Op pg. 153 bovenaan begint U met 3 regels, die weer een regel verder geheel herhaald worden in het knipsel over Terborgh, die daarin over Slauerhoff vertelt.^4 Logisch gezien lijkt mij dat deze regels (die getypt werden) weg kunnen.
5^o)	rond[?] pg 110 komen er herstel[?] pagina's opgeplakte tekst Marti & Ter Braak.^5 Hierin is ontzaglijk veel verbeterd, zodat niet-ingewijden (zeker de zetters) daar niet uit zullen kunnen komen. Het lijkt me beter die pgs te doen herschrijven, om onnodige correctie te voorkomen.

Dan, een hoogst persoonlijke vraag, die geen enkele kritiek inhoudt, doch alleen uit mijn skepsis jegens de menselijke aard voortkomt: waren al deze mensen inderdaad zo goed, nobel en integer? Is Volière niet bovenal een boek der

2 Dit betreft waarschijnlijk het hoofdstuk Onze gemeenschappelijke vriend Barnabooth (p. 55-63) in Volière, dat deels over Paul Léautaud handelt.

3 In het hoofdstuk Du Perrons ontwikkelingsgang (p. 63-69) in Volière is de foutieve schrijfwijze Bottega Oscura gehandhaafd (p. 68).
Het internationale literaire tijdschrift Botteghe Oscure verscheen vanaf 1949 in Rome. In het tijdschrift werden Italiaanse, Franse, Duitse, Engelse en Amerikaanse teksten in de oorspronkelijke taal opgenomen, terwijl er ook af en toe vertaalde teksten uit andere taalgebieden werden gepubliceerd. Het tijdschrift was opgericht door Marguerite Caetani, die voor de oorlog het tijdschrift Commerce had geleid.

4 Het vijfentwintigste hoofdstuk in Volière is getiteld Terborgh over Slauerhoff (p. 150-157); aangezien de kopij van Volière niet is bewaard gebleven, moet de bedoeling van Barths opmerking onduidelijk blijven.

5 In het twintigste hoofdstuk van Volière, Mefistofelisch (p. 102-118), wordt door Greshoff verwezen naar Die Krise der Intelligenz van de Zwitserse filosoof Walter Marti (p. 111); aangezien de kopij van Volière niet is bewaard gebleven, is onduidelijk waarop Barth doelde.

[p. 281]

(welhaast geheel posthume) vriendschap, waarin de auteur als vriend maar ook als door de beschrevenen als vriend beschouwde, dus bij voorbaat welwillend en vol begrip de stof tegemoet treedt? Zou het oordeel van een objectieve historicus of neerlandicus van 2000 (die U enkele keren aanhaalt) ook zo liefdevol zijn als hij boven de stof staat en er niet meer zelf mee innig verbonden is?

Uit bovenstaande blijkt dat ik A.A.M. Stols gunstig adviseer. Reste mij de volgende vragen:

a)	wanneer moet het verschijnen
b)	wat zijn Uw voorwaarden? (Uw lijstje waar ook Volière opstond, zond ik reeds lang geleden de Heer Stols toe).^6
c)	welke wensen had U omtrent omvang en prijs

Met beleefde groeten en de meeste hoogachting

Uw

J.P. Barth

6 Greshoff had in september 1955 een aantal voorstellen aan Stols gedaan. Bij die gelegenheid vroeg hij voor Volière een honorarium van 15% per verkocht exemplaar. (Zie br.1027 n.3.)
Het commentaar van Barth, in een brief van 10 september 1955 aan Stols, luidde toendertijd: ‘lijkt me beslist te doen[.] honorarium hoog; proberen er een “lumpsum” van te maken. ook commercieel geen kwaad object. aanbevolen.’ (Zie br.1025 n.11.)