Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols

[p. 229]

1038. A.A.M. Stols aan J. Greshoff, 12 oktober 1955

Guatemala 12 Oct. 55

Beste Jan,

Een verhuizing naar een iets groter appartement, heel druk werk en avondlijke vermoeidheid in deze zeer natte maand hebben mij tot nu toe de energie benomen om brieven te schrijven. Vandaag is het de Dia de la Raza, zoals Columbusdag hier heet, het is nu al laat op de avond; veel meer dan gelanterfant en getracht te bekomen van een zekere matheid na een diner met veel drank toe dat we gisteren aan onze nieuwe expert, Kendrick, engelsman, + vrouw aanboden, heb ik niet.¹

Dank je zeer voor de gezellige stroom brieven van 23, 28 & 29 Sept. Misschien kun je het goedkoopst vliegen. n.y.-New Orleans-direct naar Guatemala-San Salvador-Haiti-Curaçao. Dat kán niet veel méér kosten. Begin Januari ben ik zeker van mijn enquêtereis in Centraal Amerika en Panamá terug na mijn rapport eind Dec. in Mexico geschreven te hebben.

Wat je over de vertalingen schrijft, is wel juist. Maar je moet toch niet vergeten dat de enkele honderden of duizenden die in ons land van een werkelijk goed ‘buitenlands’ boek kunnen genieten dit toch niet in vertaling zullen doen, en zo blijft er alle kans voor de Mitchells en andere fabrikanten van leesstof voor halfontwikkelden, waar de meeste nederlandse uitgevers hun geld aan verdienen.² Ik heb het vaak geprobeerd met goede boeken in goede vertalingen; het succes is altijd, maar dan ook altijd nihil geweest...

Inderdaad is Costa Rica de enige werkelijke democratische staat in Zuid Amerika, en met Uruguay de enige in latijns amerika. Curieus is, dat dit ook de enige staten zijn, die geen indio-probleem hebben. Costa Rica is altijd vrij blank geweest en in Uruguay zijn de indios ‘verdwenen’ op dezelfde manier als in de V.St.

In al de andere landen is en blijft de president een man van dictatoriale allures, min of meer, en de ministers zijn zijn secretarissen. Het zijn zonderlinge landen, die van het koloniale bewind alleen het slechte hebben behouden, zoals ook in het mengras meestal alleen de slechte eigenschappen zijn overgebleven. Ik wil niet beweren dat de indios engelen zijn, zoals anderen dat van de negers in jou en andere landen beweren. Maar het is een feit, dat de Maya's, die in dit land en in Yucatan leven, moreel op een oneindig veel hoger peil staan dan de neo-guatemalteken.

Je zult, als je tijd hebt, erg genieten van het prachtige museum van precolombiaanse kunst hier. In Costa Rica en Panamá zijn er overblijfselen van iets, dat meer verwant is met de precolombiaanse en pre-inca-kunst van het

1 Kendrick en zijn echtgenote zijn niet nader geïdentificeerd.

2 Greshoff doelde waarschijnlijk op Margaret Mitchell (1900-1949), wier in 1936 verschenen Gone with the wind een miljoenenoplage had behaald. De eerste Nederlandse vertaling was al in 1937 verschenen bij de Zuid-Hollandsche Uitgevers Maatschappij.

[p. 230]

noorden van Zuid Amerika. En in al de landen, van Mexico (misschien het westen van de V.St.) tot aan Vuurland toe vindt men in de kunst toch zekere gemeenschappelijke karakteristieken.

Met erg veel belangstelling lees is[lees:ik] het boek van Jacques Soustelle (nu Gouv. Gen. van Algerije) over het dagelijks leven der Azteken.³

Nu over je ‘Verzamelde Gedichten’.

Ik heb aan Barth opdracht gegeven, zo spoedig mogelijk te laten zetten, vertrouwend dat de kopy volledig in zijn bezit is: precies als de kleine J.C.B., gestapeld, doch niet overdreven, in een zo klein mogelijke oplaag tegen een zo laag mogelijke prijs, daarbij het door jou voorgestelde honorarium als ‘kosten ineens’ in de productiekosten op te nemen. Ik ben zelf benieuwd, wat nu de verkoopsprijs moet worden. Misschien kunnen we het boek alléén ingenaaid uitgeven, of ben je daar tegen?

We zijn het er dus over eens, dat je het boek niet ook nog bij een andere uitgever zult laten verschijnen. Ik zal het zo lang blijven herdrukken als mij dit mogelijk is, en je binnen redelijke tijd berichten als mij dit onverhoopt onmogelijk zou zijn.

Naar ‘Volière’ ben ik zeer benieuwd. Ik zal ook proberen t.z.t. steun voor de uitgave der aforismen te krijgen.⁴

Bij voorbaat bedankt voor de knipsels-te-leen en de Catcher.

Bert schreef een gezellige brief.⁵

Het boekje óver mij: daarvoor zou ik toch echt in Holland moeten zitten, waar ik alle gegevens heb. Of Hein er nú al iets aan kan doen, weet ik niet.⁶ Heb je hem nog gezien? Is hij erg oud geworden? In ieder geval ben ik je erg dankbaar voor je medewerking. Een hoofdstukje van een amerikaan (Paul Standard) zou zeker helpen.⁷ Alle goede engelsen zijn vrienden van J.v.K., die zeker niet over mij zullen schrijven...⁸

Unesco stond mij niet toe, de ecuatoriaanse ridderorde aan te nemen. Ze kan me trouwens niet schelen. Liever had ik de exemplaren van mijn boek ontvangen om tenminste auteurs-ex. te hebben kunnen zenden naar enkele vrienden en bibliotheken.⁹

Schrijf je gauw weer eens?

Heel veel liefs, ook voor Aty en de Gorissen, mede van Greet.

Je

Sander

3 Jacques Emile Yves Soustelle (geb. 1912) had begin van het jaar zijn La vie quotidienne des Aztèques à la veille de la conquête espagnole gepubliceerd bij Librairie Hachette te Parijs.

4 Nachtschade.

5 Op 28 september antwoordde Marnix Gijsen op een niet-bewaarde brief van Stols van 25 september. Gijsen schreef onder meer: ‘Over je plannen en beproevingen had ik reeds een en ander gehoord door Greet's brief aan Jan en Aty. Na De O.[udste] Z.[oon] heb ik in Mei nog een boek geschreven dat geen titel heeft en dat ik nog moet herlezen. [...] Het kattenverhaal voor Cl. Lennart heb ik geschreven, het is nogal aardig, denk ik.’

6 Zie br.1032 n.11.

7 De calligraaf Paul Standard, met wie Stols contact had. Dat Van Krimpen goed bekend was met Standard kan blijken uit de correspondentie uit de periode 1947-1952 die zich in het Van Krimpen-archief bevindt. (Universiteitsbibliotheek, Amsterdam, sign. Go 34.47-56.)

8 Stols doelde mogelijk op Stanley Morison en Harry Carter.
Stanley Ignatius Arthur Morison (1889-1967) was van 1926 tot en met 1930 redacteur van The Fleuron, A Journal of Typography geweest. Hij was in 1923 als typografisch adviseur bij de Monotype Corporation komen te werken, en bovendien in 1925 in dezelfde functie bij de Cambridge University Press. Hij had een groot aantal publikaties op het gebied van typografie en drukkunst op zijn naam staan, zoals Four centuries of fine printing (1924), First principles of typography (1930) en A tally of types (1953). Stols en Morison waren in 1927 met elkaar in contact gekomen. Jan van Krimpen en Morison hadden vanaf 1952 nauw samengewerkt bij het geschikt maken van Van Krimpens letter Spectrum voor de Monotype, waar zij in 1955 beschikbaar kwam. In 1952 had Morison een voorwoord geschreven voor The work of Jan van Krimpen van John Dreyfus. (Vgl. ook Stanley Morison and Jan van Krimpen. A survey of their correspondence, 1926-1958 (ed. Sebastian Carter), in Matrix 8 (1988), p. 115-144; 9 (1989), p. 97-127; 10 (1990), p. 92-119; en 11 (1991), p. 125-144.) De drukker en letterontwerper Harry Graham Carter (geb. 1901) was in de jaren twintig en dertig achtereenvolgens werkzaam geweest bij de Monotype Corporation en bij de Kynoch en de Nonesuch Presses. Na de oorlog was hij tot 1954 verantwoordelijk geweest voor de typografische verzorging van de Britse staatspublikaties; in dat laatste jaar werd hij archivaris bij de Oxford University Press, van welke drukkerij hij de geschiedenis tot 1780 schreef met A history of the Oxford University Press (1975). Samen met Van Krimpen zou hij begin jaren dertig de redactie van het nooit verschenen typografische tijdschrift The New Fleuron gaan voeren. Harry Carter zou in 1978 Typefoundries in the Netherlands from the fifteenth to the nineteenth century, het historische overzicht van de bij Van Krimpens werkgever Joh. Enschedé en Zonen beschikbare lettertypen van de hand van Charles Enschedé, voor het Engelse taalgebied bewerken. Dat Van Krimpen goed bekend was met Harry Carter kan blijken uit de correspondentie uit de periode 1947-1952 die zich in het Van Krimpen-archief bevindt. (Universiteitsbibliotheek, Amsterdam, sign. Go 30.87-98.)
Enigszins zuur herinnerde Stols zich later over de eerste jaren van zijn Halcyon Press: ‘Vervolgens kreeg ik contact met de bekende typograaf Oliver Simon, dezelfde die de eerste jaargangen van The Fleuron [...] met Stanley Morison heeft geredigeerd [...]. Door Simon wist ik voor de Halcyon Press een kantoortje te bemachtigen in het gebouw in Great Russell Street waar hij zijn Londens bureel van de Curwen Press had. Daar heb ik verschillende mensen leren kennen waar Jan van Krimpen pas later mee in contact is gekomen. De wereld van het boek was ook in Engeland niet groot [...].’ (Zie C. van Dijk, Alexandre A.M. Stols (1900-1973), uitgever-typograaf. Een documentatie, Zutphen 1992, p. 32.)

9 Historia de la imprenta en El Ecuador de 1755 a 1830.