Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols

899. Uitgeverij A.A.M. Stols (J.-P. Barth) aan J. Greshoff, 24 mei 1952¹

[The Hague,] 24 Mei 1952.

Zeergeachte Heer Greshoff,

Hartelijk dank voor Uw brief van 10 dezer. Wat de historische vergissing in de Vleespotten betreft, hierover schreef ik reeds aan de heer Stols, die het dan maar moet veranderen. Overigens ontving ik van Gijsen nog geen bericht over de verandering van de naam van Gelder. Dit zal hij wellicht aan de heer Stols hebben doorgegeven.²

Inmiddels ontving ik ook het Wolvenverhaal.³ Het is buitengewoon aardig en is, voor zover het mij tenminste lijkt, een sprookje gebaseerd op het drama van

1 Geschreven op briefpapier van A.A.M. Stols, Publisher, Pieter Langendijkstraat 46, The Hague.

2 Op 1 mei had Marnix Gijsen aan Greshoff geschreven: ‘Wat je vertelt over van Gelder verbaast me; bij ons is van Gelder een zuiver arische naam. [...] Mij goed, hoor; we zullen Stols gelasten met een passende naam te vinden. [...] van Goelandt staat me nogal aan.’

3 Van een wolf die vreemde talen sprak.

[p. 55]

de bekroning van Joachim met Pastoor Baers.⁴ Ik heb het manuscript over laten typen en zend U separaat per luchtpost drukwerk een exemplaar toe. Goris eist dat er illustraties bij komen die dan moeten worden gemaakt door Maria Segers. Het enige bezwaar is, dat het boekje heel erg klein is en we mogen er weer niet teveel tekeningen in doen, want dan wordt het weer veel te duur.⁵ Wij zitten dus met de moeilijkheid dat we het zoveel mogelijk moeten uitbreiden en toch de kosten zo laag mogelijk houden. Ik hoop dat de heer Stols daar kans toe ziet, want ik zou het jammer vinden als het geen doorgang zou vinden.

U schreef mij, dat Pierre H. Dubois per 1 Augustus a.s. de scepter in de kunstcritiek bij Het Vaderland zal gaan zwaaien, maar betekent dat nu dat U dan niets meer schrijft? Dat zou ik erg jammer vinden, want Uw critieken behoren tot de weinige waar men inderdaad iets uit leren kan.

Eveneens zend ik U een bundeltje gedichten ‘Eigen Stemmen Zeggen’ door Mevr. Noordzij.⁶ Het is een merkwaardig samenstel van moderne gedichten waaronder ik enkele zeer goede heb ontdekt, alhoewel er ook veel bij is dat veel minder is. Ik zou hier graag Uw oordeel over horen. Michel van der Plas was over verschillende gedichten zeer enthousiast.⁷ Het deed mij genoegen te bemerken, dat er tegenwoordig nog gedichten geschreven kunnen worden die inderdaad het predicaat gedichten hebben mogen. Ik wil hier wel even bij aanstippen, dat ik mij niet in het minst gerechtigd gevoel om een oordeel over poësie te geven, maar in dit bundeltje trok mij toch wel zeer veel aan. Ik maakte inmiddels kennis met deze dame, een zeer ontwikkelde en intelligente vrouw van ca. 30 jaar. Mij viel vooral op de met zorg samengestelde boekenkast, niet omvangrijk maar zeer exquis.

Michel van der Plas vertelde mij, dat hij indertijd tijdens Uw afwezigheid aan Uw adres een stuk had gezonden bestemd voor ‘Standpunte’ dat handelde over St. John Perse. Hij informeerde bij mij of U er nog interesse voor had.⁸ Gisterenavond was ik even bij onze J.C. Bloem op bezoek, Oosterpark 82a te Amsterdam. Wist U dat hij ter gelegenheid van zijn 65ste verjaardag eveneens is benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau?⁹ Ik heb met hem gesproken over de herdruk van zijn verzamelde gedichten. U weet dat die in gestapelde vorm uitkomen en bovendien in chronologische volgorde. Het is jammer dat door allerlei gehannes het boek niet verkrijgbaar was op zijn verjaardag.

Van Gijsen ontving ik enkele dagen geleden een zeer hartelijke brief waarin hij mij schrijft:¹⁰

‘Ik heb altijd gehoopt dat er eens een luxe editie van Joachim zou komen, geillustreerd op aardige wijze en eens heeft Oscar Jespers mij beloofd en ook aan de heer Stols, dat hij tekeningen daarvoor zou maken.¹¹ Ik weet niet hoe

4 De priester Joris Baers (1888-1975) was sedert 1921 belast met de uitbreiding van het rooms-katholieke bibliotheekwezen in Vlaanderen. Hij richtte voor dat doel het Algemeen Secretariaat voor Katholieke Boekerijen op en stichtte in 1923 het kritisch-bibliografisch tijdschrift Boekengids. Onder zijn redactie kwam het Lectuur-Repertorium tot stand, waarin de oordelen van de Idil werden gepubliceerd. (Zie ook br.909 n.6.) Het boek van Joachim van Babylon was ingedeeld in de categorie 1; over Gijsens werk werd in het algemeen opgemerkt: ‘Na zich volledig te hebben afgekeerd van zijn vroegere levensbeschouwing schreef hij [...] vooral korte romans in een keurig, emotieloos, doorgaans psychologisch-penetrerend proza waarin hij, klaarblijkelijk gedreven door ressentiment, de grondslagen van de katholieke levensbeschouwing tracht aan te tasten.’

5 Weliswaar had Marnix Gijsen als conditie genoemd dat Maria Segers de illustraties zou maken, maar dit deed hij pas in reactie op Barths brief van 18 april, waarin deze zelf als voorwaarde voor uitgave stelde dat Gijsens verhaal geïllustreerd moest worden en bij Gijsen naar de naam van een geschikte illustrator informeerde. (Zie br.897.)

6 Een bundel met de titel Eigen stemmen zeggen van Pieternella Margaretha Noordzij (geb. 1923) is noch bij Stols noch elders ooit verschenen. Er is evenmin correspondentie tussen uitgeverij Stols en Nel Noordzij bewaard gebleven waaruit kan worden opgemaakt welke gedichten zij aan Barth heeft voorgelegd.

7 Op welke manier Michel van der Plas zijn oordeel over de gedichten van Nel Noordzij aan Barth heeft kenbaar gemaakt, is niet bekend.

8 In Standpunte is geen bijdrage van de hand van Michel van der Plas verschenen. Greshoff had Van der Plas in februari 1951 verzocht om een artikel over Wallace Stevens. Op 23 februari van dat jaar had Van der Plas Greshoff geantwoord: ‘Ik zeg U tezijnertijd echter gaarne een opstel over Stevens toe, alsmede een bijna gereedgekomen essay over E.E. Cummings en de jonge, verbluffende Engelsman Christopher Fry. Momenteel werk ik aan een studie over St. John-Perse (Aléxis Léger-Léger). Indien Uw blad ook belletrie opneemt zoudt gij wellicht bijgaande verzen voor mogelijke publicatie willen considereren?’ Op 5 mei voegde Van der Plas hier aan toe: ‘Gelijk ik u dat beloofd had heb ik nu eindelijk mijn opstel over Saint-John Perse voltooid. [...] Ik hoop dat het in deze vorm geschikt is voor “Standpunte”. [...] Er is een nieuwe bundel van Auden verschenen, “Nones”; ik heb die nog niet gelezen. Is hij u al bekend? Zou ik voor “Standpunte” niet eens over Auden kunnen schrijven? [...] Hebt u inmiddels mijn stuk over Cummings ontvangen en de daarbij verzonden brief?’ Verdere brieven van Van der Plas aan Greshoff zijn niet bewaard gebleven.

9 Zie br.708 n.62.

10 Deze brief van Marnix Gijsen aan Barth is niet bewaard gebleven.

11 Er is geen correspondentie tussen de Vlaamse beeldhouwer en tekenaar Oscar Marie Frans Jespers (1887-1970) en Stols over een door hem te illustreren uitgave van Het boek van Joachim van Babylon bekend.

[p. 56]

het met de bibliophielen is gesteld in Nederland en Vlaanderen, maar er moet toch wel plaats zijn voor een uitgave van 500 ex. op tamelijk somptueuse manier. Of moet ik wachten tot een 20e editie?’

Wat vindt U daarvan? Ik zal er eens met de heer Stols over schrijven.¹²

Naar U zijn toe in 2 separate pakjes een paar werken van Peters. Als laatste de roman ‘Een Vrouw ging voorbij’. Ze zijn lang zo goed niet als ‘De Spion van Brahma’. Persoonlijk vind ik nog ‘De Reis van Don Andrees’ het aardigste.

Ik zou het erg op prijs stellen als U mij zo'n van Riebeek-enveloppe zou kunnen sturen, als U hem tenminste nog kunt krijgen. Mijn volgende tentamen zal zijn half Juli, sociologie. Daar moet ik boeken van Mannheim voor lezen, eerlijk gezegd, een kost, die ik niet zo erg lust, maar ik zal me er maar doorheen bijten.¹³ Is inmiddels Uw huis weer bewoonbaar en bent U alweer geacclimatiseerd?

Oh ja, ik ontving van Gerrit Bakker een hele lange en buitengewoon vriendelijke brief. Hij schreef mij, dat U een tijdlang bij hem was geweest. Waarschijnlijk komt hij in de loop van dit jaar naar Holland. Ik zal het erg prettig vinden hem weer te zien.

Met hartelijke groeten mede aan Uw Vrouw als steeds

Uw

Jan-Peter

12 Op 31 mei had Barth Stols de wensen van Marnix Gijsen over een luxe-heruitgave van Het boek van Joachim van Babylon overgebracht. Stols antwoordde hem op 10 juni: ‘Dit kan pas geschieden als ik zelf weer in Holland ben. We kunnen een geïllustreerde editie dan in productie nemen. Doch een beperkte oplage heeft geen zin bij gebrek aan verzamelaars. Als de “gewone” Joachim uitverkocht is, en we gaan over op Saldenuitvoering, kunnen we misschien meteen laten illustreren.’ (Stadsbibliotheek Haarlem, archief-Stols, omslag J.-P. Barth / 1949-1954.)
Een geïllustreerde uitgave van Het boek van Joachim van Babylon zou pas in 1959 verschijnen. (Zie br.903 n.2.)

13 De Hongaarse socioloog Karl Mannheim (1893-1947) had zijn grootste bekendheid gekregen met zijn studies Ideology and Utopia. An introduction to the sociology of knowledge (1936) en Man and society in an age of reconstruction. Studies in modern social structure (1940). In 1952 verscheen de bundel Essays on the sociology of knowledge.