Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols

897. Uitgeverij A.A.M. Stols (J.-P. Barth) aan J. Greshoff, 5 mei 1952¹

[The Hague,] 5 Mei 1952.

Zeergeachte Heer Greshoff,

Van harte hoop ik dat de reis van Rome naar Johannesburg en van Johannesburg naar Kaapstad glad en naar genoegen is verlopen. U bent dus nu één jaar van huis geweest en het zal voor U en Uw vrouw wel een groot genoegen zijn weer Uw huis en Uw zoons terug te zien (natuurlijk eerst Uw zoons en dan pas Uw huis...).

1 Geschreven op briefpapier van A.A.M. Stols, Publisher, Pieter Langendijkstraat 46, The Hague.

[p. 51]

Ik heb inmiddels het complete manuscript van Gijsen in mijn bezit gekregen.² Het eerste deel t/m blz.118 is reeds naar Ecuador door gezonden en de rest zend ik over een paar dagen weg. Uit het nieuwe gedeelte heb ik nog 2 kleinigheidjes gehaald die misschien voor een verbetering vatbaar zijn. Ik bewonder in ieder geval Uw moed en doorzettingsvermogen.

De kosten die U mij opgegeven hebt van Italiaanse zendingen zal ik aan Mevr. Nijkerk laten overmaken.

Het boek van Gijsen is buitengewoon interessant en ik ben zeer benieuwd hoe de reactie van het Nederlandse publiek is. Door de Amerika collége's van Prof. Polak³ had ik al een indruk gekregen van Amerika dat zeer overeenstemt met hetgeen wat Gijsen schrijft. Het boek heeft dus zelfs nog sociologische waarde. Ik laat U een nieuwe Agnes⁴ en Telemachus toezenden, daarbij een paar boeken van André Peters die zijn andere uitgevers reeds aan mij zonden te Uwer attentie.⁵ Ze halen het echter niet bij de Spion, alhoewel ‘Don Andrees’ ook erg aardig is.

Nu zal ik U even citeren wat Goris mij schrijft over het wolvenverhaal:⁶

‘Wat het bericht betreft over het verhaal voor padvinders, dit vervult mij met de grootste verbazing. Het zit zo in mekaar: een paar maanden geleden schreef mijn neefje Francis die 8 of 10 jaar oud is, mij een opgewonden briefje, mij berichtend dat hij “Hooftredacteur” geworden was van een blaadje uitgegeven door een groepje boy scouts van zijn college. Hij vroeg mij dringend om mijn medewerking. Een aangezien het een schat van een jongen is, heb ik dan maar dadelijk zoals hij het vroeg een “wolvenverhaal” geschreven. Het werd gedrukt in twee nummers van het blaadje dat een heel gekke naam draagt en dat er werkelijk miserabel uitziet. Hoe iemand dat kan ontdekt hebben, gaat mijn verstand te boven.

Ik heb geen bezwaar tegen uitgave als kinderboek, maar er is één conditio sine qua non, n.l. dat de illustraties zullen gemaakt worden door Maria Segers,⁷ die er ten aanderen reeds mee bezig is. Ze kreeg de tekst van de “Hooftredacteur”.’ Het afwachten is nu wat de heer Stols zegt. Hopelijk ziet hij er wat in.

Het is met buitengewoon groot genoegen dat ik U mededeling kan doen, van het feit dat onze wederzijdse vriend A.A.M. Stols benoemd is tot Officier in de Orde van Oranje Nassau.⁸ Deze benoeming zal niet alleen bij hem, doch ook bij velen die hem en zijn werk kennen zeer grote voldoening gebracht hebben. Ik ben dan ook van mening, dat bij de paar honderd onderscheidingen die dit jaar toegekend zijn, de onderscheiding die hem ten deel gevallen is, een der weinigen is, die volkomen op haar plaats is, alhoewel het toch een beetje verwondering wekt, dat andere landen erin voor moesten gaan tot dat Nederland eindelijk de culturele waarde van het werk van de heer Stols erkende.

2 De vleespotten van Egypte.

3 Barth doelde op Frederik Lodewijk Polak (1907-1985), die van 1949 tot 1960 hoogleraar sociologie was aan de Nederlandse Economische Hogeschool te Rotterdam, aan welke instelling Barth studeerde. Polak was in deze periode tevens directeur van het Centraal Plan Bureau.

4 Klaaglied om Agnes.

5 Zie br.887 n.4 t/m n.6.

6 Een brief van Marnix Gijsen aan Barth over zijn Van een wolf die vreemde talen sprak is niet bewaard gebleven.

7 Marnix Gijsen had de Antwerpse tekenares Maria Segers (1922-1979) in 1949 leren kennen in New York, waar zij met een Fulbrightbeurs studeerde. In zijn Portret van Maria Segers schreef Gijsen: ‘Als een van de beste blijken van haar illustratief talent zal ik altijd beschouwen de tekeningen die zij maakte voor mijn kinderboek “Van een wolf die vreemde talen sprak”.’ (Dietsche Warande & Belfort 125 (1980) 8 (oktober), p. 590-592, citaat op p. 592.)

8 Stols was op 30 april benoemd tot officier in de Orde van Oranje-Nassau.

[p. 52]

Van de heer Bakker kreeg ik een prachtige herinnerings-enveloppe van de Jan van Riebeek herdenking. Vergeeft U mij mijn grote vrijpostigheid indien ik U vraag als het mogelijk is, mij nog een van die enveloppen toe te zenden. Bij voorbaat hartelijk dank.

Ik schreef ook de heer Prampolino [sic] over zijn stuk dat hij schreef in zijn Wereldgeschiedenis der Literatuur over ‘Joachim van Babylon’.⁹ Ik hoop dat U mij van te voren bij hem hebt aangekondigd.

Alhoewel de afstand tussen U en mij vele kilometers groter is geworden, hoop ik dat onze wederzijdse correspondentie moge blijven plaats vinden. Ik van mijn kant zal U in ieder geval voortdurend op de hoogte houden van de gang van zaken.

Ik vergeet U nog te vermelden dat mijn laatste tentamen met succes afgelopen is en blijven nu nog slechts 3 tentamens over, waarvan ik er één in de helft van Juli doe.

Met hartelijke groeten en de meeste hoogachting

Uw

Jan-Peter Barth.

Er is één belangrijke opmerking over de Vleespotten. Gijsen schrijft op bld 107 (van het dikker papier) i.v.m. de ‘Ballad for Americans’:... de datum 1789 te zingen.... maar luiden de eerste volzinnen van de Grondwet..... ‘Life, liberty and the Pursuit of Hapiness’.¹⁰

1^o).	1789 is de datum van de Franse Revolutie, die na de Amerikaanse komt.
2^o).	de Grondwet van Amerika is ontstaan in 1787^* nadat een Congres in Philadelphia o.l.v. Washington ‘the Articles of Confederation’ van 1781 geheel veranderd had.
3^o).	‘Life, liberty and Pursuit of Hapiness’ is uit de ‘Declaration of Independence’ van 4 July 1776, door Thomas Jefferson (met o.a. Paine, Lee, J. Adams): beginnend.... ‘We hold these truths to be selfevident, that all men are created equal, that they are endowed by their Creator with certain unalienable rights. That among these are: Life, Liberty and the Pursuit of Happiness.’

Dit is zeer belangrijk!!! Moet veranderd worden, ik zal hr Stols ook hierover schrijven, opdat U of Hr Stols dit kunt verbeteren en Gijsen kunt zeggen. Hierover steekt anders een storm van critiek op! Ik zeg het liever niet aan Prof. Goris, doch misschien wilt U of Hr. Stols het wel doen!!

m.h.gr.

Uw

JP. Barth

9 Zie br.892 n.9.

10 In de boekuitgave van de roman luidt deze passage: ‘Een negerzanger en een groot choor zongen de Ballad for Americans, een populair oratorio, waarin met eenvoudige woorden de grote daden van de Amerikaanse geschiedenis worden verhaald. Het volstond voor deze mensen de datum 1773 te zingen opdat zij van trots en blijdschap zouden vervuld zijn. Men hoorde de eerste volzinnen van de Onafhankelijkheidsverklaring die een edelen en groten klank hebben en die blijkbaar iedereen bezielden. “Life, liberty and the pursuit of happiness” dat was wat dit hele volk betrachtte en waarop iedereen persoonlijk recht had.’ (p.263).
De Amerikaanse onfhankelijkheidsverklaring dateert niet van 1773, maar, zoals Barth terecht in zijn brief beweerde, van 4 juli 1776. In het bewaard gebleven typescript, dat Stols blijkens een aantekening op 8 januari 1952 had ontvangen, komt deze passage niet voor.

* Geratificeerd door alle staten 1788

[p. 53]

V.l.n.r.: L.A. Ries, Jan en Aty Greshoff, en Marnix Gijsen, New York, januari 1952.

Illustratie door Frans Dille in de vijfentwintigste druk van Het boek van Joachim van Babylon, 1959.

V.l.n.r.: Hélène Malan, Greshoff, Jacques Malan en Aty Greshoff, Capri, voorjaar 1952.

V.l.n.r.: Tineke Vroman-Sanders, Aty en Jan Greshoff, New York, najaar 1951.