Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols

838. J. en A. Greshoff aan A.A.M. Stols, 21 oktober 1950

Zaterdag, 21 October 1950

Beste Sander,

Hartelijk dank voor je brief (16 Oct) welke ik hedenochtend ontving. Oma heeft een gezegende leeftijd bereikt, stierf zonder lijden. Aangezien men nu eenmaal sterven moet, is dit een benijdenswaardig einde. Ik was blij dat jij naar het kerkhof ging om met Nek Exalto het gezond verstand te vertegenwoordigen. Je kunt je geen voorstelling maken van de exaltatie, welke zich openbaarde in de brief van mijn neef Buijs, welke tegelijk met de jouwe hier aankwam.¹ Hij is niet alleen architect, maar ook archigek. Entre Nous!

Er bestaat een groote kans dat wij in Mei of Sept. in Nederland komen.² Ik zie er tegen op; Aty heeft er plezier in. Als het éénigszins mogelijk blijkt, gaan wij dan van Nederland uit naar de Ver. Staten. Maar dat alles hangt nu af van zóóveel factoren, dat ik je verzoek er over te zwijgen. Niet omdat het een geheim is, maar omdat het nog zoo schrikkelijk onzéker is. In elk geval (al of niet n.y.) in Nederland blíjven wij op zijn allerhoogst twee maanden. -

Wat mij pijnlijk trof bij het lezen van je brief, was de mededeeling dat de samenwerking met de Elsevieren je toch niet de rust en zekerheid schenkt, welke je noodig hebt om goede boeken voort te brengen. Wat schort eraan?

1 Deze brief van Jan Buijs aan Greshoff is niet bewaard gebleven.

2 Greshoff zou op 1 juni 1951 naar Nederland vliegen. Tijdens zijn verblijf in Europa zou hij niet alleen in Nederland verblijven, maar ook in Brussel en Parijs. Op 15 september zou hij per boot naar New York reizen.

[p. 256]

Laten de heeren je niet genoeg vrij? Steunen ze je niet genoeg?

Ik schreef nogal geestdriftig over de eersteling van Flaars Dullemen.³ Talent genoeg. De kwestie is: werkt zij of meent zij dat ze het al kàn? Het is waard om op haar te speculeeren.

Ik las nog nooit één letter van Clara Lennart, behalve één novelle die Coenen in 1935 voor G Nederl. aannam en die ik terugzond (wel betaalde) omdat ik hem niet op gn peil vond. Doe mij een levensgroot plezier en maak een lijstje van haar geschriften en doe mij die toekomen, opdat ik op de hoogte ben wanneer jij een boek van haar uitgeeft.⁴ Doe het metéén! Zorg vooral, Sander, dat die Elsevierafleverlieden mij alles onmiddelijk (geb.) toezenden.

Het stuk over Goed en Kwaad ligt al bij Oosterbeek. Je kunt hem dus opbellen als het boek gereed is en hem vragen het te plaatsen⁵ Ik popel van ongeduld in verband met JCB's beschouwingen.⁶ Heb je geen stel proeven over???

Je hebt gelijk, wanneer je je beklaagt over de houding die allerlei lieden tegen je meenen te mogen aannemen. Keuls mag niet vergeten dat, behalve jij, niemand, in de letterlijke zin des woords niemand het in zijn hoofd gehaald zou hebben zijn verz. poezie in 4 vol uit te geven. Wat heb je met Binnendijk van doen? Dat bondeltje dichtjes? Nog altijd niet uitverkocht.⁷ Het rare is dat deze vrienden altijd onmiddelijk een tóón aanslaan. Waarom? Je hebt véé[:l] mooie boeken uitgegeven, veel boeken die zonder jou nooit het licht gezien hadden. En daarin moet je voldoening schuilen. Dankbaarheid van ànderen daarvoor behoef je niet te verwachten.

Het geval Keuls ergert mij bijzonder. Hans weet toch donders goed, dat niemand ooit ook maar bij benadering voor hem gedaan zou hebben, wat jij voor hem deed.

Basta.

Het blijvende succes van Joachim, verheugt mij.⁸ Voor Bert èn voor jou. Je hebt gelijk als je door dat vrouwengemem de verkoop kunt prikkelen! Maar zou er niet een ietwat menschelijker pekelteef te vinden geweest zijn als uitgerekend deze Melige Uyldert. Een dochter van Maurits???⁹

[:Zoo]als ik je al schreef gevoelde ik mij de eerste helft van 1950 (door intoxicatie met barbituraten) ellendig. Nu ben ik véél beter. Ik werk vooruit om voorraad te maken. Van 10 Nov-16 Dec ben ik wèg. Wij nemen (voor het eerst na Juni 1947) vacantie. Ik wil dan lezen noch schrijven! Alleen vreten en zuipen! Zoo'n vaart zal het niet loopen. We beginnen een dag of wat op Merindol door te brengen. Voor het laatst, want Helene en Jacques zijn van April 1951-April 1952 in Europa. Dan gaan zij op Houtbaai een nieuw huis bouwen. Dit is dus een afscheid van Merindol, waar wij gedurende ons verblijf in ZAfr, de heerlijkste dagen weken, maanden hebben doorgebracht. Dan gaan wij noordwaarts bij de V.d.B's logeeren. Je kunt mij, zoo noodig, altijd daar

3 Op 4 juni 1949 had Greshoff Ontmoeting met de andere van Inez van Dullemen onder de titel Een merkwaardig debuut. Jong schrijfster met tovermacht in de Nieuwe Courant besproken.

4 Het is niet bekend op welke novelle van Clare Lennart Greshoff doelde. Er is geen correspondentie tussen Lennart en Greshoff of tussen haar en Groot Nederland bewaard gebleven.

5 Zie br.820 n.4.

6 Verzamelde beschouwingen.

7 In 1938 was bij Stols de tweede druk van D.A.M. Binnendijks bundel Onvoltooid verleden verschenen; de eerste druk was in 1936 in de reeks Ursa Minor verschenen.

8 Van Het boek van Joachim van Babylon verschenen in 1950 de tiende en de elfde druk.

9 Mellie Uyldert, die onder het pseudoniem Esther de Raad Het antwoord van Suzanna aan Joachim van Babylon had geschreven, was niet de dochter van de aan het Algemeen Handelsblad verbonden criticus Maurits Henri Eduard Uyldert (1881-1966).

[p. 257]

bereiken p/a ZEx. Jv.d. Berg ‘Oranjehof’ 447 Prinsloostraat Pretoria (Transvaal). 16 Dec. zijn wij weer thuis.

Het is hier natuurlijk stil. Het vertrek van Dick Karnebeek is een groot verlies voor ons.

Van 21 Dec tot??? d.w.z. voor onbepaalde tijd neemt Truida Louw met twee kinderen haar intrek bij ons.

Standp. 17 liet ik je zenden,¹⁰ 18 is ter perse.¹¹ 19 komt begin Maart.¹²

Vergeet vooral Cl.Lennart niet.¹³ Ik kom altijd graag goed beslagen ten ijs. Wij zien verlangend uit naar een brief van Greet, boordevol kleine, gezellige, aandoenlijke en hartversterkende nieuwsjes.¹⁴

Niets is onbelangrijk, alles interesseert ons als het jullie betreft

O ja. Wat doet de eigenaar van je kantoor je nu weer aan? Waarom procedeer je? Waarom stel je je niet onmiddelijk in verbinding met ‘Murder Incorporated’. Duizend pop maar voortreffelijk werk.

Eva een aanzoek? Interessant. Maar (en nu moet Greet inspringen) van wie, van wat, van hoe. En waarom néé. Dàt is nieuws! Kan Wim Gispen ook teekenen? Stuur indien teekening gereed een foto ervan.¹⁵

Heel veel goeds en liefs (en vooral veel moed!) toegewenscht aan jullie beide, steeds geheel je

Aty-en-Jan

10 Aflevering 17 van Standpunte, 5 (1950-1951) 1 (oktober 1950), bevatte het gedicht Proloog en epiloog uit Dias van N.P. van Wyk Louw (p. 2-11), Die ‘hoofdrang’ in die werk van M.E.R. van Helena P. Jordaan (p. 12-17), het gedicht Zij is weer in het licht aanwezig van A. Roland Holst (p. 17), Four poems (Aubade, Cape coloured batman, The last trekker en Sundowner) van Guy Butler (p. 18-23), De nieuwe Vlaamse poëzie van Karel Jonckheere (p. 23-34), het gedicht Zonsverduistering van P.J. Philander (p. 34), het gedicht Apollyon van Phyllis Haring (p. 35), Herinneringe van J.M.H. Viljoen (p. 36-48), het gedicht Roos van Assisi van P.C.J. Jordaan (p. 49), de aforismenreeks Losse opmerkingen over dichtkunst van Greshoff (p. 49-52), The poetry of Roy Campbell van C.J.D. Harvey (p. 53-59), de gedichten Draaikewers (p. 59-60) en Gebed om die gebeente (p. 61-62) van D.J. Opperman, in de rubriek ‘Dokumente en Kritieke’ bijdragen van Enno Endt over Herman Gorter (p. 63-67), Garmt Stuiveling over C. Busken Huet (p. 67-72), Maurits Uyldert over Rembrandt (p. 73-74) en Ad den Besten (p. 74-77), en in de rubriek ‘Aantekeninge’ een bijdrage van M. de Villiers (p. 77-78).

11 Aflevering 18 van Standpunte, 5 (1950-1951) 2 (december 1950), bevatte de gedichtenreeks Die loflied van die alskepper van G.H. Franz (p. 2-10), Het verhalend proza van Marnix Gijsen van Greshoff (p. 10-32), Twee gedigte (Marceline Desbordes-Valmore en Die Samaritaanse vrou) van Ina Rousseau (p. 32-33), de gedichten-reeks Brandaan (Brandende boek, Swartkop, Lintwurm, Tokolosi, Vuurlopers, Kronos, Séance en Man met horries) van D.J. Opperman (p. 34-37), het essay Art and intelligence van M. Versfeld (p. 38-46), Three poems (Cango caves, Orgy en The coming) van A. Delius (p. 47-51), Baudelaire, eerste ‘moderne’ digter (1821-1867) van Uys Krige (p. 51-58), Sewe vertalinge uit Baudelaire (Die albatros, Die dood van die armes, Die blindes, Die hawe, Die skare, 'n Halfrond in 'n bos hare en Word dronk) van Uys Krige (p. 59-62), Faustus van C. Louis Leipoldt (p. 63-67), Boulens als simbolis van A.P. Grové (p. 67-81), het gedicht Alphonsine Plessis van Bartho Smit (p. 82), in de rubriek ‘Dokumente en Kritieke’ een autobiografisch fragment van C. Louis Leipoldt (p. 82-84), een bijdrage van J.W.v.M. over Jeroen Bosch (p. 85), en in de rubriek ‘Aantekeninge’ een bijdrage van G.H. Franz (p. 86-87).

12 Aflevering 19 van Standpunte, 5 (1950-1951) 3 (maart 1951), bevatte het essay Study in black and white van Anthony Delius (p. 1-16), Is dit Fransche kunst? Protest tegen een tentoonstelling door Greshoff (p. 17-21), het gedicht Harlekyn van die dieretuin van S.J. Pretorius (p. 22), het verhaal Papadiamantopolous van Boerneef (p. 26), het gedicht Anonymaat van K. Jonckheere (p. 26), Enkele kanttekeningen bij A.P. Grové's ‘Die duister digter’ van W.A.P. Smit (p. 27-34), Two poems (Clouds over Johannesburg.... en The street preacher) van Muriel Alexander (p. 35), 'n Stilistiese onderzoek van G. Dekker (p. 36-40), het verhaal Eggo.... van Uys Krige (p. 40-43), Vier kwatryne (Meer, Firenze, Derde dag en Pastorale) van Merwe Scholtz (p. 44), Dostojefski, profeet van die vryheid van J.P. Mostert (p. 45-48), het gedicht Die oester van P.J. Philander (p. 48), Oor die verstegniek van Elisabeth Eybers van P. du P. Grobler (p. 49-61), het gedicht Daphne van A.J.J. Visser (p. 62), Verskynsels en rigtings in die jongste Duitse letterkunde van Kurt Löhnig (p. 63-75), het verhaal Kaartjie vir oortreding van Etienne [Le Roux] (p. 75-81), het gedicht Logement in Havenstad van Ab Visser (p. 81), en in de rubriek ‘Aantekeninge’ een bijdrage van M. de Villiers (p. 82).

13 De blauwe horizon.

14 Zie br.837 n.20.

15 Zie br.837 n.19.