Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols

[p. 443]

652. A.A.M. Stols aan J. Greshoff, 6 februari 1940

Rijswijk, 6-2-1940

Beste Jan,

Een periode van lusteloosheid en overbelasting met werk is er de oorzaak van dat ik je brieven van 5 dec. en oudejaar 1939 eerst vandaag beantwoord. Ik heb zooveel beslommeringen aan m'n hoofd dat ik er wel eens over dacht de uitgeverij stop te zetten en alleen aan het militaire leven te doen, en, als dat ooit afloopt, ergens een baantje zien te krijgen. Maar ik ben nu door het ergste van de depressie heen en ik werk alweer aan de voorjaarsuitgaven. Deze zijn: Vestdijk, Albert Verwey en de Idee; Hoornik, Tafelronde (de poëziekronieken uit Gr.N.) en du Perron, Documenten over Multatuli.¹ Alle drie verschijnen met mooie omslagen van Salden,² wiens werk ernorm vooruit is gegaan. Verder heb ik Helikon weer overgenomen van B&S,³ en vergroot: tot 10 nrs van 48 blz, formaat als de laatste dichtbundels (Hoornik,⁴ Mok,⁵ Binnendijk)⁶ en in een kleurig cartonnen bandje.⁷ Abt. fl 12.50, losse nrs 1.90. Alle gratis ab^t zijn afgeschaft behoudens enkele pers-exx. N^o 1 (Lehmann)⁸ is klaar maar nog niet verschenen. Wat ik dit najaar zal doen zal afhangen van een heeleboel dingen.

Ik heb, behalve je brieven als zendingen alleen krantenknipsel Teste⁹ ontvangen, dus nog niet de bundel van v. Wijk Louw.¹⁰ Heb jij inmiddels de boeken gekregen die ik je zond (alle najaarsuitgaven)? Bericht mij dit even. Alles is verzonden per De Bussy. Hoornik-Mattheus, v. Halsbeke,¹¹ Ritschl,¹² Helikon i zend ik deze week aan je af.

Verder mijn hartelijken dank voor het luxe-ex van Steenen voor Brood hetwelk ik terstond met veel smaak genoten heb. Aan Vestdijk¹³ (en Cramer,¹⁴ als hij te bereiken is) zal ik vragen je 1 ex met opdracht te sturen.

Van het tijdschrift Halcyon (dat ontzettend veel tijd vergt) is N^o 1 nu bijna klaar. Mag ik je als abonné noteeren (fl 17.50)? Dat maken we wel weer goed met honor. van een bijdrage waarop ik nu heel sterk hoop.

Sedert 2 dagen dooit het na meer dan een maand van de afschuwelijkste, alles remmende vorst. Het was gewoon niet warm te stoken en voor het verkeer met de vrienden was dat alles fnuikend. Ter Braak en 's Gravesande zie ik een enkele keer op het Vaderland. Ook Van der Veen, die binnenkort naar Amerika hoopt te vertrekken, o.a. met aanbevelingsbrieven van mij op zak.¹⁵

Eddy is nogal eens ziek en verder zie ik hier niemand (bovengenoemden zoo ééns in de maand). Ik heb het dan ook verre van gezellig in den Haag. In Maastricht mocht ik dan geen intellectueele omgang hebben: er waren althans de schilders en de borrelvriendjes. Hier in Dienst zit ik alleen met de generaal (we hebben nu bureel in de Parkstraat); op de Witte¹⁶ zwalk ik eenzaam rond. En 's avonds thuis moet ik weer in de uitgeverij duiken.

1 De bewijzen uit het pak van Sjaalman. Nieuwe documenten betreffende de Havelaarzaak en Lebak van E. du Perron zou in juli bij A.A.M. Stols te Rijswijk verschijnen. De stofomslag was ontworpen door Helmut Salden.

2 De typograaf Helmut Salden (geb. 1910) was docent fotografie aan de Folkwangschule in Essen. In 1938 vluchtte hij naar Nederland en ging werken bij Piet Zwart. Via Menno ter Braak kwam hij in contact met Stols.

3 Zie br.649 n.4.

4 Steenen.

5 Verloren droomen.

6 De tweede, vermeerderde druk van Onvoltooid verleden.

7 Het formaat van de Helikon-reeks was 12,5 × 20,5 cm. (Zie ill. p. 438 voor het bandontwerp van Piet Worm.)

8 Dag- en nachtlawaai. Gedichten van L. Th. Lehmann zou in maart bij A.A.M. Stols te Rijswijk verschijnen als Helikon 10 (1940) 1 (januari).

9 Zie br.644 n.6.

10 Die halwe kring.

11 L'art typographique dans les Pays-Bas depuis 1892.

12 Keur uit liefdeverzen.

13 Strijd en vlucht op papier.

14 Vizioen en geboorte.

15 Adriaan van der Veen, die redacteur bij Het Vaderland was, vertrok in februari 1940 naar Amerika voorzien van enkele opdrachten en aanbevelingsbrieven van dagbladen en uitgevers als Stols en J.M. Meulenhoff.

16 Pas in maart 1946 zou Stols als aspirant-lid van De Witte of Litteraire Sociëteit te Den Haag worden ingeschreven; in maart 1954 werd hij gewoon lid. Waarschijnlijk bezocht hij in deze periode de sociëteit als introducé.

[p. 444]

Enfin, met het voorjaar zal er wel veel veranderen, ten goede of ten kwade. We zitten net midden in de ‘sensatie’ van het aftreden van Generaal Reynders als Opperbevelhebber.¹⁷ Wat de toekomst ons op oorlogsgebied brengen zal??

Buiten al dat werk heb ik een opdracht om een gedenkboek v.e. Verzekerings Mij te verzorgen.¹⁸ De heeren zijn vervloekt lastig.

Uit Frankrijk krijg ik geregeld berichten, en goede, van mijn vrienden. Tannery is deze zomer overleden toen ik in Monte Carlo was.¹⁹ Mijn Engelsche vrienden laten niets van zich hooren, ook John Buckland Wright niet, die nu in Londen zit. Verder ben ik in drukke correspondentie met Ary Delen die een artikel voor me schrijft over Rubens als boekillustrator.²⁰ Paula is in Parijs getrouwd met een medicus. Zelf heeft ze een baan bij het Ministère des Aff.[aires] Etr.[angères] en spreekt in het Nederlandsch voor de radio Poste Parisien.²¹

Ik was erg blij met je gedicht in Gr.N. van Januari²² en Catrijntje Afrika. Stuur je vooral gauw de volledige copie hiervan voor de boekuitgave? En schrijf dan omgaand over uitvoering en honorarium. We zouden er, als Uit Zelfbehoud van Jany eerst een Halcyon-Uitgave en daarna een gewone uitgave van kunnen maken.²³ Accoord? De Fransche tekst van Kees²⁴ zal ik aan Batten vragen en je er over schrijven.

Maar de uitvoering als De Bourbon-Golgotha²⁵ verfoei ik. Wil je de typografie aan mij overlaten?

Van je Gedichten gaat zoo nu en dan nog weg. Ik zal je volgende maand de opstelling en afrekening 1939 sturen. Greet zal aan Aty schrijven.

Met hartelijke groeten voor jullie allen van

je

Sander

17 Op 5 februari was I.H. Reijnders eervol ontslagen als opperbevelhebber van de land- en zeemacht, een functie die hij sedert augustus 1939 bekleedde.

18 Bedoeld is Zee-risico 1915-1940 dat was samengesteld door J.G.W. van Driel Krol, onder-directeur van verzekeringsmaatschappij Centraal Beheer. Het gedenkboek werd in februari gedrukt bij Boosten & Stols.

19 De bibliofiel Jean Tannery was op 7 juli 1939 overleden.

20 Van Ary Delen verscheen geen bijdrage in Halcyon.

21 Paula Delen was in 1939 getrouwd met de Fransman Yves Guégan, met wie zij in Parijs woonde. Aldaar was zij enkele maanden ten behoeve van Nederlandstalige radio-uitzendingen in dienst van het Franse Ministerie van Buitenlandse zaken.

22 Heimwee. (Zie br.651 n.3.)

23 Uit zelfbehoud van A. Roland Holst was in juni 1938 als achtste uitgave van De Halcyon Pers verschenen in een oplage van 40 exemplaren; bijna gelijktijdig met de eerste druk verscheen een tweede druk onder de imprint A.A.M. Stols te Maastricht.
Catrijntje Afrika is niet voltooid. (Zie br.649 n.18.)

24 Op 22 maart schreef F.E.A. Batten aan Stols: ‘Op verzoek van [Helmut] Salden zend ik U hierbij het getypte ms. van de novelle van Kees Greshoff: La Comédie inutile. Ik heb U zolang laten wachten, omdat de heer van Nijlen het ter lezing in zijn bezit had [...]. Ik heb de novelle op verzoek van den auteur voor het tijdschrift Werk vertaald. [...] Uit een recente brief weet ik, dat Kees het toegevoegde “Journal de Lucien” aan het slot van de novelle liever weggelaten zou hebben willen zien. [...] Ik heb Kees evenwel voorgesteld de beste gedeelten van het dagboek in de overeenkomstige hoofdstukken in te lassen, waardoor deze een zekere interne “echo” zouden krijgen in de vorm van persoonlike aantekeningen van den hoofdspersoon Lucien. [...] Ik weet niet wat Uw bedoeling is met het ms. Volgens Salden, die er reeds een band voor tekende, zoudt U genegen zijn om het in het oorspr. Frans te doen verschijnen.’

25 Zie br.650 n.10.