Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols

[p. 439]

650. J. Greshoff aan A.A.M. Stols, 31 december 1939

[Kaapstad] Oudejaar '39

Beste Sander,

Bij de boekhandel hier zag ik je nieuwe uitgaven, welke er goed uitzien. Mijn exemplaren zullen wel komen met de boot welke hier ongeveer 1[:0 J]anuari aankomt. Ik ben er zéér benieuwd naar. Door de verhuizing en de abnormale toestanden, heb je vergeten mij een geb ex van Geboorte-Mattheus te laten zenden.¹ Nu moet ik je nòg iets verzoeken en wel met drang! Herinner je je die dikke en joviale oplichter Van Look in Brussel??² Die heeft mij mij[lees: mijn] Van Halsbeke,³ godbetert een luxe-ex; afhandig gemaakt en ik heb het boekje telkens zoo bitter noodig! Wil jij mij, niet per De Bussy, doch per post, als drukwerk een ex laten zenden, desnoods een vuil en onleverbaar ex.!!!

In één van mijn vorige brieven vroeg ik je ook nog om iets. Wie zooveel durft vragen, moet toch ook zoo nu en dan, en hoe bescheiden ook, iets kunnen aanbieden. Ik heb Van Kampen gevraagd je een geb; luxe ex van Steenen voor Brood dat er aardig uitziet, te doen toekomen. Ik hoop dat je het bij ontvangst van deze missieve reeds in je bezit hebt.

Ik ben bezig de text voor Ursa Minor nummer tien klaar te maken.⁴ Mag ik je eraan herinneren, dat ik altijd mijn derde ex van Van Hattum⁵ nog hebben moet met inschrift des dichters. Wil je ook zorgen voor een ex met inschr van Vestdijk⁶ en Cramer.⁷ Dus van ieder twee gewone exx en één met inscriptie.

Ja, beste Sander, als je het rustig en redelijk bekijkt, zou ik héél blij moeten zijn hiet te zitten, verwèg van krijgsgevaar; maar het gekke is, dat het heimwee geen rekening met redelijke en rustige argumenten houdt! Natuurlijk leef ik hier bij jullie vergeleken als god in Frankrijk en dan nog in de achtiende eeuw! En toch is het mij onmogelijk dit met mijn hart te waardeeren, ook al begrijpt mijn verstand het. Aty somt een lange lijst van voordeelen van ons verblijf hier op en ik moet dan toegeven, dat ze groot gelijk heeft; doch desniettemin vind ik het hier niet prettig, omdat ik mij er in weerwil van alle voordeelen aan het verblijf verbonden, niet thuis gevoel.

Oorlog bestaat hier niet. Niemand trekt er zich iets van aan en er wordt werkelijk, in welk gezelschap ik nu ook kom, nooit over gepraat, laat staan over geurmd. De omgang met N.P. van Wijk Louw blijft een groot genoegen. Deze week komt Uys Krige voor een maand of vier naar Kaapstad. We stellen ons daar veel van voor, want ieder hier dweept met Uys!

Wil je mij eens p.o. opgeven op welke voorwaarden je die novelle van Kees in het Fransch zou willen uitgeven;⁸ Vraag de Fransche text dadelijk even aan Fred Batten,⁹ 125 Sportlaan 's Gravenhage. Uitvoering als Het Licht achter Golgotha door Louis de Bourbon.¹⁰

1 Geboorte. Gevolgd door Mattheus en andere gedichten van Ed. Hoornik.

2 Mogelijk de uitgever-drukker J. van Loock, die in 1932 de ter gelegenheid van Franz Hellens' vijftigste verjaardag gehouden toespraken als plaquette wilde uitgeven. (Zie br.196 n.4.) Van Loock was directeur van de Éditions les Ecrits op de place Sainte Gudule te Brussel. Deze uitgeverij zou in 1945 worden overgenomen door de firma York & Co in de rue Royale te Brussel, die de imprint La Sixaine voor haar uitgaven gebruikte. Nadere gegevens over Van Loock zijn niet bekend.

3 L'art typographique dans les Pays-Bas depuis 1892.

4 Zie br.619 n.1.

5 Jac. van Hattum schreef in Greshoffs exemplaar van Bilzenkruid het achttienregelige gedicht Paas '40 als opdracht. (Zie veilingcat. J.L. Beijers (Utrecht) 23 juni 1981, nr.586/vii en prijscat. Antiquariaat Schuhmacher (Amsterdam) nr.220 (november 1989), nr.225/7.)

6 S. Vestdijk schreef op 18 maart 1940 in Greshoffs exemplaar van Strijd en vlucht op papier als opdracht: ‘Voor Jan Greshoff ter opfleuring in ballingschap’. (Zie veilingcat. J.L. Beijers (Utrecht) 23 juni 1981 nr.586/viii en prijscat. Antiquariaat Schuhmacher (Amsterdam) nr.220 (november 1989), nr.225/8.)

7 Vanwege zijn verblijf in het buitenland slaagde Stols er niet in Hendrik Cramer een opdracht in Greshoffs exemplaar van Vizioen en geboorte te laten schrijven. (Zie veilingcat. J.L. Beijers (Utrecht) 23 juni 1981, nr.586 en prijscat. Antiquariaat Schuhmacher (Amsterdam) nr.220 (november 1989), nr.225; zie ook br.656 n.12.)

8 In Werk 1 (1939) 12 (december), p. 31-64 was de novelle De nutteloze komedie van Kees Greshoff gepubliceerd. De novelle was uit het Frans vertaald door F.E.A. Batten, blijkens een handgeschreven aantekening in de overdruk uit diens bibliotheek. (Coll. S.A.J. van Faassen.)
Er is van deze novelle geen afzonderlijke uitgave verschenen. In het archief van Stols is een van Batten afkomstig typescript met de titel La comédie inutile bewaard gebleven. Het typescript draagt als datering: ‘Bruxelles, Février 1937’. (Stadsbibliotheek Haarlem, archief-Stols, omslag Kees Greshoff.)

9 Frederik Eduard Anton Batten (1910-1979), een jongere vriend van E. du Perron, die verkeerde in de kringen van de jongeren rond het tijdschrift Werk.

10 De roman Het licht achter Golgotha van Louis de Bourbon was in 1934 door Stols gepubliceerd. De roman was geïllustreerd door Charles Eyck. Het boek was gezet uit de Lutetia, had een formaat van 13 × 20 cm en was gebrocheerd met flappen.

[p. 440]

Heb je In Aanbouw bestudeerd?¹¹ Houd een oogje op Anna Blaman,¹² op Lehmann¹³ en op Kloppers.¹⁴ Zou er belangstelling bestaan voor een bundel opstellen van D.A. de Graaff???¹⁵

Ik zal je dezer dagen de beste bundel poëzie sturen in ZA verschenen. De Halve Kring door N.P. van Wijk Louw¹⁶ Typografisch zwak, maar voor hier iets héél bijzonders, omdat de kunst van drukker en uitgever hier nog op een peil staan van voor de eerste Witte Mier.¹⁷ Maar, wat ten slotte het voornaamste is, er staan prachtige verzen in. Ook zijn twee prozaboekjes zijn belangrijk, die zal ik je ook laten zenden.¹⁸

Gaat er nog weleens een ex van mijn Poëtixe werken de deur uit of zijn dezelve dood als een pier???? Ik zal iets voor je typografische tijdschrift maken.¹⁹

Antwoord vooral op alle punten!!!!

Stuur Halsbeke!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Ritschl ²⁰

Heel véél liefs voor gade en kroost, veelhandig geheel je

Jan

Wanneer word je kaptijn???

N.P. Van Wijk in v W L.[ouw] is een voornaam - zijn vader heet (notaris en schatrijk) Bismarck von Moltke Louw! zoo heet ook een van zijn broers! De jonge broer. (ook verdienstelijk dichter[)] (doctorandus van Donkersloot[?]) heet W.E.G. = Gladstone! Louw wordt ook altijd Gladstone genoemd!!²¹

net als Jan du Plessis Scholz = du P. voornaam

Uys Krige = Uys voornaam

men neemt de naam van een familielid (of de moeder) als voornaam aan. vWijk is de naam van Louws grootvader.

Stel je vooral in verbinding met mr. Ar.vRantwijk

108 Vondelstr. s Gr tel 33.34.89

1^o	kan hij je als waarn. secretaris v G.N.^22 wel eens waardevolle tips geven
2^o	zijn het alleraardigste menschen om als ‘kennisjes’ te hebben. Nike^23 (Aty's nichtje) is allerliefst. best een vriendinnetje v Greet bel hem spoedig eens op.

Spoedig krijg je een langer brief

De post gaat veel beter Ik ontving brieven 12 dec verz per avion op 28 dec = dat is mooi. Schrijf dus po Ik antw weer p.o.

11 De door K. Lekkerkerker samengestelde bloemlezing In aanbouw. Letterkundig werk van jongeren was verschenen bij H.P. Leopold's Uitg.-Mij te Den Haag. Het doel van deze bloemlezing was blijkens de verantwoording ‘een zoo levendig en representatief mogelijk beeld te geven van de huidige letterkundige werkzaamheid der jonge schrijvers in Nederland en Vlaanderen - voornamelijk van hen, die in het laatste decennium debuteerden.

12 Van Anna Blaman waren in In aanbouw het verhaal Singeldrama en de gedichten Joueuse à la harpe, Regen, Stadsrand, Flirtation en De zeeman opgenomen.
Anna Blaman (ps. van Johanna Petronella Vrugt, 1905-1960) was in de april-aflevering van Werk gedebuteerd. In 1937 had Stols geweigerd haar poëzie uit geven. Er verscheen geen uitgave van haar bij Stols.

13 Van L. Th. Lehmann waren in In aanbouw de gedichten Louisiana, Polder bij avond, Voor de spiegel, Regen, Laatste waanhoop, Slottuin te Kopenhagen, Uittocht uit Odense en Pygmalion opgenomen.
Louis Theodorus Lehmann (geb. 1920) was in de januari-aflevering van Werk gedebuteerd. Zijn eerste bundel, Subjectieve reportage verscheen in januari 1940 als cahier van De Vrije Bladen. Zijn tweede bundel, Dag- en nachtlawaai, zou in maart 1940 als eerste deeltje in de reeks Helikon verschijnen; in deze reeks verscheen verder nog in september 1941 de bundel Schrijlings op den horizon.

14 Van A.G. Kloppers waren in In aanbouw de gedichten Verzwegen nachtbraak en Karavaan opgenomen.
Anton George Kloppers (1919-1974) was in de februari-aflevering van Werk gedebuteerd. Er verscheen van zijn hand geen uitgave bij Stols.

15 Van D.A. de Graaf was in In aanbouw het essay Fantasie en logica opgenomen.
Daniel A. de Graaff (1906-1981) had onder meer in De Gemeenschap, Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift en Groot Nederland gepubliceerd. In 1938 was als cahier van De Vrije Bladen zijn opstel De hedendaagsche jeugd gepubliceerd. Er verscheen van zijn hand geen uitgave bij Stols.

16 Die halwe kring van N.P. van Wyk Louw was in 1937 voor de Vereniging vir die Vrye Boek door de Nasionale Pers te Kaapstad uitgegeven.

17 De eerste reeks van De Witte Mier, die verscheen van mei 1912 tot en met november 1913, was gedrukt bij G.W. van der Wiel en Co te Arnhem.

18 Waarschijnlijk doelde Greshoff op N.P. van Wyk Louws Berigte te velde. Opstelle oor die idee van 'n Afrikaanse nasionale letterkunde en Lojale verset: kritiese gedagtes oor ons Afrikaanse kultuurstrewe en ons literêre beweging die beide in 1939 waren verschenen bij resp. J.L. van Schaik te Pretoria en Nasionale Pers te Kaapstad.

19 Zie br.603 n.5.

20 Keur uit liefdeverzen.

21 William Edward Gladstone Louw (geb. 1913).

22 Vanaf februari 1940 zou Arthur van Rantwijk waarnemend redacteur-secretaris van Groot Nederland zijn.

23 Wiesje (Nike) van Rantwijk-Pietersen (1908-1988) was een nichtje van Aty Brunt.