Middelnederlandsche historieliederen

[p. 223]

1543.
XLVI. Vreugdelied op de aanstaande Komst des Keizers.

Ingevolge het verdrag door Frans I met Heiradin Barbarossa gesloten, kwam in Juli 1542 een Turksche vloot zich met de Fransche vereenigen. Ofschoon haar vereende krijgsdaden in hoofdzaak tot de inneming van Nizza beperkt bleven, kon de Keizer, die tevens te land door de Franschen werd aangevallen, in deze omstandigheden Spanje niet verlaten, hoe gaarne hij voor de onderwerping van Willem van Kleef naar de Nederlanden was opgetrokken. Eerst toen de Turksche vloot in April 1543 was weggevaren, scheepte de Keizer zich te Barcelona in. Den 13den Juni landde hij te Genua, waar hij onze Staten van zijn aanstaande komst verwittigde. Waarschijnlijk is na de ontvangst van dit bericht onderstaand vreugdeliedje gedicht.

Evenals de arend, wiens beeld hij in zijn wapen voert, uitvliegt om visch voor zijn jongen, zoo is de edele Keizer uitgetrokken in het belang der zijnen. Reeds den vierden April had hij hierheen willen komen, maar een aanval der Turken hield hem terug; door Gods hulp versloeg hij hen echter. Van een bepaalden slag vond ik echter geen melding. Daarna versterkte hij de grenssteden, vooral Perpignan; nam afscheid van zijn kinderen (Filips, Maria en Johanna) en scheepte zich den vierden Mei te Barcelona in. Volgens den dichter zou de Keizer een voorspoedige zeereis naar Genua gehad hebben; we weten echter, dat het tegendeel het geval was. Ieder moet nu toebereidselen maken voor de terugkomst van den vorst. In de slotstrofe dankt de dichter allen, die tijdens de afwezigheid van den vorst zijn landen beschermd hebben, met name de landvoogdes Maria, den Graaf de Roeulx¹, Réné van Châlons, Prins van Oranje², en Maximiliaan van Egmond, Graaf van Buren, van wien wij weten, dat hij de Franschen op de grenzen van Picardië dapper bestreden heeft.

1 Zie blz. 200.

2 Zie blz. 190, 208, 217.

[p. 224]

Het lied komt voor in het Antwerpsche Liederboek van 1544 (Hor. Belg. XI, blz. 307, no. CC).

Bronnen: Henne VIII, blz. 116 vlgg.; Pontus Heuterus, Op. hist. 1643, lib. XI, cap. XX.

Lof God en weest verblijt,
Al dye Bourgoensche zijt!
Elck schaft nu hupschen moet:³
Al ist oorloghe en strijt,
Voor ons noyt beter tijt,
Comt ons Keyser, het edel bloet,
Int lant gelijc hi doet.
Naer Davidts woort hi moet
Wel zijn ghebenedijt,
Die compt om ons profijt,
In den name des Heeren soet!^8-11

Ons Keyser, dat edel greyn,¹
Mach wel den aernt certeyn
Doen in zijn wapen staen!
Den edelen aernt reyn,
Die sietmen int ghemeyn⁵
Boven alle wolcken gaen,
Dan daelt hi neder saen⁷
Inder zee rasch onbelaen
Ende daer so haelt hi eyn⁹
Visch, om sijn joncxkens cleyn
Den honghere te verslaen.

Sgelijcx over reyset al:¹
Lant, water, berch, ende dal,
Ons edel Keyser fijn;

3 elk vat nu frisschen moed.

8-11 zie Psalm 118, vs. 26: Gezegend zij hij, die daar komt in den naam des Heeren!

1 greyn, voortreffelijk mensch.

5 int ghemeyn, openlijk, ten aanschouwen van het algemeen.

7 saen, spoedig.

9 eyn, een.

1 sgelijcx, desgelijks.

[p. 225]

 

En sorghet voor groot en smal,

 

Hoe hi donnosel sal⁵

 

Beschermen voor ghepijn.⁶

 

Als wi in rusten zijn,

 

Hi en rust in gheen termijn,

 

Maer waect voor zijn ghetal,⁹

 

Al maect hi cleyn gheschal,¹⁰

 

Alsoot nu es aanschijn.¹¹

 

 

4

Naer Vlaenderlant mignoot¹

 

Was ons Keyser devoot²

 

In April den vierden dach

 

Op vaerde, maer den stoot,⁴

 

Die doen den Turck hem boot,

 

Belette[t] somen sach.

 

Christus, diet al vermach,

 

Hielp hem in dat bejach,⁸

 

Dat den Turck voor hem vloot,

 

Sijn vyanden bleven doot;

 

Lof God, hi wan den slach!

 

 

5

Als ons Keyser playsant¹

 

Die Turcken wt sijn lant

 

Dus hadde ghedaen vlien,

 

Hi heeft in elcken cant

 

Die frontieren vailliant⁵

 

In Spanien van als voorsien.⁶

 

Aen zijn kinderen doen te tien⁷

 

En alle edele tot dien⁸

 

Nam hi huesschen oorlof, want⁹

 

Hi quam Perpiniant¹⁰

 

Verstercken van crijschlien.

5 donnosel, den onschuldige.

6 ghepijn, pijn, moeite.

9 voor zijn ghetal, voor de zijnen.

10 gheschal, ophef.

11 es aenschijn, blijkt.

1 mignoot (fra. mignot), dierbaar.

2 devoot, vroom.

4 op vaerde, op weg.

8 bejach. streven.

1 playsant, geliefd.

5 vailliant, sterk.

6 van als, van alles.

7 doen te tien, toen ten tijde.

8 tot dien, bovendien.

9 hi nam huesschen oorlof (aen), hij nam vriendelijk afscheid (van).

10 Perpiniant, Perpignan.

[p. 226]

6

Als hijt in Spaenghien claer^{1 en 2}

 

Ghestelt hadde alle gaer,

 

Den vierden in Meye lest leet³

 

Quam hi om ons welvaer

 

Te Basseloenien, daer⁵

 

Al sijn schepen laghen bereet,⁶

 

Daer ons Keyser in screet,

 

Met al zijn edele discreet.

 

Dus so quam hi eenpaer⁹

 

Met een groote armee naer

 

Dese Nederlanden breet.¹¹

 

 

7

Lof God, want hy hem scanck

 

Goede weeder en voortghanck.

 

Hi is ghearriveert

 

Te Jenes vry en vranck,⁴

 

Daer elck ter vruecht ontspranc,⁵

 

En seer heeft ghetriumpheert.

 

Elck nu verjubileert

 

En ghereeschap pretendeert⁸

 

Naer des Keysers ontfanck,⁹

 

Want hi naer ons verlanck¹⁰

 

Comt ons bi onghecesseert.¹¹

 

 

8

Vrou Marie ingenieus

 

En den Grave van Reus,²

 

Van Aranien den Princier,³

 

Den Grave van Buren, vleus,⁴

 

En alle edele coragieus

 

Wi bedancken in dit quartier;⁶

 

Want zijs Keysers landen hier

1 en 2 claer ghestelt, in orde gemaakt.

3 lest leet, laatstleden.

5 Basseloenien, Barcelona.

6 bereet, gereed.

9 eenpaer, met gelijkmatige snelheid.

11 breet, machtige.

4 Jenes, Genua.

5 ter vruecht ontspranc, opsprong van vreugde.

8 maakt toebereidselen.

9 voor de ontvangst des Keizers.

10 naer ons verlanck, naar onzen wensch.

11 komt zonder dralen tot ons.

2 den Grave van Reus, De Roeulx.

3 den Prins van Oranje.

4 Maximiliaan van Egmond, Graaf van Buren; vleus (Kiliaen vleugs), fluks.

6 quartier, streek.

[p. 227]

 

Beschermt hebben voor dangier

 

Dese tijt periculues.

 

Ons Keyser fortunieus

 

Sals haer nu bedancken schier.¹¹

11 zal hen nu daarvoor spoedig bedanker.