Primaire bronnen
| -[12e eeuw] Eugesippus, ‘Liber locorum Terrae Jerusalem’, uitg. J.P. Migne in Patrologia Graeca 133 (Paris, 1864), col. 991-1004. |
| -[12e eeuw] Fretellus, ‘Tractatus de distantiis locorum Terrae Sanctae’, uitg. J.P. Migne in Patrologia Latina 155 (Paris, 1854), col. 1039-1054. |
| -[12e eeuw] Johannes von Würzburg, ‘Descriptio Terrae Sanctae’, uitg. J.P. Migne in Patrologia Latina 155 (Paris, 1854), col. 1055-1090. |
| -[1283] Burchardus de Monte Sion, ‘Descriptio Terrae Sanctae’, uitg. J.C.M. Laurent in Peregrinationes Medii Aevi quatuor (Lipsiae: Hinrichs Bibliopola, 1864), pp. 19-199. |
| -[1336] Wilhelm Boldensele, ‘Itinerarius Guilielmi de Boldensele’, uitg. C.L. Grotefend in Zeitschrift des historischen Vereins für Niedersachsen. Jahrgang 1852 (Hannover: Hahn, 1852). |
| -[1336] Jan van Mandeville, uitg. N.A. Cramer in De reis van Jan van Mandeville, naar de Middelnederlandsche handschriften en incunabelen (Leiden: E.J. Brill, 1908). |
| -[1338-48] Keulse Anonymus, uitg. R. Röhricht and H. Meisner in ‘Ein niederrheinischer Bericht über den Orient’ in Zeitschrift für deutsche Philologie XIX (1887), pp. 1-83. |
| -[1350] Ludolf van Suchem, uitg. F. Deycks in Ludolphi, rectoris ecclesiae parochialis in Suchem, de Itinere Terrae Sanctae Liber (Stuttgart, Bibliothek des Literarischen Vereins, 1851). |
| -[1389/1398] Johannes de Hese en Jan Voet, uitg. M. de Vries in ‘Fragment eener Nederlandsche vertaling van het reisverhaal van Joannes de Hese’ in Verslagen en Berigten der Vereniging voor oude Nederlandsche Letterkunde 2 (1845), pp. 5-32. |
| -[1421-22] Johannes Poloner, ‘Descriptio Terrae Sanctae’, uitg. T. Tobler in Descriptiones terrae sanctae ex saeculo VIII, IX, XII et XV (Lipsiae, 1874). |
| - [1450] Arent van Gelder. Incipit: ‘Hier beghint een materie die seer merkelike is vanden gestant ende gelegentheit des heilighen landes’ [Hs. Den Haag K.B. 75 H 36; 15e eeuw]. |
| - [1450] Onno Tamminga van Ewsum, ‘Van heer onne van Ewszums Jerusalems reijsse’ [Groninger Archieven: Archives of the Van Ewsum family, 1350-1646. Acces 696; Inv.nr. 155 (olim nr. 273): ‘Poëzie en proza over godsdienstige en wereldlijke aangelegenheden, 16e eeuw’; 16th century]. |
| -[1458] Anonymous, ‘Peregrinatie’, uitg. K. de Flou en Edw. Gaillard in Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke Vlaamsche Academie (1897), pp. 403-32; Ibidem (1895), p.163. |
| -[ca. 1460] Anonymous. Incipit: ‘Dit syn die heilige stede die welke men siet ende versuect int heilgie lant over meer tot i[hie]r[usa]l[e]m ende opten wech daer omtrent’ [Hs. Den Haag K.B. 133 F 1; 15e eeuw]. |
| -[1470] Anselme Adorno in J. Heers en G. de Groer, (eds.), Itinéraire d’Anselme Adorno en Terre Sainte. Texte édité, traduit et annoté par Jaques Heers et Georgette de Groer (Paris: Éditions du Centre National de la Recherche Scientifique, 1978). |
| -[1473] Anonymus ‘Kleefs-Gelders’, uitg. L. Conrady in Vier Rheinische Palaestina-pilgerschriften (Wiesbaden: Feller & Gecks, 1882), pp. 72-181. |
| -[1579] Jacob Kreynck en Derk Vogel uitg. R.J.G.A.A. Gaspar in Reis naar het midden van de wereld, (Dieren: Diepenmaat, 2005). |
| -[1483] Felix Faber, Evagatorium in terrae sanctae, arabiae et egyptiae peregrinationem, uitg. K.D. Hassler, 3 dln. (Stuttgart, Bibliothek des Literarischen Vereins, 1843-49). |
| -[1481-83] Bernhard von Breydenbach. Peregrinationes in Terram Sanctam (Moguntia, 1486) [Nijmegen UB. Pr. b 5; Den Haag K.B. 168 B 6]. |
| -[1481-84] Jan Aerts in Verscheyde voyagien ofte reysen gedaen door Heer Adriaen de Vlaming na Hierusalem & (Dordrecht, 1632), pp. 91-264 , [Utrecht UB. 1491919]. |
| -[1481-85] Joos van Ghistele, uitg. R.J.G.A.A. Gaspar in Ambrosius Zeebout, Tvoyage van Mher Joos van Ghistele, (Hilversum: Verloren, 1998). |
| -[1481-95] Claes van Dusen, uitg. L. Conrady in Vier Rheinische Palaestina-pilgerschriften (Wiesbaden: Feller & Gecks, 1882), pp. 189-222. |
| -[1486] Georges Lengherand, uitg. G. Ménilglaise in Voyage de Georges Lengherand, mayeur de Mons en Haynaut, a Venise, Rome, Jérusalem, Mont Sinaï & Le Caire, 1485-1486, avec Introduction, Notes, Glossaire, &c. par le Marquis de Godefroy Ménilglaise, Membre de la Société des Bibliophiles de Mons, de celle des Antiquaires de France, etc. (Mons : Masquillier & Dequesne, 1861). |
| - [1494] Jan van Berchem. Incipit: ‘Hier begint de Heilige Pelgremage ende reyse van Iherusalem ende voorts van sinte Kattelynen gelyck ick Ian van Berchem begost ende gedaen hebbe’ [Hs. Gent UB. 1309]. |
| -[15e eeuw] Anonymus, ‘Reyse van eenen Mechelaer naer het Heilig land’. Incipit: ‘Incipit Via ad Terram Sanctam. Van mechelen tot aerscot iiij milen’ [Hs. Gent UB. 630 en 1308]. |
| -[15e eeuw] Anonymus, ‘De urbe sancta Jherusalem’, uitg. Kervyn van Lettenhove in ‘Notes sur quelques manuscrits de la Bibliothèque de Bourgogne’ in Compte rendu des séances de la commission royale d’histoire. Deuxième série, XI (Bruxelles, 1858), pp. 421-40. |
| -[1505] Peeter (de) Smet. Incipit: ‘Reyse van Jerusalem, beschreven door Peeter De Smet, alias Van Steebroeck, borgher van Brussel, anno 1505’ [Hs. Gent UB. 629 en 1310]. |
| -[1517] Drie Friese Edelen, uitg. F. van Leeuwen in ‘Accurata Descriptio Peregrinationis in Terram Sanctam per illustres ac antiqua nobilitate splendidos viros ac dominos D. Hesselum a Martena, D. Tzallingum a Botnija, nec non D. Julium a Botnija, Frisios, religionis ergo feliciter susceptae, anno salutis humanae M.D.XVII’ in De Vrije Fries III (1844), pp. 219-77. |
| -[1519] Jan Want, uitg. A.F. van Beurden in ‘Dit is die viagie oft reijse, geschiet by brueder Jan Want van der Prekaren Oorden in ‘tzertoghenbosch. Anno 1519’ in Limburg’s Jaarboek III (1896) pp. 157-226. |
| -[1519] Lieven Jansz en Daniël Moij. Incipit: ‘Dit es den Wech om te reijsen van Antwerpen tot marie magdalena in provincen ende van dair tot Rome ende van dair tot Venegien ende van dair tot Jherusalem’ [Hs. Den Haag K.B. 70 G 10; 16e eeuw]. |
| -[1520] Geert Kuynretorff, Jerusalemsche Reyse soe in verganghen Jaren geschiedt is Dorch den Eerbaren Heeren H. Geert Kyunretorff Priester ende Vicarius binnen Campen etc. Campen, ca. 1550, [Den Haag K.B. 1708 G 10]. |
| -[1523] Philipps van Hagen, uitg. L. Conrady in Vier Rheinische Palaestina-pilgerschriften (Wiesbaden: Feller & Gecks, 1882), pp. 230-89. |
| -[1525] Arent Willemsz uitg. C.J. Gonnet in ‘Bedevaart naar Jerusalem volbracht en beschreven in het jaar 1525 door meester Arent Willemsz, barbier tot Delft in Hollant’ in Bijdragen voor de Geschiedenis van het bisdom van Haarlem XI (1883), 1-185. |
| -[1525] Jan Govertz. Incipit: ‘Reysen na Jerusalem en de Jordaan etc. etc. gedaan door Jan Govertz priester van Gorkum in den jaare 1525 door hem zelve beschreven’ [Delft, Gemeentearchief archiefnr. 177; 1-2. Fotokopie van Hs. Göttingen, cod. hist. 823i, 16e eeuw]. |
| -[1536] Jan van Beveren, uitg. J. van Herwaarden en M. van der Hoeven in Een Jerusalemreis in 1536. Reisverslag van Jan Hendrikszoon van Beveren (Hilversum, Nederlandse Historische Bronnen V, 1985). |
| -[1561] Hugo Hugenszoon van Ryck. Incipit: ‘Den xen mey anno 1561 ben ick hugo hugensoon van Ryck met mynen soon Cornelis hugo van ryck gereyst vt delft naer jerusalem’ [Ms. Den Haag K.B. 75 A2-3, 16e eeuw]. |
| -[1565] Adriaen de Vlaming in Verscheyde voyagien ofte reysen gedaen door Heer Adriaen de Vlaming na Hierusalem & (Dordrecht, 1632), pp. 39-89, [Utrecht UB. 1491919]. |
| -[1583] Nikolaus Radzivil. Ierosolymitana peregrinatio illustrissimi principis Nicolai Christophori Radzivili ducis olicae et niesuisii palatini vilnensis militis ierosolymitani, etc. Primum a Thoma Tretero custode Varmiensi ex Polonico sermone in Latinum translata Antverpiae ex officina Plantiniana Apud Viduam et Filios Ioannis Moreti M.DC.XIV. [Nijmegen UB. 195 a 3]. |
| -[1677-93] Cornelis de Bruyn. Reizen van Cornelis de Bruyn, Door de vermaardste Deelen van Klein Asia, De Eylanden Scio, Rhodus, Cyprus, Metelino, Stanchio, &c. Mitsgaders de voornaamste Steden van Ægypten, Syrien En Palestina, Verrijkt met meer als 200. kopere Konstplaaten, vertoonende de beroemdste Landschappen, Steden &c. Alles door den Auteur selfs na het leven afgetekend (Delft, 1698). |
| |
Secundaire bronnen
| -Beauvoir, S. de, Le deuxième sexe, 2 dln. (Paris : Gallimard, 1949 ; repr. 1960). |
| -Bigelow Merriman, R., Suleiman the Magnificent 1520-1566 (New York: Cooper Square Publ., 1966). |
| -Boehmer, J.H. en A.L. Richter (eds.), Corpus Juris Canonici (Lipsiae: Tauchnitz, 1839). |
| -Bredero, A.H., De ontkerstening der middeleeuwen. Een terugblik op de geschiedenis van twaalf eeuwen christendom (Baarn-Kapellen: Agora-Pelckmans, 2000). |
| -Casagrande, C., ‘De vrouw onder toezicht’ in Geschiedenis van de vrouw, uitg. G. Duby and M. Perrot, 5 vols (Amsterdam: Agon, 1991-93), II, pp. 71-105. [Transl. of Histoire des femmes en occident (Paris: Plon, 1991).] |
| -Crouzet, F., A History of the European Economy, 1000-2000, (Charlottesville –London: University Press of Virginia, s.a. [=2001]). |
| -Gonnet, C.J., ‘Pelgrims naar Jerusalem en het Heilige Land in de derde tot de zevende eeuw’ in Bijdragen voor de Geschiedenis van het bisdom van Haarlem XI (1883), pp. 304-08. |
| -Herwaarden, J. van, ‘Geloof en geloofsuitingen in de late middeleeuwen in de Nederlanden: Jeruzalembedevaarten, lijdensdevotie en kruiswegverering’ in Bijdragen betreffende de geschiedenis der Nederlanden 98 (1983), pp. 400-29. |
| -Herwaarden, J. van, ‘Middeleeuwse aflaten en Nederlandse devotie’ in D.E.H. de Boer and J.W. Marsilje (eds.), De Nederlanden in de late middeleeuwen (Utrecht: Het Spectrum, 1987), pp. 31-68. |
| -Honemann, V., ‘Eine Stralsunder Schiffspilgerfahrt nach Santiago de Compostela im Jahre 1506 in Gert Dröges Lebensbeschreibung des Stralsunder Bürgermeisters Franz Wessel’ in Niederdeutsches Wort. Beiträge zur Niederdeutschen Philologie, 43 (2003), 291-300. |
| -Houtte, J.A. van, ‘De zestiende eeuw (ca. 1485 – ca. 1585)’ in J.H. van Stuijvenberg (ed.), De economische geschiedenis van Nederland (Groningen: Wolters-Noordhoff, 19792), pp. 49-78. |
| -Huizinga, J., ‘Herfsttij der middeleeuwen’, in Verzamelde werken (Haarlem: Tjeenk Willink, 1948-53), III (1949). |
| -L’Hermite-Leclerq, P., ‘De vrouw in de feodale orde’ in Geschiedenis van de vrouw, uitg. G. Duby en M. Perrot, 5 dln. (Amsterdam: Agon, 1991-93), II, pp. 209-253. [Oorspr. titel: Histoire des femmes en occident (Paris: Plon, 1991).] |
| -Lampen, Willibrord O.F.M., ‘Hollandsche Jerusalemvaarders in vroeger eeuwen’ in Bijdragen voor de Geschiedenis van het bisdom van Haarlem 45 (1928), pp. 265-93. |
| -Lindeman, R. en Y, Scherf and R.M. Dekker, Reisverslagen van Noord-Nederlanders van de zestiende tot begin negentiende eeuw. Een chronologische lijst. (Rotterdam: Stichting Egodocument, 1994). |
| -MacKay, J.P. en B.D. Hill en J. Buchler, A History of Western Society (Boston-New York: Houghton Mifflin, 19996.). |
| -Martels, Z. von en M. Goldsteen (eds.), Augerius Gislenius Busbequius, Legationis Turcicae epistolae quatuor / Ogier Ghiselin van Boesbeeck, Vier brieven over het gezantschap naar Turkije (Hilversum: Verloren, 1994). |
| -Miskimim, H.A., The economy of later Renaissance Europe 1460-1600, (Cambridge-London-New York- Melbourne: Cambridge University Press, 1977). |
| -Moraw, P., ‘Unterwegssein im Spätmittelalter’ in Zeitschrift für historische Forschung, Beiheft 1 (Berlin, 1985). |
| -Ohler, N., Reisen im Mittelalter, (München: Deutscher Taschenbuch Verlag, 1991 ). |
| -Opitz, C., ‘Het dagelijks leven van de vrouw’ in Geschiedenis van de vrouw, uitg. G. Duby en M. Perrot, 5 dln (Amsterdam: Agon, 1991-93), II, pp. 271-325. [Oorspr. titel: Histoire des femmes en occident (Paris: Plon, 1991).] |
| -Paulus, N., Geschichte des Ablasses im Mittelalter, 3 vols (Paderborn : Schöningh, 1922-23), III. |
| -Polak, L., ‘Un récit de pèlerinage de 1488-1489’ in Le Moyen Age.Revue d’Histoire et de Philologie, 87 (1981), pp.71-88. |
| -Pounds, N.J.G., An Economic History of Medieval Europe (London-New York: Longman, 19942). |
| -Rogier, L.J., Geschiedenis van het katholicisme in Noord-Nederland in de 16e en 17e eeuw. (Amsterdam/Brussel: Elsevier, 19643). |
| -Röhricht, R. and D.H.K. Amiran, Bibliotheca Geographica Palaestinae. Chronologisches Verzeichnis der von 333 bis 1878 verfassten Literatur über das heilige Land mit dem Versuch einer Kartografie von Reinhold Röhricht (Jerusalem: Universitas Booksellers of Jerusalem, 1963; herz. uitg. van de ed. Berlin, 1890). |
| -Röhricht, R., Beiträge zur Geschichte der Kreuzzüge, 2 vols (Aalen: Scientia Verlag, 1967; herz. uitg van de ed. Berlin, 1874-78). |
| -Röhricht, R., Deutsche Pilgerreisen nach dem heiligen Lande (Gotha: Perthes, 1889). |
| -Saudreau, A., La piété à travers les âges: simple esquisse historique (Paris: Téqui, 1927). |
| -Sumption, J., Pilgrimage. An Image of Mediaeval Religion (London: Faber & Faber, 1975). |
| -The Encyclopaedia of Islam. New edition, uitg. H.A.R. Gibb e.a., 10 vols (Leiden-London: E.J. Brill-Luzac & Co., 1960 [-2000]), V (1986). |
| -Viaene, A., ‘Vlaamse Jerusalemvaarders in de Bourgondische eeuw’ in Biekorf 65 (1964) pp. 5-16. |
| -Vries, J. de, The Economy of Europe in an Age of Crisis 1600-1750 (Cambridge-London-New York-Melbourne: Cambridge University Press, 19782). |
| -Wasser, B., Nederlandse pelgrims naar het heilige land (Zutphen: Terra, 1983). |
| -Wasser, B.A.J., ‘Die peregrinatie van Iherusalem: pelgrimsverslagen van Nederlandse Jerusalemgangers in de 15e, 16e en 17e eeuw: ontstaan en ontwikkeling’, in De Gulden Passer. Bulletin van de “Vereeniging der Antwerpsche bibliophielen” 69 (1991). |
| -Wasser, Ben, Pelgrimstochten. Langs wegen en door tijden (Amsterdam: Boom, 2010) |
|
|
Auteursrechtelijk beschermd