acteur (1801-1862) was een handig kluchtenschrijver. Hij was zeker beter dan een kluchtenfabrikant: daarvoor draagt zijn werk een te persoonlijk stempel. Het is satirisch en onsentimenteel, het heeft het cynisme van de grote-stadsbewoner, de snelle reacties van de straatjongen ‘die er niet intrapt’. Nestroy is werkelijk heel aardig en sympathiek, maar hij is geen reus, geen filosoof, geen genie.
Nu is Der Zerrissene, naar men zegt, lang niet zijn beste klucht. Het Burgtheater komt er mee aan, veronderstel ik, omdat het thema van de ‘verscheurdheid’ zo'n moderne, existentialistische indruk maakt. Onze grote Nestroy - aldus onze Weense vrienden - heeft in 1844 al een sartriaans stuk geschreven over een man die van het leven walgde omdat hij verzuimd had ‘zich te kiezen’. In deze klucht leert hij dat te doen - en wordt gelukkig!
Het lijkt mij allemaal pure onzin. Der Zerrissene is geen psychologisch drama, maar een klucht over een man die blasé is; die zo rijk is dat hij op de dingen is uitgekeken: een oeroud thema dat Nestroy hanteert op mijlen afstand van alle filosofische en psychologische vaarwaters. Herr von Lips is een ‘kapitalist’ die uit een domme gril met een verkeerde dame wil trouwen. Hij vecht om haar met een jaloerse smid en al vechtend rollen zij van het balkon in een snelvlietende bergbeek. Beiden denken nu dat de ander verdronken is. Beiden verbergen zich om niet als moordenaar vervolgd te worden toevallig op dezelfde boerderij. Als boerenknecht vermomd ontdekt Herr von Lips de snoodheid van zijn vrienden en vindt hij de ware liefde bij de landelijke Kathi.
Dat is alles. De smid ziet er in zijn nachthemd uit als een spook en steekt zijn met meel witgemaakte smoel op uit de haverkist. Dat is het hele eieren-eten. Er is geen filosofie of diepzinnige moraal, er is niets modems of ‘eeuwig-actueels’. Er is alleen maar een klucht met een tamelijk aardige dialoog. En verwend, blasé, ‘zerrissen’ als wij zelf ook zijn, vinden wij dat eigenlijk niet genoeg.
Natuurlijk zet dit Wiener Burgtheater zo'n kluchtje aardig neer, ofschoon ook heel conventioneel en in oer-conventionele