Hynstefigen

[p. 116]

de bisten

Se hienen it wol ris tsjin my sein. Dat ik kin net sizze, dat ik net warskôge bin. Mar ik hie de wurden net hearre wold, hie se mei in grutte swaai fuortwyndere. Mar op in goede dei, ik wit net mear oft ik it no middei of jûn neame moat, stie it bist midden by my yn 'e keamer. Ik smiet myn tas op 'e grûn en sakke op in stoel by de tafel del. It hert sloech my sawat út it boarst wei. Ik seach hoe't yn de wide loft de grize wolken oerelkoar en trochelkoar hinne fleagen as dienen se ien of oar spultsje. Doe kaam it bist achter my te stean en kniep mei syn izeren knyptange myn lichem ticht, krekt ûnder myn ribben. It die my sa sear dat de triennen my yn 'e eagen sprongen. Ik koe amper mear sykhelje, mar hime as in jogger en switdrippen rûgelen op myn stienkâlde hannen foar my op 'e tafel. No gean ik dea, tocht ik. Ik besocht om it swit op te slikjen, want myn mûle wie sa droech, dat myn lippen oan myn tosken fêstplakten. Mar doe't ik myn tonge útstiek, waard ik mislik, en ik siet te kokhalzjen boppe in krante. De pine dêr ergens yn myn mage gong net oer. It bist fan de iensumheid hie de knyptange ferwiksele foar in bân, dy't it dan wat losser en dan wer wat fêster oanloek.

Mar ik koe wer rinne en de rommel oprêde. It koste my sa'n ynspanning, dat ik hast flaufoel. Dwyl en draaierich dronk ik in glês wetter, mei sokke grutte slokken, dat ik my der yn ferskeat en de hik krige. Doe't ik wer yn de keamer stie, kaam alles op my ôf. De skoarstienmantel beweegde foarút en de kast kaam fan it plak ôf nei foaren ta en it soe net lang mear duorje of ik siet beknypt tusken myn eigen

[p. 117]

meubelstikken yn. It fernuvere my, dat dy deade dingen dat samar koenen. Sels de lytse tafel, swier as lead, kroep op my ta en de bank skode nei de keamersdoar.

Ik wie ûntkommen en stie foar myn bêd. Ik woe de fiters fan 'e skuon losmeitsje, mar loek se yn 'e knoop. Doe skopte ik se troch de keamer en liet myn rok sakje, die tagelyk de trui út en sloech it dekbêd iepen. It lege bêd griisde my oan, mar ik hie gjin kar. Ik loek it iene gerdyn ticht mei in ôfgryslik leven, omdat der tierelantinen omfoelen. Doe lei ik, op 'e rech, en it wie sa tsjuster wurden yn de keamer, dat ik de doar al hast net mear sjen koe. Mar ik seach, ik seach almar nei de doar. Ik hope, dat er ticht sitten bliuwe soe. Dat it bist fan de iensumheid my hjir mei rêst liet. Mar wat hie Jelle ek al wer sein? ‘Martha, it komt troch de doarren en muorren hinne, it komt troch de souder. Oeral wei, en dan witst net wêrst krûpe moatst. Ik hoopje, datsto it noait meimeitsje silst. Ik gun it gjin minske, want dan is de sleat tichtby.’ Hiel stadich dripte de rein op it dak. By de piip dripte it net, dêr gong it mei in strieltsje.

Ik die de eagen ticht, woe, dat ik sliepe koe. Mar de bân knelde noch iderkear om myn liif hinne en op it plak, dêr't it hert sitte moast, waard it waarm, as hienen se dêr in hjitte wettersek op dellein. En ik fielde hoe't drippen fan myn foarholle yn it hier rûnen. Ta myn grutte skrik moast ik fêststelle, dat it bist op it fuottenein fan it bêd siet, op myn fuotten, op de skonken en it kaam noch heger. Ik kroep hielendal ynelkoar. Bang wie ik, deabenaud. Ik klappertoske der fan. Mar wêr wie ik dan bang foar? Wat koe my hjir oerkomme? Ik besocht de saak te beredenearen, mar koe gjin begjin fine, en mysels net

[p. 118]

presiis útlizze wat der oan 'e hân wie. Of hie ik wat ferkeards iten, dat myn mage sa oerstjoer wie? Ik koe it net betinke. It dekbêd lei swier boppe op my. De sprei, tocht ik ynienen, dy haw ik der net ôfdien. Ik loek oan it ding, en liet it op 'e grûn falle. Mar doe fielde ik it bist noch slimmer. En it begûn te praten: ‘Einlings dan, Martha, haw ik dy te pakken. It hat in toer west. Omdatsto sa koppich en eigensinnich bist. Mar witst dan net, dat in minske net altyd foar himsels op 'e flecht kin? Soks hâldt in kear op. En safier is it no mei dy. As ik wol, knyp ik dy sa fyn. Fiel mar. Ja, no? Wat seist?’

Ik gong troch twa hellen tagelyk. As waard my it fel fan de lea skuord. Ik dreau yn it swit. It bist siet no boppe op myn holle, blies waarm yn myn ear. Ik sette de radio oan. Sa lûd, dat ik hope, dat dêrmei de stilte stikkenslein wurde soe. Mar ik koe net harkje nei wat dy man sei, myn earen sieten ticht. It bist lei swier op myn boarst en blies en hime en makke oare rare lûden. Fan alle kanten kaam it ferline op my ta, gong as in film oan my foarby. Ik woe it stopsette, dy selskwelling, mar ik wist net hoe't ik dat ha moast en hy draaide mar troch. Wanhopich besocht ik om oerein te kommen. Ik moast ien opbelje. Wa? Mar wat moast ik dan sizze? Wa soe my begripe kinne, leauwe wat ik sei. Ik ûntdiek ynienen, dat ik net prate koe, myn stim wie fuort. Allinnich wat heaze brabbeltsjes koe ik mar mear útbringe, dêr't gjin mins wiis út wurde kinne soe. ‘Dea,’ tocht ik, ‘mar gewoan dea.’

‘Mar wêrom dan, Martha?’ It bist siet no by my ûnder it holkessen.

‘Rot op,’ sei ik, ‘en doch dyn kloeren fan myn holle ôf. Ik smoar hast.’

Ik lei wer op 'e rêch, triennen rûnen mei streamen

[p. 119]

út myn eagen wei. Myn hiele lichem wie no ûntspand en ik gong sunich mei myn hannen oer myn boarsten hinne, oer it liif, myn skonken.

‘Dát is it,’ sei it oare bist yn my, ‘fielst dy fernedere, kronken. Fielst dy rekke oant op 'e boaiem fan dyn siel. En sa lang as ik hjir yn dy sit, komst dêr net fan ôf. Sa ienfâldich lizze de saken derhinne.’

‘Hoe?’ skreaude ik heas, ‘hoe kom ik klear mei it ferline? Kóm ik der wol mei klear?’

It bist yn my, dat noch folle freesliker wie as it oare, stiek al syn poaten út. It wie sa grut, dat myn lichem te lyts foar him wie. En it woe romte hawwe, treau dêrom alles oan 'e kant, myn hert, myn longen en nieren, alles, en blies my dan gewoan op. Deastil moast ik lizzen bliuwe, oars koe der miskien noch mear knappe. Myn hiele siel lei al oan gruzeleminten.

‘Datst dêr nó noch op omeamelje kinst, dingen fan safolle jier lyn,’ hie myn man sein, wylst er de jas oan die.

‘Do witst net, hoe djip as it by my sit.’

Hy helle de kaaien út 'e bûse wei, socht dy fan de auto derút, rûn op 'e doar ta: ‘Ik wol der net it slachtoffer fan wurde. Ik net. En do sjochst mar hoest it rêdst. Ik kin dy net helpe, mar dêr hast dyn psychiaters doch foar?’

Hoelang wie dat no al wer net lyn. Ik hie net mear it minste beroai oer de tiid. Se seinen: Ferjit it, Martha. Ferjit alles wat west hat. Set der in grouwe streep ûnder. Dat is fansels makliker sein as dien. Mar ast dat net dochst... En: Wêrom bist noait ris in kear goed lilk. Dat kinst folle better wêze as sa ynfertrietlik. Smyt wat stikken... En: Silst it sels doch dwaan moatte. Mar beloof, datst opbellest, al is it ek

[p. 120]

midden yn 'e nacht...

En se seinen noch folle mear en ik swaaide se nei, yn 'e doar, foar it rút en draaide my wer om. Dan stie it bist wer foar my en sei: ‘Sjoch Martha, dêr bin ik wer. Ik wol wol even oan de kant gean as der sa ris ien by dy komt, mar ík bliuw,’ en ik fielde, dat it oare bist yn my der ek wer wie.