|
| |
| |
| |
Earbellen en bloed
‘Moatst witte watst wolst, Martha. Wy prate der no al twa dagen oer. En dat hindert niks, mar ik kin dy net in direkte oplossing oan ’e hân dwaan. Silst sels in beslút nimme moatte.’ Fred skode wat boeken rjocht op syn buro, krige papieren op en lei se wer del. Hy sei: ‘Wy wolle dy oan alle kanten helpe. Mar dat is mar in help, mear net. Ik leau ek net, datsto dat fan in psycholooch ferwachtest, dat er sizze sil: doch dat en dat, dan krijst de himel op ierde.’
‘In himel op ierde, dat hoech ik net. Allinnich gewoan, wat fredich, sûnder dy eangsten en stress. Hoe faak haw ik dat al net sein. Gelokkich, Fred, dat is sa’n grut wurd, dat skras ik út myn wurdboek. Ik kin my noch iderkear net foarstelle, dat ik sûnder him fierder libje kín. Salang ha wy tegearre west. De helte fan in minskelibben. Dat is net niks, mear as tritich jier.’
‘Ik sis ek net, dat dat móát. Wy ha dat oppere, om der ris oer nei te tinken. Ik bin de lêste, de alderlêste, om in man en frou by elkoar wei te heljen as it net noadich is. Soms sjoch ik wier gjin oare oplossing.’
‘En dat is it yn myn gefal?’ Messen troch myn lichem.
‘It moat fan beide kanten komme, Martha. En wér moat ik dy freegje: fynsto by him watsto sikest?’ Hy seach my oan mei syn strang gesicht. Djip yn myn hert wist ik dat ik ‘nee’ sizze moast, as ik earlik wêze woe, mar ik woe myn man wer net ôffalle. Ik sei: ‘Soms al, soms net. As wy tegearre op ’e wrâld wêze
| |
| |
soenen, dan wol, mar sa is it fansels net. Dêrom haw ik noait rêst, bin altyd bang, dat er wer tsjin in oarenien oanrint, omdat dat al hûndert kear sa west hat. It is gjin libben. Mar Fred, as ik by him weigean, sil ik der altyd wer oan tinke moatte hoe’t er mei in oare frou yt, sliept, dingen docht. Yn hast alle rollespullen kaam dat der út. Ik wit net oft ik dat oan kin. Ik leau, dat ik gek wurd, allinnich yn in hûs, as de wyn sa waait of as de rein op it dak klettert, of as ik der net bin as hy siik is. Hoe’t al dy tûzenen oare froulju dat hawwe, is my in riedsel. Ik bin hopeleas jaloersk, hoe rot en ferskriklik ik it ek fyn. Ik kin hûndert kear tsjin mysels sizze: sa’n fint fertsjinnet it net. Kinst it ek tsjin dizze stoel sizze. Myn hiele libben giet der mei nei de knoppen. It ivige gesanik, it fêrstân en it gefoel. En mar net witte, hoe’t je der mei omspringe moatte. De pine en de eangst foar de iensumens, de swarte nachten, it wachtsjen op wat dat net komt.’
Ik sei: ‘En dêrom wol ik it wykein nei hûs ta, om it wer goed te meitsjen. Ik wol einliks ris in kear nei hûs. Ik bin sa’n trut, Fred.’
‘No Martha, in trut bist net. Dêr ferstean ik hiel wat oars ûnder. Ik sil net sizze wat ik dy wol fyn.’
Hy siet no op syn buro, liet syn earmen tusken syn skonken bongelje. Ik siet útsakke op ’e stoel, bek-ôf, hannen yn ’e skoat.
‘Ik wol net beweare, dat er dy nét noadich hat. Dat hat er wol, as syn dekôr. En foar dat dekôr fertoant er syn keunsten. As er útspile is, komt er wurch en wol by dy. Hy wit, datsto der bist, altyd noch hat er op dy rekkenje kind. Hy belooft betterskip, alles is wer
| |
| |
oer en foarby, jawol. Hy is mei de alderbêste bedoelings besiele, jawis, krekt salang as… It is foar gjin inkelde frou út te hâlden, tinke, dat er nei syn wurk is, en witte, dat er mei in oare frou oan it rotsoaien is, alle dagen dy twivel, dat ís om gek fan te wurden. En salang hast dat al folhâlden. Dêr komt in ein oan. In mins is gjin stik elastyk. Hy sil net by dy weigean, Martha. Hy wol syn dekôr net kwyt. Lekker maklik. Hy wol méí dy om al syn aventoeren laitsje kinne, ek noch. Tinkt der net iens by nei, dat it dy ek noch ris sear dwaan kin. Mar dó bist no krekt net fan beton. Bist in frou fan fleis en bloed, mei in hert.’
No seach er de papieren yn. Der wie sa njonkenlytsen al in hiel dossier fan my. Hy sei: ‘Ik ha dy frege, Martha, om ris op te skriuwen, foar safier mooglik, wat dy oan dy man bynt. Der kaam, ta myn spyt, net sa folle út. Wy kinne yn dit gefal ek wol sizze fan niks. Gefoel, ja. Mar do bist net it type, dat it fijn fynt om slein te wurden. Bist gjin masogiste. Yn wêzen bist in fleurige frou, mei in soad gefoel foar humor en mei in waarme belangstelling foar de minsken om dy hinne. Dat witst sels ek wol: betsjutst hjir hiel wat foar ús pasjinten. Sa ast Chiel helpst en watst foar Alice dien hast en foar Joep, om dy út syn ivoaren toer wei te heljen. En der is mear…’ Hy seach my wer oan: ‘It drama fan dyn kikkerts wol ik it no net oer ha. Mar goed, ik gean der mei akkoart datst it wykein nei hûs giest. Sjoch mar ris. Ik ha myn fraachtekens. Ik woe dy net sa de bosk ynstjoere. Om alve oere moandei komst wer by my, hjirre yn dizze keamer. Dach Martha.’
| |
| |
‘Dach.’ ‘Dach.’ Tút op myn foarholle, myn holle tusken syn hannen. Tas achteryn de auto. ‘Dat is in skoft lyn. Fryslân.’ ‘Hast in goede reis hân? Drok ûnderweis?’ By de slachter oan. ‘Wat wolst ite?’
Thús. Utstappe en om my hinne sjen. It keukensrút. De stâlpantsjes. Stroffelje oer it snoer fan de sintrifúzje. Midden yn ’e keamer stean: ‘Gô, dat alles der noch is.’ ‘Hiest oars ferwachte? Der is niks feroare. Hjir en dêr wat rommel miskien. De wurkster komt tiisdeis. Stofsûgerje doch ik noait. Wolst kofje hawwe?’ En hy nei de keuken en ik seach nei de blommen, dy’t de bern foar my delsetten hienen: bliid, datst der wer bist, Memmy. ‘Ik bin ek bliid, datst der wer bist, Martha. Hast ek honger? Wolst in stik koeke?’ Earmen om my hinne. Triennen. ‘Ik hâld sa fan dy.’ ‘Ik hâld ek fan dy.’ Hân op myn iene bil, hân op myn oare bil: ‘Wy meitsje der in moai wykein fan, do en ik.’
Sinne op ’e tafel. In griene tún. Blauwe loft. Dowen dy’t fladderje yn ’e loft, stimmen fan bern, fan buorlju, de molkeman: ‘Goeiendach, hoe is it der mei?’ ‘Goed, en mei jo?’ ‘Bêst, mei my is it altiten bêst’ en myn man seit, wat der komme moat, skriuwt it op yn in boekje. Ik bin de gast.
Wy dronken ús kofje en ik lei in blauwe skulp op ’e tafel, dêr’t in stik sjippe yn siet: ‘Haw ik foar dy meinommen,’ en hy sei: ‘Geweldich, ik sil my der moarn mei waskje.’ Hy helle de bôle út ’e friezer, lei in kleedsje op ’e tafel: ‘Sjochst, dat ik al hiel wat leard ha. Ik doch altyd fan alles op ’e tafel. Sa asto dat diest. Ferloederst oars samar. Wolst molke ha, sûpe of yochert?’
| |
| |
‘Hatest my net, no Martha? Fynst my gjin rotfint. Dat seist, omdatst sa lilk wiest. Ik bin echt wier in leave man.’
‘Wolst dat sa graach wêze, in leave man?’
‘It giet der my net om wat ik wêze wol, mar om wat ik bin. En dat bin ik. Ik hoopje, datst dat noch in kear tsjin my sizze silst, dat ik de leafste man op ’e ierde bin. Datst dat noch ris oer dyn lippen krije kinst, Martha?’
Hy fage hier fan myn foarholle ôf, gong heal oer my hinne lizzen, syn skonk swier op myn liif: ‘Mei dyn bealchje. Sjochst der wer wat better út as doe. Ytst goed? Wy moatte der wer tsjin oan, do en ik. Ik bin net in man foar allinnich en do kinst net sûnder my. Wy kinne it sa goed hawwe. Ik wol noch sa’n soad dwaan, ik sit fol mei ideeën. Mar ik moat in stipe ha, ien dy’t my wat oanfitert, en der foar soarget, dat ik op ’e tiid op bêd kom en op ’e tiid der wer ôf. Ik jakkerje no iderkear achter mysels oan, mei boadskippen, de wask en wat is der net mear allegearre. Bin sa faak te let op it Ynstitút, en no kin dat wol wat lije, mar dochs…’
Hy ferskode it kessen, sadat ús hollen tsjin elkoar oan kamen te lizzen: ‘Wêrom seist niks? Litst my mar prate. Martha, bist it dochs wol mei my iens? Ast it net mei my iens bist, moatst it sizze. Dat ha se dy dêr dochs wol leard, om dyn mûle iepen te dwaan. Do hast dêr al dy moannen dochs net west foar niks. Al dy terapyen… Ik mei oannimme…’ ‘Fan wa binne dy earbellen?’ Ik frege it sûnder him oan te sjen, mei de eagen ticht, syn holle op myn earm.
‘Ik wit net wêrst it oer hast. Hokke earbellen?’ Lippen oer myn wang hinne.
| |
| |
‘Der lizze earbellen, ûnder ’e spegel. Op ’e waskbak. Mei bloedkralen. Miskien wol antike. En sokke hat ús Maaike net.’
‘Lizze der earbellen?’
Ik makke my los út syn earmen, stapte fan it bêd ôf: ‘Dizze, sjoch, it binne goudene. Ik seach se, doe’t ik sakrekt myn tosken boarstele.’
‘Dêr begryp ik niks fan. Lis se der mar wer del en kom by my, Martha.’
Ik gong op ’e râne fan ús bêd sitten: ‘Witst it wier net?’
‘Ast hiel ticht by my komst, sil ik it dy fertelle. Kom Martha.’
Hy stiek syn earmen út: ‘Kom.’
‘Ik bliuw hjir sitten. Sa. Fertel no mar. Ast wolst.’
Dat er wol ris in útfanhûzerke hân hie, wie dat sa gek? Hy, in sûne man en sa’n âlde sek wied er noch net. Se seagen noch wat yn him. Dat moast my dochs ek deugd dwaan, dat der noch in oare frou op him foel, dat er noch meitelde. Flirtations, mear net, ik moast der niks achter sykje. Hy wist net iens mear hoe’t se hjitten. Sjoch, op sa’n aaklike jûn, sa allinnich yn ’e keamer, hied er in pear kear skreaun op in advertinsje, net mei de bedoeling om in oare frou te sykjen, hy hie my ommers, mar no ja. En hy, dy’t noait yn in frjemde stêd it paad fine koe, in wanhoop, witste, mei it safolle strjitteboek fan de Shell hied er it rêden. ‘Dat is in prima boek, Martha, kostet net iens in tientsje, oeral te krijen, ik kin it elkenien oanriede.’ Mar nee, fan wa’t dy earbellen no wienen, hy soe it net sizze kinne. Der hie ek noait wer ien oer opbelle. Wêr leinen se presiis? Dat syn each der net earder op fallen wie…
| |
| |
Doe stiene Maaike en Piter yn ’e gong en rôpen:
‘Hoe-oe, binne jim thús?’ en ik rôp fan: ‘Ja,’ smarde in fingerfol krêm op myn snút en gong nei ûnderen ta.
Prate, ite, drinke, laitsje, nijtsjes, bern, freonen en freondinnen, as wie it myn jierdei. ‘Wat gesellich datst der wer bist. Nee, fansels, bliuwst noch net thús. O, bist oan it ôfbouwen, hjit dat sa. Ja, wy stjoere sa no en dan mar ris in kaart. Dus, dêr bist wol wiis mei.’
Myn man, op ’e stoel mei it reade kessen, seach it oan, hearde it oan: frege no net ien hoe’t it mei him wie, hoe’t hy him der trochhinne sloech. Hy waard wurch, ik seach it, fan dat geëamel - want wat wie it oars? - om him hinne en hy koe it nijs net sjen. Alf oere en hy woe wol op bêd en hy gappe mei in hiel djippe sucht en ik sei: ‘Bist slûch?’
‘No jim kinne moarn útsliepe en wy ek,’ sei Janny.
Mar doe foel myn man fan syn stoel, boem, samar lei er op ’e grûn en skopte tagelyk in flesse om.
‘Wat no?’ rôpen wy allegearre, ‘wat mankeart dy?’ Mar him mankearde gelokkich niks, hy wie allinnich mar o sa wurch en wat dwyl yn ’e holle wie it in wûnder? en doe fûn iderien it tiid om mar op te stappen.
‘Ik woe einlik wol wat dwaan,’ sei ik. Sneintemiddei, twa oere. ‘Der is dochs wol wat. Hast niks? Ik moat om sân oere wer fuort.’
‘Begjin no net te skarreljen,’ sei er, ‘Sit ris even rêstich stil by dyn mantsje.’
‘Sok moai waar. Hast gjin wask?’
‘Wask genôch, mar moat dat no, op snein?’
Mar ik wie al op reis nei boppen ta, helle de grutte
| |
| |
waskkoer leech. De bekende badhandoeken, sokken, ûnderbroeken, oerhimden, slopen, lekkens mei de bekende rântsjes, dêr’t ik de naaimasine op útprebearre hie. Ik sleepte de boel nei ûnderen ta. Hoe faak wie ik sa al net by de treppen delgien, hannen fol, mei in sleep achter my oan fan smoarge spullen. Ik die de waskmasine iepen, rôp: ‘Hoechsto it moarn net te dwaan.’
Doe seach ik it bloed yn it lekken. Trochplakt bloed, ûngesteld bloed. Ik pakte de griene sjippe, die de kraan iepen, soe it wetter der op rinne litte. Mar ik betocht my, sei: ‘Moatst hjir ris komme.’ Mei in raar gefoel yn myn knibbels en yn myn mage hong ik tsjin it oanrjocht oan. Hy gong achter my stean, syn gesicht yn myn hier, seach oer myn skouder hinne nei wat ik yn ’e hân hâlde. Ik frege: ‘En fan wa is dit?’
|
|
Auteursrechtelijk beschermd