Chroniicke vande Hertoghen van Brabant

[fol. 61r]

IOANNES I. XXXI. BRAB. PRINCEPS.

[fol. 61v]

Ioannes d'eerste
van dien name, den xxix. Hertoch van Brabant.

⁺IOannes d'eerste van desen name, Hertoch van Lotringen, Brabant ende Limborch, Marckgraue des H. Rijcx, ende Advocaet van Aken, den tweeden sone des overleden Hertochs is van d'overste vanden steden tot eenen Prince gecoren. Overmidts dat Henric d'outste sone daer-toe niet bequaem en was, om eenige ghebreken die hy hadde. Desen volgende den raedt des Heeren van Mechelen, die een deuchdelijck Prince was, heeft hem selven totten Cloosterlijcken staet begeuen, waeromme terstont tusschen die van Louen ende die van Mechelen eenen grooten t'wist op-rees, ende die van Loven causeerden datmen Henric te cort dede, want al en was hy niet wel bequaem tottet gouvernement, soo seyden sy datmen hadde mogen deur den wysen raedt van sijnen Heeren t'lant doen regeren. In somma het is ten lesten soo verre ghecomen, dat die Lovenaers hun poorten bestonden te sluyten, als die bovengenoemde Aleydis met haren sone Jan daer-inne comen wilde.

Binnen desen seluen tijde, zijn die Louenaers (soomen seyt) op d'aerde van Mechelen ghecomen, om die al metten sweerde ende viere te vernielen, t'welck die Heere vander stadt vernemende, is terstont met sijn volck wt-ghetrocken, om den vyant te wederstaen. Den strijt gheviel seer wreet ende schromelijck om aensien, ende die victorie keerde ter sijden vande gene die de sterckste waren. Die Mechelaers met hulpe van ander steden hebben int leste d'ouerhant ende die victorie vercreghen, sulcx dat die Louenaers verdreuen werden ende die vlucht namen.

Daer nae heeft Hertoch Jan die Louenaers onder sijn subiectie ghebracht. Ende heeft ten houwelijck genomen Margriete die dochter des Conincx van Vranckrijck Philippus die hy seer beminde, maer is naemaels van kinde ghestoruen. Daer na troude hy voor sijn tweede vrouwe, oock met name Margriete, die dochter van Guido, Graue van Vlaenderen, aen dese wan hy twee sonen, Jan die dat Hertochdom geerft heeft, ende Godeuaert den welcken hy seer ionck verloren heeft. Oock twee dochters, d'een Margriete genoemt, trouwende Henrick Graue van Luxenborch, naemaels Roomsch-Keyser, vande welcke die selue Keyser gegenereert heeft Jan, Coninck van Bohemen, etc. Ende d'ander dochter geheeten Maria, Grauinne van Savoyen.

+ Ioannes I. den 29. Hertoch.

Van d'oorloghe tusschen den Bischop van Colen ende Hertoch Ian.

ALs Hertoch Jan hadde vernomen, ⁺ dat Henrick die Prince van Limborch ouerleden was, soo is hy derwaerts gereyst om sijn affairen te beschicken (want hy t'selue lant wel ende wettelijck ghecocht hadde) maer ouermits Raimundus die Graue van Gelre hem met soo grooter macht teghen quam, soo en conde hy niet ten eynde ghebrengen t'gene hy inden sin hadde. Hy vergaderde met grooter neersticheyt knechten van allen canten, ende die Graue van Gelre hadde t'sijnder hulpen den Aerts-bischop van Colen, Henrick Graue van Luxemborch, ende Walranus Prince van Valckenborch.

+ Oorloge tusschen den Bischop van Colen ende hertoch Ian.

[fol. 62r]

Maer Hertoch Jan maecte hier af soo luttel wercx, als dat hy met sijn knechten in des voorseyden Bischops lant ghetreden is, ende heuet daer al vernielt ende verwoest.

Daer nae wert eenen peys ghesloten, maer te vergheefs. Hertoch Jan was seer vertorent, om dat die Prince van Ghelre hem niet en hadde willen gheweerdighen tot Maestricht te comen daermen vanden peys tracteren soude, alsoo dat besproken was. Daer-en-bouen wert gheseyt dat die Graue van Luxemborch Gelderlant om een groote somme van penninghen vercocht hadde. Waerom Hertoch Jan vergramt zijnde, is met eenen grooten hoop volcx na Valckenborch ghetrocken, om die stadt van Colen (op die welcke hy meest vertorent was) te belegghen, t'welck die Bischop vernemende, maeckte hem terstont aent voor-vlieden: maer die Hertoge hem van achter deur bergen ende bosschen na-volghende, heeft alle sijn lant teenemael berooft ende vernielt.

Corts daer na is hy ghecomen ter begheerten vande Colenaers ende Gulickenaers om t'casteel Woronck te belegeren, want daer laghen sommighe straetschenders op, die daghelijcx den passerenden coopman t'sijne namen ende hem beroofden, t'welck een groote swaricheyt was, voor die om-ligghende coop-steden. Ende om den Hertoghe te wederstaen, soo hadde die Bischop binnen corten tijden eenen grooten leger vergadert, ende is daer soo verre mede ghecomen, dat hy niet wijt van t'voorgenoemde casteel en was. t'Welck hoorende die Hertoch van Brabant, is met eenen hooghen moet ende coragie hem te ghemoet getrocken, ende sijn knechten met een schoone wt-spraecke vermaent ende ghebeden hebbende datse hem dien dach vromelijcken wilden helpen vechten, is voor al inden hoop van sijn teghen-partije gheloopen. Sijn soldaten volchden hem getrouwelijck nae, ende den strijdt totten auont toe gheduert hebbende, soo heeft die Hertoghe van Brabant ten lesten den slach ghewonnen ende die victorie vercreghen. Vanden Heeren die den Bischop tot hulpe ghecomen waren, werden verslaghen Henrick die Prince van Luxemborch met dry van sijn broeders ende veel ander Heeren, ende die Bischop wert ghevanghen, met by nae allen sijnen edeldom, t'ghetal der gheender dier doot bleuen is onseker, maer dit weetmen nochtans datter meer van des Bischops dan van des Hertochs volc ghebleuen is. Nae dese heerlijcke victorie heeft Hertoch Jan t'casteel, dat hy inghenomen hadde, gedestrueert, ende totter aerden toe doen af-worpen ende raseren.

Twee iaren daer nae, is daer een ⁺ rijck machtich man in Vranckrijck gheweest, ghenoemt Peeter vander Broetsen, die welcke met de liefde van des voorseyden Hertochs Jans suster, huysvrouwe des Conincx van Vranckrijck, bevanghen zijnde om dat sy altijt sijn gheselschap schoude, ende ouermidts dat hy sijnen wille niet en mochte volbrenghen, heeft hy haer by den Coninck (metten welcken hy seer familiaer was) gheaccuseert ende beschuldicht, ick en weet wat quaets ghedaen hebbende, ende dede soo vele datmen dese in groot perijckel haers lijfs inder gevanckenissen sloot. Hertoghe Jan dit grouwelijck stuck ghehoort hebbende, is terstont opgheseten, reysende na Parijs, alwaer sijn voorseyde suster ghevangen lach, ende na scherpe examinatie van allen dinghen, soo bevont hy dat sijn suster t'onrecht beschuldicht was. Waerom hy haer verloste, ende dede den voorseyden Peeter die haer beticht hadde, op-hanghen, crijgende alsoo loon nae wercken.

Int iaer ons Heeren 1273. sterf ⁺ die ghoede ende deurluchtighe Aleydis, die moeder van Hertoch Jan voorseyt, ende huysvrouwe Henricx die derde, sy leyt binnen Loven begrauen, als boven verhaelt is. Dese weerdighe vrouwe heeft altijdt seer bemint ende in grooter weerden gehat den gheleerden Thomas Aquinas, eenen Predicaer, alsoo voorseyt is. Aenden welcke sy tot Parijs dicwils brieuen sondt, raedt van hem begeerende, hoe sy in dit sterffelijck leuen

+ Peeter vander Broetsen om sijn misdaet ghepunieert.

+ De doot Aleydis huysvrouwe Henricx die derde.

[fol. 62v]

dat eeuwich leven mocht verdienen. Hertoch Jan heeft daer-na sijn dochter Margriete een schoone ionghe maecht Henricum den Graue van Luxemborch, tot eender huysvrouwen ghegeven. Desen Henric was de sone van Henric die inden strijt bleef, niet verre van Woronck voorsz. den seluen Henrick de ionghe werdt daer-naer Roomsch Keyser gecoren, ende reysde nae Italien.

⁺Niet lange daer-nae heeftmen met grooter triumphen ende eeren, die bruyloft vande dochter des Conincx van Engelandt ghehouden. Tot welcker bruyloft Hertoch Jan oock met eenen heerlijcken staet ghereyst is, al-waer hy van eenen yegelijcken met grooter blijschappen ontfanghen wert. In dese feeste hieltmen nae ouder gewoonten een steeckspel, int welck die voorgenoemden Hertoge inde muys van sijn slincken, oft van sijnen rechten arm (t'is onseker) een doodelijcke wonde ontfinck, waer-van hy int iaer 1294. ⁺ den derden dach Meye, gheregneert hebbende dryendertich iaren, binnen corten tijdt daer-na gestoruen is t'welck in Brabant ghehoort zijnde, wert daer soo grooten rouwe bedreven dat niet om segghen en was, te meer, want hy hadde altijdt een goedertieren, genadich, ende weldadich Prince binnen sijn leven geweest houden sijn landt in goeden vrede. Alsulcken beclaechgelijcken eynde heeft hy gehat. Sijn lichaem wert tot Bruessel ghebracht, ende begrauen inde Minne-broeders Clooster daer doen-ter-tijdt veel goede ende heylige mannen waren.

Inden tijdt vanden voorseyden Jan d'eerste, verhief haer een wonderlijcke ⁺ pelgrimagie-vaert, niet alleen in Italien, maer oock daer buyten. Daer waren by die twintich duysent kinderen byden anderen vergadert, met dat Cruys gheteeckent, treckende gelijck als een heyr aen menige havenen der zee, van dese werter vele vande zee-roovers gevangen, ende seer weynich keerden weder na huys. Sy wilden den Turck slaen, ende dat Heylich graf winnen, t'is een wonderlijcke saecke ooc memorabel. My dunckt dat Godt hier-mede wilt te kennen gheven, dat indien wy dit willen vinden, ende dat H. lant winnen, dat wy moeten worden als cleyne kinderen, Matthei int xviij. ende xix.

+ t'Houwelijck van die dochter des Conincx van Enghelant.

+ De doot van Hertoch Ian deerste.

+ Pelgrimagie-vaert, van ontrent xx. duysent kinderen