Vertrek naar Zomerlust. Een verhaal voor jonge kinderen

[p. 12]

Onderweg.

Jan kwam nu zeggen dat het rijtuig klaar stond. Onze Willem was zoo ongeduldig om weg te komen, dat hij in een oogenblik den trap af was en in der haast zijn hoed vergat, zoodat hij wel gedwongen was dien nog eerst te gaan halen. Toen stapten zij in het rijtuig en de koetsier sloeg den weg in naar Zomerlust. Willem was heel gelukkig als hij bedacht, dat hij nu gauw al die mooie lieve bloemen in den tuin weer zou zien; en dan Karo; en dan Jozef Flink die beloofd had hem te zullen leeren hoe hij zaaien, schoffelen, harken en in den tuin werken moest. Na eenigen tijd begon hij evenwel wat ongeduldig te worden en te denken, dat zij er nimmer komen zouden. Hij vroeg zijn moeder gedurig of men nog niet haast op Zomerlust was? Eindelijk verveelde het haar altijd diezelfde vraag te hooren, en zij verzocht hem het vooreerst niet weer te vragen. Willem vermaakte zich toen met naar de wielen van het rijtuig te zien hoe vlug die ronddraaiden.

‘Die wielen,’ zeide hij, ‘gaan rond net als mijn hoepel, als ik dien sla; maar wat doet hen zoo rondgaan, moeder; want er is toch niemand die ze slaat?’

[p. 13]

‘Neen,’ zeide zijn moeder; ‘maar zeg mij wat doet den wagen voortgaan?’

‘Wel, zeker de paarden. De paarden trekken den wagen en dat maakt dat de wielen rondgaan. Ik weet wel dat het heel gemakkelijk is ze te doen rondgaan want eens toen de koetsier bezig was de wielen te wasschen, liet hij mij aan een draaien en ik kon dat heel alleen wel doen.’

‘Omdat,’ zeide zijn moeder, ‘omdat het wiel toen van den grond was opgetild, zoodat de koetsier het gemakkelijk ronddraaien en aan alle kanten afspoelen kon; want een rad of wiel laat zich veel gemakkelijker bewegen als het van den grond is opgelicht dan wanneer het daarop rust. Maar het laat zich heel moeielijk draaien als er een zwaar rijtuig moet worden voortgetrokken, zoo als nu hier. Gij niet en ook de koetsier niet, zouden sterk genoeg zijn om dat te doen; en daarom gebruiken wij daar paarden toe, daar die veel sterker zijn dan wij menschen.’

‘Maar, moeder, toen ik het rad ronddraaide, zei de koetsier mij, dat het zoo gemakkelijk ging omdat hij de wielen pas gesmeerd had.’

‘Smeer is een heel vettig, glibberig ding,’ antwoordde zijn moeder, ‘en als men nu zulk smeer aan dat gedeelte van het wiel strijkt, waarmee het aan den wagen vast zit, maakt dit dat het wiel veel gemakkelijker om de as rondglijdt.’

‘Wat is de as, moeder?’

‘Dat is het stuk hout dat door het midden van

[p. 14]

het wiel gaat en dit aan het rijtuig vasthoudt.’

‘O ja, nu weet ik het al,’ zei Willem; ‘het is dat waar de koetsier het smeer aan streek. Het wiel draait er om in het rond en de as zelf staat stil.’

‘De as draait niet rond, zoo als het wiel doet,’ zeide zijn moeder; ‘maar als het rijtuig getrokken wordt moet de as mee voortgaan. Zoo staat de as dus niet stil maar beweegt zich rechtuit.’

‘Dat is zeker zoo,’ zeide Willem lachend; ‘de as kan niet blijven stil staan als de wagen voortgaat, of anders moest het rijtuig heelemaal in stukken gaan. Maar de as stond toch stil toen ik het rad omdraaide, moeder?’

‘Natuurlijk,’ antwoordde zij; ‘omdat het rijtuig toen ook stil stond.’

Zij leunde toen voorzichtig uit het portierraam om hem de as te wijzen.

‘Maar wat zijn die stukken hout dan die rondom uit de as uitsteken en aan den grootsten buitensten hoepel vast zitten?’

‘Die noemt men de spaken van het rad of wiel en gij ziet dat zij de as en den hoepel aan elkander vasthouden. Als men ze weg nam zou de hoepel aanstonds neervallen en kon de wagen niet verder voortrollen.’

‘Net zooals mijn hoepel neerviel, moeder, toen ik nog niet wist hoe ik er mee omgaan moest.’

De wielen draaiden rond en al weer rond, tot Willem moe was van er naar te kijken; toch kwamen zij

[p. 15]

nog al niet op Zomerlust. Hij begon op nieuw ongeduldig te worden; toen, juist van pas om hem wat tijdverdrijf te geven, eenige vliegen van verschillende soort om en in het rijtuig kwamen spelen.

‘Kijk, moeder,’ riep Willem; ‘kijk eens die kleine diertjes - neen, insecten meen ik. Dat is de naam dien ge mij gezegd hebt.’

‘Juist; maar gij moet onthouden dat insecten toch meteen ook dieren zijn.’

‘O, daar is een heel mooie, zwart en geel, kijk, buiten tegen het glas! Ze is veel grooter dan een vlieg, en heeft zulke lange dunne vlerken - ik kan er heel goed door heen zien. Ik kan zijn kopje zien en het klein aardig mondje. Is dat een mug, moeder?’

‘Neen, mijn jongen, het is een wesp.’

‘Maar men zegt er toch ook insect tegen, moeder. Is 't niet zoo?’

‘Zeker,’ was het antwoord.

‘Hé, wat een boel namen heeft het dan; want het is een dier, het is een insect en het is een wesp. Een - twee - drie namen, voor zulk een klein ding!’

‘Stel u eens voor, Willem, ge kwaamt bij me en verteldet me: Moeder, ik heb daar gewandeld en ik heb een dier gezien,’ - hoe zou ik dan kunnen raden welk soort van dier ge gezien hadt?’

‘O, maar ik zou u zeggen, of 't een insect was geweest, of een vogel, of een visch, of een groot dier met vier pooten.’

[p. 16]

‘Dat zoudt gij niet kunnen als het geen anderen naam dan den naam van dier had.’

‘Neen,’ antwoordde Willem; ‘Ik begrijp dat het nog een anderen naam moet hebben behalve dier.’

‘Welnu, stel eens, gij verteldet mij dat het een insect was dat ge hadt gezien, dan zou ik u nog vragen welk soort van insect het was.’

‘Moeder, als ik u dan zeide dat het een wesp was, zoudt gij er dan alles van weten?’

‘Ik zou ten minste weten welk insect gij hadt gezien.’

‘En hebben alle insecten drie namen, moeder, net zoo als de wesp?’

‘Ja. Vooreerst zijn zij allen dieren; dan zijn zij allen insecten; eindelijk hebben zij ieder een bijzonderen naam om de verschillende soorten van insecten te onderscheiden. Het een is een wesp, het ander is een bij, het derde is een vlinder; maar ik zou nooit aan een eind komen als ik hen allen opnoemen wou, zoo velen zijn er. Waarlijk, ik weet de namen van de helft van hen niet.’

‘Gij niet, moeder?’ riep Willem heel verbaasd.

‘Neen, mijn beste kind. Er zijn nog heel veel dingen die ik niet weet.’

‘En hebben de vogels ook drie namen, moeder?’

‘Ja: maar zie eens of gij die zelf ook vinden kunt. Welke zijn de drie namen van den kleinen vogel, dien gij voorleden winter met kruimpjes brood hebt gevoerd?’

[p. 17]

‘Vooreerst was het een dier,’ zeide hij, zich bedenkende; ‘ja, dat weet ik wel. - Dan was het een vogel, omdat hij vloog....’

‘Wacht!’ zeide zijn moeder; zijn er niet sommige dieren die vliegen, en die toch geen vogels zijn?’

‘Neen, moeder; paarden en koeien, en van die soort dieren meer, vliegen niet.’

‘Maar, Willem, hebt gij dan de insecten al vergeten, waarover wij daar pas zoo lang gepraat hebben?’

‘Och, lieve tijd! ja, de insecten vliegen - ze vliegen gedurig heen en weer; maar ik dacht er niet aan dat ze dieren zijn; want zij zijn zoo bitter klein.’

‘Dus,’ zei de moeder, ‘als de vogels vliegen en de insecten vliegen, hoe kunt gij die beiden dan van elkander onderscheiden?’

‘O, dat is heel gemakkelijk, een vogel te onderscheiden van een insect,’ riep Willem. ‘Een vogel is veel grooter.’

‘In sommige landen,’ zeide zijn moeder, heeft men vogels die zoo klein, en insecten die zoo groot zijn, dat gij ze naar de grootte onmogelijk uit elkander kennen zoudt.’

‘Maar hoe weten de menschen daar dan, wat een vogel is en wat een insect?’

‘Een vogel,’ antwoordde zijn moeder, heeft vederen en geen andere soort van dieren heeft die. - Komaan, zeg mij nu den derden naam van den vogel, beste jongen.’

‘Ha, ik weet het al, moeder: het was een musch. -

[p. 18]

En groote, zware dieren, zooals koeien en paarden, die hebben toch zeker ook drie namen, evenals de vogels en insecten?’

‘Zeker’ was het antwoord; ‘zij heeten viervoetige dieren....’

‘O, omdat zij vier voeten hebben! - Dat zijn honden, katten, ratten en muizen dus even goed, als koeien en paarden?’

‘Natuurlijk, mijn kind.’

‘Kijk, moeder,’ riep Willem; ‘daar loopen een heele boel viervoetige dieren op dat stuk land.’

‘Wat zijn die nu?’

‘Wel, vooreerst zijn het dieren; dan zijn het viervoetige dieren; en buitendien zijn het schapen.’

‘Zoo weet ge dan nu, Willem, dat de viervoetige dieren drie namen hebben, evenals de vogels en insecten.’

Terwijl zij dus praatten, was de tijd zoo schielijk voorbijgegaan dat Willen wezenlijk verbaasd opkeek, toen zij het huis op eenmaal voor zich zagen liggen.

‘Daar is het, moeder! juichte hij; niet het kleine, poppige huis, dat we van 't voorjaar van de hoogte af zagen, maar 't groote Zomerlust, zoo groot als het wezenlijk is.’