Metamorphosis et historia naturalis insectorum. Pars tertia et ultima

Vande Mieren.

ENde dat meer is, de H. Schriften stellen selfs van dese geringe Dier-

[p. 129]

kens den Mensche voor, om hem te leeren wijs worden, ende hoe dat hy voorsichtilijck sal handelen, ende tot een overtuyginghe van vele, welcke in verscheyden gelegentheden dwaser ende erger zijn dan dese gheringe Beestjes. Prov. 6.6.7.8. Gaet tot de Miere ghy Luyaert: siet hare wegen ende wort wijs: de welcke geen overste Amptman, nochte Heerscher hebbende, haer broot bereydt in den Somer, hare spijse vergadert in den Ooghst. Ende Cap. 30.24.25. Dese viere zijn van de kleenste der Aerde: doch de selfde zijn wijs, met wijsheydt wel versien: de Mieren zijn een onsterck volck, evenwel bereyden sy in den Somer hare spijse, &c. Ende sekerlijck alsmen hare wegen dat is maniere van doen, ende wercken wel aenmerckt, soo kan een Mensch verscheyden nutte opmerc-

[p. 130]

kingen ende leeringen tot navolginge van de Mieren leeren. Want vooreerst, sy gaen alle langhs een ende selfde wegh, soo dat door lanckheyt van tijden men sien kan dat de steenen eenighsins afghenomen zijn ende datter een bescheyden onderscheyt kan bespeurt worden tusschen den wegh diese begaen hebben ende de andere plaetsen, soo datse haren wegh eenigsins banen ende effenen gelijck Plinius verhaelt.

Ten tweeden, die ledig zijn wijcken altoos van selfs ende ghewillighlijk voor de gene die geladen komen. Ten derden, de lasten die haer te groot ende te swaer zijn brekense in verscheyden stucken om te beter te konnen dragen. Indien sy eenige sien die verlegen zijn ofte swaer geladen,

[p. 131]

die komense te hulpe: gelijk Plutarchus, Aelianus ende andere getuygen. Ten vierden, sy weten onder de aerde seer bequame ende verscheyden kamerkens ofte vertrecken te maken, daerse in den winter in blijven, ende in welcke sy hare vergaderde spijse bewaren. Indien daer yets van nat is geworden, dat brengense met schoon droogh weder in de open locht ende droogen het in de Sonne. Sy weten ook met hooghten ende dijcken hare wooningen tegen het water te bevrijden, ende eenige dieper plaetsen uyt te hollen, daer het water dat noch indringht (door hare dijken ende omgedraeyde loop-grachten,) mach in sacken. Sy maken voorts dryderley vertrecken; in het eene onthouden sy haer by malkanderen: in het twee-

[p. 132]

de bewarense hare vergaderde kost; in het derde begravense hare dooden, ende bedeckense met de peulen van het graen datse eten. Hare vertrecken scheydense van een met een heyminghe ofte wijse van omtuyninge; ende op dat andere Dierkens daer niet lichtelijk inkomen souden, soo en gaense daer niet in door rechte wegen, maer door veelsins ghedraeyde ende kromme omloopen ende loop-grachten. Dit selfde doense oock alse haer ver-bergen in eenige muyren ofte hooge ende steyle plaetsen, want anders souden eenen rechten opgank haer te swaer ende te moeyelijk zijn, insonderheyt alse wel geladen komen.

In het arbeyden verdeelense onder malkanderen hare werken, sulks dat yder weet wat hy te doen heeft, ghe-

[p. 133]

lijk het by de Byen toe-gaet: maer in dese Mieren merkt Salomon aen dat dit een grooter wonder is, om datse geenen Oversten en hebben, welke over haer bevel voert, gelijk de Byen doen ende vele andere Dierkens, maer by de Mieren doet yder sijnen plicht van selfs sonder bevel of ontsagh van eenigh Opper-hooft.

Daer-en-boven hebbense dat beleydt datse het Graen byten op die plaetse daer het ghewoon is uyt te schieten, op dat het soo licht teghen de Lente niet en soude uyt-schieten ende bederven. Ambrosius ende Epiphanius getuyghen dat de Mieren sekerlijck te voren gewaer worden of het droogh of vochtigh weder sal maken; want alse haer kost uytbrengen om te droogen, ende soo lange sy dat doen,

[p. 134]

en salmen gheen reghen vernemen; maer alse dat weder inbrengen, volgter ghemeenlijck regen, namelijck in diense dat wegh-brengen eer het genoegh gedrooght is.

De Mieren zijn in het versamelen van haer voor-raedt seer neerstigh. Soo datse niet alleen by dagh en werken, maer oock by nachte als het klare Mane-schijn is, maer met een duystere Mane rusten sy des nachts. Sulcks dat Cleanthes dese Dierkens de reden heeft toegeschreven; Cicero mentem dat is, verstandt; Celsus een soorte ofte wijse van t'samen-spraecke met malkanderen; Plutarchus het zaet van alle deughden. Ende Salomon telse Prov. 30.24. Onder de vier kleenste Dieren der aerde, doch die wijs zyn, ende met wijsheydt wel versien. Hier van geeft

[p. 135]

Aristoles Lib. 2. de part. animal. Cap. 4. Dese reden. Eorum animalium sensus facilius moventur, quorum humor tenuior ac purior est. Ideoque nonnulla ex iis animalibus, quae sanguine carent, animum habent sagaciorem nonnullis, quae sanguinem habent, ut apes & fornicarum genus. Dat is, de zinnen van die Dieren worden alderlichtst bewogen, welckers vochtigheyt alderdunst ende suyver is. Ende daerom zijnder sommige Dieren welke geen bloet en hebben, die vernuftiger zijn dan die bloet hebben, ghelijck de Byen ende de Mieren.

Hoewel de Mieren ten aensien van andere Dieren seer swack zijn, nochtans zijnse in haer selven aengemerkt seer sterck. Want sy draghen ende slepen lasten wegh die veel swaerder (ja eens soo swaer) dan sy selfs be-

[p. 136]

vonden worden. Siet verder in Hiero-zoico D. Bocharti.