Den hoonig-raat der psalm-dichten ofte Davids psalmen met d'andere lof-sangen

Van 't Heyligh Avontmael onses Heere Iesu Christi.

XXVIII. Sondagh.

75 Vrag. Hoe wert gy in 't Heylig Avontmael vermaent ende versekert, dat gy aen de eenige offerhande Christi, aen het kruys volbracht, ende aen al sijn goet gemeynschap hebt?

Antw. Alsoo: dat Christus my ende alle geloovigen tot sijner gedachtenis van dit gebroken broot te eten, ende van desen drinckbeker te drincken bevoolen heeft, ende daer toe oock belooft: Eerstelick, dat sijn lichaem soo sekerlick voor my aen 't kruys geoffert ende gebroken, ende sijn bloet voor my vergoten zy, als ick met oogen sie, dat broot des Heeren my gebroken, ende de drinkbeker my medegedeelt wert. Ende ten anderen, dat hy selve mijn ziele met sijnen gekruysten lichame, ende vergoten bloede, soo sekerlick tot den eeuwigen leven spijst, ende laeft, als ick dat broodt ende de drinckbeker des Heeren (als sekere waerteeckenen des lichaems ende bloets Christi) uyt des dienaers hant ontfange ende mondelick geniete.

76 Vra. Wat is dan te seggen, Dat gekruyste lichaem Christi eten, ende sijn vergoten bloet drincken?

Ant. Het is niet alleen met een geloovigh herte dat gantsche lijden ende sterven Christi aennemen, ende daer door vergevinge der sonden, ende dat eeuwige leven verkrijgen: maer oock daer beneven door den Heyligen Geest, die t'samen in Christo ende in ons woonet, alsoo met sijnen heyligen lichame hoe langer hoe meer vereenigt werden, dat wy, al is 't dat Christus in den hemel is ende wy op aerden

[fol. Ff4r]

zijn, nochtans vleesch van sijnen vleesche, ende been van sijne beenen zijn, ende dat wy van eenen Geest (als leden eens lichaems van eene ziele) eeuwiglick leven ende geregeert werden.

77 Vra. Waer heeft Christus belooft, dat hy de geloovige soo sekerlick also met sijn lichaem ende bloet wil spijsen ende laven, alsse van dit gebroken broot eten, ende van desen drinckbeker drincken?

Ant. In de insettinge des Avontmaels, welke also luydet:

ONse Heere Iesus, in den nacht in welcken hy verraden wiert, nam het broodt: Ende als hy gedanckt hadde, brack hy het, ende seyde, Nemet, etet: dat is mijn lichaem, dat voor u gebroken wort: doet dat tot mijner gedachtenisse. Desgelijks [nam] hy oock den drinckbeker na het eten des Avontmaels, ende seyde, Dese drinckbeker is het nieuwe Testament in mijnen bloede: doet dat, soo dickwils als gy [dien] sult drinken, tot mijner gedachtenisse. Want soo dickwils als gy dit brood sult eten, ende desen drinckbeker sult drincken, soo verkondight den doodt des Heeren tot dat hy komt.

Dese toesegginge wert oock verhaelt, door den H. Apostel Paulum, daer hy spreekt: 1 Cor. cap. 10. verss. 16, 17.

De drinckbeker der dancksegginge, dien wy [danckseggende] zegenen, is die niet een gemeynschap des bloets Christi? Het broodt dat wy breken, is dat niet een gemeynschap des lichaems Christi? Want een broot [is het, soo] zijn wy veele een lichaem: dewijle wy alle eenes broots deelachtigh zijn.

XXIX. Sondagh.

78 Vra. Wert dan uyt broot ende wijn dat wensentlicke lichaem ende bloet Christi?

Ant. Neen: Maer gelijckerwijs dat water in den Doop niet in dat bloet Christi verandert wert, noch de afwasschinge der sonden selve is (daer van het alleen een Goddelick waerteecken ende versekeringh is,) alsoo en wert oock dat broot in het Nachtmael niet dat lichaem Christi selve, hoewel het na den aert ende eygenschap der Sacramenten dat lichaem Christi Iesu genaemt wert.

79 Vra. Waerom noemt dan Christus dat broot sijn lichaem, ende den drinckbeker sijn bloet, of dat Nieuw Verbont door sijn bloet, ende Paulus de gemeynschap des lichaems ende bloets Christi?

Ant. Christus en spreeckt alsoo niet sonder groote oorsake, namelick, niet alleen om ons daer mede te leeren, dat gelijck als broot ende wijn dit tijdelick leven onderhouden, alsoo oock sijn gekruyste lichaem ende sijn vergoten bloet zy de waerachtige spijse ende dranck, daer door onse zielen ten eeuwigen leven gevoedt werden: maer veel meer, om ons door dese sichtbare teekenen ende panden te versekeren, dat wy waerachtelik sijns waren lichaems ende bloets door de werckinge des H. Geestes deelachtig werden, als wy dese heylige waerteeckenen met den lichamelicken monde tot sijner gedachtenis ontfangen ende dat al sijn lijden ende gehoorsaemheyt, soo sekerlik onse eygen zy, als hadden wy selve in onse eygen persoon alles geleden, ende Gode voor onse sonden genoeg gedaen.

XXX. Sondagh.

80 Vrag. Wat onderscheyt is 'er tusschen dat Nachtmael des Heeren, ende de Paepsche Misse?

Ant. Dat Nachtmael des Hee-

[fol. Ff4v]

ren betuygt ons dat wy volkomen vergevinge aller sonden hebben, door de eenige offerhande Iesu Christi, die hy selve eenmael aen 't kruys volbracht heeft, ende dat wy door den H. Geest Christo werden ingelijft, die na sijne menschelicke natuere niet op der aerden, maer in den hemel is, ter rechter hant Godts sijns Vaders, ende wil daer van ons aengebeden zijn. Maer de Misse leert, dat de levende ende de dooden, niet door dat lijden Christi vergevinge der sonden hebben, 't en zy dat Christus noch dagelicks voor de selve van den Mispriester ge-offert werde, ende dat Christus lijflick onder de gestalte des broots ende wijns zy, ende daerom oock daer in moet aengebeden worden. Ende also en is de Misse in den grond anders niet dan een verloocheninge der eeniger offerhande ende lijdens Iesu Christi, ende een vervloeckte afgoderye.

81 Vra. Voor wien is het Avontmael des Heeren ingestelt?

Ant. Voor de gene die hen selven van wegen hare sonden mishagen, ende nochtans vertrouwen, dat deselve hen om Christi wille vergeven zijn ende dat ook de overblijvende zwakheyt met sijn lijden ende sterven bedeckt zy: begeeren oock hoe langs hoe meer haer geloove te stercken, ende haer leven te beteren: Maer de hypocrijten, ende die hen niet met waren herte tot Godt en bekeere, die eten ende drincken hen selven het oordeel.

82 Vrag. Sal men oock tot desen Avontmale laten komen, die sich met haer bekentenisse ende leven als ongeloovige ende godloose menschen aenstellen?

Ant. Neen: Want alsoo wert dat Verbont Gods ontheyliget, ende sijn toorn over de gantsche gemeynte verweckt. Daerom is de Christelicke Kercke schuldigh, na de ordeninge Christi ende sijner Apostelen, sulcke (tot datse beteringe hares levens bewijsen) door de sleutelen des hemelrijcks uyt te sluyten.

XXXI. Sondagh.

83 Vra. Wat zijn de sleutelen des hemelrijcks?

Ant. De verkondinge des H. Euangeliums ende de Christelicke ban, ofte uytsluytinge uyt de Christelicke gemeynte, door welcke twee stucken het hemelrijck den geloovigen opgedaen, ende den ongeloovigen toegesloten wert.

84 Vrag. Hoe wert dat hemelrijck door de predikinge des H. Euangeliums ontsloten ende toegesloten?

Ant. Alsoo, als achtervolgende het bevel Christi allen ende yegelick geloovige verkondiget, ende opentlick betuyght wert, dat hen (soo dickwils als sy de beloftenisse des Euangeliums met waren geloove aennemen) waerachtelick alle hare sonden van Godt, om de verdiensten Christi wille, vergeven zijn: daer en tegen allen ongeloovigen, ende die hen niet van herten bekeeren, verkondigt ende betuyght wert, dat de toorn Godts, ende de eeuwige verdoemenis op hem ligget, soo lange als sy haer niet en bekeeren: navolgende welcke getuygenisse des Euangelii Godt beyde in dit, ende in het toekomende leven oordeelen wil.

85 Vra. Hoe wert dat hemelrijck toegesloten ende ontsloten door den Christelicken ban?

Ant. Alsoo, als achtervolgende het bevel Christi, de gene die onder den Christelicken name, onchristelicke leere ofte leven voeren, na datse menigmael broe-

[fol. Ff5r]

derlick vermaent zijnde van hare dwalinge ende schandelick leven niet afstaen willen, der gemeynte, of den genen, die van der gemeynte daer toe verordineert zijn, aengebracht werden. Ende soo sy na de vermaninge niet en vragen, van henlieden, door het verbieden der Sacramenten, uyt de Christelicke gemeynte, ende van Godt selve uyt den rijcke Christi gesloten werden, ende wederom als lidtmaten Christi ende sijnder gemeynten aengenomen, soo wanneerse waerachtige beteringe beloven ende bewijsen.