De oude Belgen. Deel 2

[p. 95]

VII.

In de legertent van Cesar had men den avond voor den dag, dien tot den beslissenden storm was aengewezen, door het houden van een gastmael willen vieren, als een tyd der feeste toehoorende.

Op zyden rustbedden lagen de byzonderete oversten van het romeinsche leger, in hunne ryke, losse tabbaerden gewikkeld, rond eene lage tafel, met een purperen kleed bedekt, waerop al de pracht, welke men toen kende, was ten toon gespreid.

De mannen, die den volgenden dag konden ten

[p. 96]

doode getroffen worden in den stryd, die zoo men dacht, door de wanhopige, woeste Aduatieken tot het laetste uiterste zou staende gehouden worden, schenen op voorhand de laetste teugen uit den kelk der wellust te willen ledigen, om in den glans der feestelykheid, het te gemoet zien van het gevaer zoo lachend en zoo vervoerend mogelyk te doen worden.

De fynste, meest verlevendigende wynen van het zuiden werden door slaven in de hoeken der tent uit groote, gouden kruiken overgeschonken, terwyl andere dienaers de kostbare schalen verwisselden, waerin de meest gezochte spyzen, die men in de dry werelddeelen verkrygen kon, waren voorgesteld.

Het kristal, dat ten dien tyde van de hoogste weerde was; het goud en het zilver; de fynste, bont gekleurde steenen, dit alles had gediend om er die drinkkelken en die vazen uit te vormen, welke door de kundigste handen met duizendvoudige teekeningen en beelden waren versierd geworden. Schatten, die het geluk, de vryheid van verscheidene der dienende slaven zouden betaeld hebben, waren niet slechts aen die voorwerpen van kunst besteed; maer zy waren verspild aen den prys alleen van eenige der zonderlinge gerechten, die men niet dan ten koste van fabelachtige sommen uit de verst afgelegene landen had doen komen. De romeinsche veldheeren hadden de magt om aen gansch de wereld den tol der rykdommen en der

[p. 97]

pracht te doen opleveren; ook kende de zinnelykheid der zuidersche grooten geene palen meer. Cesar had tusschen de wellustigsten zich nog weten te onderscheiden door eene voorbeeldelooze vertooging der rykdommen, die hy op zyne krygstogten inzamelde. Om zich te doen gehoorzamen wist hy het goud met handenvol uit te strooijen onder alwie hem omringde. Nu de verschillende oversten, waer over hy het oppergezag voerde, aen zyne tafel vereenigd waren, had hy hen evenzeer door het glansryke zyner heerlykheid, als door de herkende bovenmagt zyns geestes willen beheerschen.

Het feestmael moest geruimen tyd geduerd hebben. De zwarte oogen der zuidersche mannen fonkelden onder de verhitting des wyns. By de Romeinen, welke zich het eerste volk der wereld roemden, had de gedurende aenhitsing van den zucht naer lichamelyke wellust de zeden zoo zeer bedorven, dat de dronkenschap eene der kleinste ondeugden was, waerover zy gedurende hunne feestelykheden zich niet meer schaemden.

Op eenige dier drinkschalen, welke in de tent des veld heers gebruikt werden en waeruit zyne gasten met lange teugen de bedwelming inzwolgen, waren in het kostbare metael teekeningen en beelden gedreven, wier ontucht de eerbaerheid van elken man by de Belgen hadde doen blozen.

[p. 98]

Wy willen hier niet een tooneel van de zeden der Romeinen ophangen: het hart walgt en de pen weigert voort te schryven voor den enkelen naem van de eerlooze gebruiken die in hun leven waren gedrongen, en waerover zy in hunne gesprekken zich beroemen durfden.

Het zy voldoende om het geen in de tent gebeuren ging beter te doen begrypen, te zeggen dat de bekers voortdurend waren geledigd, en dat de onredelykheid en de driften der dronkenschap tusschen die bedorvene menschen begonnen te heerschen.

Cesar wist, terwyl hy het gastmael voorzat, dat Hilda, de belgische priesteres, welke hy op het slagveld gezien had, komen zou. Hy had die omstandigheid zynen dischgenooten niet bekend gemaekt; want hy wilde hen door de komst der vrouw verrassen, als door het vertoonen eener nieuwe schoonheid.

Verscheidene malen hadden zich de wenkbrauwen van den grooten veldheer gefronst, daer Hilda te lang voor zyn ongeduld weg bleef. Het zien dier schaduwen, welke van tyd tot tyd over het geduchte voorhoofd vlogen, deed den kleinen, sprakeloozen slaef sidderen, die Cesar nooit verliet en nu achter het rustbed des meesters op een tapyt ten gronde lag.

Hoe jong ook, was dit kind door het bywoonen van gedurige zedeloosheid en door de dienstbaerheid van zynen stand tot eene te vroegtydige rypheid van be-

[p. 99]

grip gekomen, welke hem de beteekenis der zamenspraek had doen verstaen, die tusschen Cesar en Vertiko den dag te voren gehouden was. Niet alleen het lichaem, maer ook de onnoozelheid des harten was in den kleinen ongelukkigen verminkt geworden. Hy had gehoord hoe men aen zynen meester sedert eenigen tyd was komen boodschappen dat eene belgische vrouw in het romeinsche kamp komen wilde, en nu het ongeduld van Cesar meer en meer duidelyk werd, was de kleine, zwarte slaef hoveling genoeg om stil buiten de legertent te sluipen. Hy ging aen den ingang achter het nederhangende gordyn, zich nederzetten, deels met inzicht zich aen de ontploffing van den wrevel des gebieders te ontrekken, deels om met Hilda te kunnen wederkeeren, wanneer zy verschynen zou, en alsdan zich aen het oog des meesters te vertoonen in eene omstandigheid die hem aengenaem zyn moest.

Zoodra de zwarte jongen van verre eene vrouw zag, die jong en schoon was en het blanke priesterinnen kleed droeg, liep hy tot haer. Hy beduidde door teekens aen de Romeinsche wachten, welke het verblyf des veldheers omringden, dat men hem moest doorlaten, en het was de kleine slaef, die Hilda vasthoudende, haer de tent binnenleidde, waer het feestmael der Romeinen gevierd werd.

Cesar had byna een kreet van overwinning en vreugde geslaekt; maer hy overwon zich zelven en om geheel

[p. 100]

van de verrassing zyner tafelgezellen te kunnen genieten, bleef hy stil en uiterlyk onverschillig.

De jongsten der bedronkene Romeinen waren regt gesprongen by het zien der buitengewoone schoonheid van de belgische maegd. De oudsten bleven op hunne rustbedden haer nog met brandende oogen aenzien. Honderde uitroepingen en vragen werden te gelyk toegestuerd aen Hilda, die op een paer schreden afstand van de feesttafel was blyven stilstaen. Waerschynlyk had de jonge priesterin haer aen zulke ontvangst te midden van een feest niet vernacht; want haer oog werd somber, en terwyl zy het op de bedwelmde vreemdelingen liet rondgaen, kwamen op haer gelaet de trekken eener smartvolle verachting. Het uitwerksel harer verschyning werd nogtans hoe langer hoe onstuimiger, en ten laetste was elk der woorden, der blikken, der gebaren van de feestgenoten haer eene belediging!

Zy stond onbewegelyk. Het gevoel dat haer te midden der onbeschofte vyanden met eigenweerde op hen deed nederzien, maekte haer schoon, zoo schoon, dat de hoonende bewondering van eenige der zuiderlingen als uitzinnig werd!... Cesar had zyn doel bereikt: hy gevoelde zich trotsch over de opschudding welke door de verschyning der belgische vrouw onder zyne gasten was te weeg gebragt. De Romein behield oordeel genoeg om te berekenen dat een deel der verachting,

[p. 101]

welke haer zoo krachtig in Hilda's gelaet teekende, op hem zou terug vallen, indien hy haer niet onder zyne bescherming kon nemen. Het hoofd opligtende van het kussen, waerop het tot nu toe gelegen had, vlogen zyne scherpe oogen afkeurend de tent rond, en met eene stem, die gansch het gewoel beheerschte, vroeg hy:

‘Wie heeft gezegd dat de vreemdelinge uwer spotternyen is ten prys gegeven?... Wie durft eene vrouw beleedigen die aen Cesar toehoort?

De magt, die in het woord en in de gebaren des veldheers lag, was zoo beheerschend over zyne volgelingen, dat de stoutste dier mannen, alhoewel door wyn en drift vervoerd, stil zweeg, om in de oogen des meesters de verklaring van zynen eigentlyken wil op te sporen.

In die tusschenpoos van stilte was Hilda nog eenige schreden voorwaerts getreden. Haer tot den man wendende, dien zy den dag te voren gebiedend, aen den voet des bergs, tusschen de vyanden had zien verschynen, zegde zy, in die tael der Druieden, welke Cesar gebruikt had om haer te schryven.

‘Gy zyt Cesar!... Gy zyt de meester!... Weten de mannen van Roomen niet dat het laf is eene vrouw te hoonen?

‘Het was onbekend dat gy hier onder myne bescherming zyt! - antwoordde hy in de zelfde tael.

[p. 102]

‘Niet waer - ging hy in de latynsche spraek voort, zich tot zyne officieren wendende - niet waer die vyandin is te schoon om niet door ons met hoffelykheid ontvangen te worden?

De laetste woorden waren vleijend gezegd. Na de strenge uitval van zoo even, vreesde Cesar de genegendheid der krygsoversten door het toonen van te veel hardheid te verliezen. De heerschzuchtige wilde niet slechts de magtigste volken der aerde overmeesteren; - maer van toen af beraemde hy middelen, om de vryheid van zyn eigen vaderland te dooden, en door die vryheidsmoord zich eenen keizerlyken troon op de puinen van het roomsche Gemeenebest te stichten. Niet zonder gevaer was het voor hem eene kroon van opperheer te beöogen, daer het in die tyden te Roomen nog aen geene mannen ontbrak, die liever hun leven en het leven des dwingelands dan de onafhankelykheid zouden geofferd hebben. Daerom spande Cesar alle poogingen, tot zelfs de veinzende streelery in, om het leger, dat aen zyne bevelen was toevertrouwd, ten zynen gunste te winnen en om de krygslieden te doen gelooven, dat hunne fortuin aen de zyne verbonden bleef. En zoo eene afkeuring van wege den grooten veldheer sterk op de gemoederen zyn kon, dan ook kende hy het geheim om zynen glimlach de kracht der verleiding te geven. - Het was stil in de legertent, terwyl hy van zyn rustbed opstond, Hilda naderde en vroeg:

[p. 103]

‘Waeraen kan ik het geluk toeschryven u ten mynent te ontvangen? Mag ik verhopen dat uw volkstam de schoonste zyner vrouwen gekozen heeft, opdat het brengen der bekentenis van onderwerping des te aengenamer aen Cesar zou worden.

‘Ik ken de beslissingen niet van den raed der ouderlingen, die in het gevaer met de zaken van myn land is belast - antwoordde Hilda - Het is in mynen eigen name dat ik tot u gekomen ben.

‘En hoe zal ik het geluk hebben u aengenaem te worden.

‘Gy hebt eenen jongen man in uwe magt, dien ik verlossen wil. Hy is de zoon van den gestorven, nervierschen vorst Boduognat. Wilt gy myne vryheid aenveerden tegen verwisseling der vryheid, welke gy aen Siegfried zult wedergeven?

‘Siegfried! de zoon van Boduognat! - riep Cesar uit - Maer morgen, indien uw volk hardnekkig blyft, is het dat de grooten storm door myn leger zal geleverd worden: ik kan eenen myner woedendste vyanden niet tegen my in het gevecht terug zenden!

‘Ik heb op uwe eer betrouwd, omdat gy een man zyt en een kryger! - antwoordde Hilda - Het was my onbekend dat Roomen bang was van eenen man te meer in de rangen harer vyanden te moeten tellen!

Hare stem was krachtig van spyt, want eens zoo

[p. 104]

ver gekomen wilde de belgische vrouw niet onverrigter zake terug keeren.

Die maegd, welke Cesar gemeend had met eenen enkelen oogslag te kunnen doen beven, behield zoo veel weerdigheid in de akelige omstandigheid, dat hy verwonderd en bewonderend de veerkracht harer ziel begon te ontdekken. Hilda's schitterende schoonheid, hare geestdriftige vervoering op het slagveld, de plegt waermede zy de vervloeking harer Goden op de vyanden had neêrgeroepen, waren voor Cesar hoedanigheden, die hem den dag te voren met een verlangen hadden vervuld, dat meer uit de eigenliefde van een wellusteling dan uit een dieper gevoel voortkwam. Nu de belgische maegd, daer, overladen met beleedigingen, nog woorden van fierheid vond, die de overwinnaers vernederden, die haer boven het bereik van hunnen hoon verhieven, begreep Cesar, dat het wezentlyk een buitengewoon wezen zyn moest, dat het stoute besluit had durven nemen hem Boduognat's zoon te komen ontrukken. Hy had een voorgevoel van de worsteling die tusschen hem en de ziele der vreemdelinge zou plaets grypen. Gewoon alles te beheerschen, alles voor zynen wil te doen bukken, lachtte het Cesar toe over dit sterke gemoed te zegepralen. Het verlangen, dat de gril van eenen dag had kunnen blyven, ging over tot eenen onweêrstaenbaren dorst om de magt uit te oefenen, die hy zichzelven toekende, die hem tot nu toe nooit aen zyn alles omvattend geluk had doen twyfelen.

[p. 105]

Wel is waer die nieuwe gewaerwording was by den Romein ontstaen en hy had er zich aen overgegeven, in tienmael minder tyd dan er moodig is om het door woorden uit te drukken. Er was byna geene poos van nadenken tusschen de voor zyn leger kwetsende vraeg van Hilda, en het antwoord dat hy haer gaf:

‘Roomen kent van de vrees niets dan het uitwerksel door hare wapens op Barbaren te weeg gebragt!

De oogen van Hilda en de plooi harer lippen getuigden voortdurend van zulk hoeveerdig ongeloof, dat de twyfel, waer door de eer zyns lands werd aengeraekt, ongeduld in Cesar opwekte.

‘Roomen - sprak hy voort - is de koninginne der wereld! Alleen omdat gy haer niet kent, hebt gy veronderstelt, dat er harten met vrees binnen hare muren kunnen geboren worden!

‘Myn volk kent uw Roomen! - antwoordde Hilda met vasten klem.

‘Inderdaed, de lyken van zestig duizend Belgen aen de boorden der Samber verkondigen wat het kost de eeuwige stad wederstand te bieden!

‘Neen, neen! myn volk kent uw Roomen langer! - en het voorhoofd der jonge priesterin werd glansend - Er was een tyd toen er volken uit het Noorden, met hunne vrye borsten en hunne golvende, blonde hairen, als een sneeuwstorm, door dapperheid voort gedreven, tot in de landen waer de zon zengt en

[p. 106]

verzwakt, waren opgetogen! - De zuiderlingen vloden voor die drommen van helden; gansche dorpen, gansche landstreken werden by hunne nadering verlaten door de inwooners... Nogtans de blonde krygers verklaerden op hunnen doortogt, dat zy den zwakken geen kwaed wilden, dat zy alleen Roomen gingen kastyden! Want de afgezanten der Romeinen hadden, eenigen tyd te voren, in onderhandeling geweest met de opperhoofden van dit noorderlyke leger en zy hadden meineedig het woord geschonden, dat door hen aen de franke, openhartige krygers gegeven was.... Roomen moest gestraft worden!

Alhoewel de tael welke Hilda sprak slechts verstaen werd door weinige der persoonen, die zich in de legertent bevonden, steeg er een gemor rond de feesttafel op. De vreemde plegt harer gebaren en de zonderlinge klem harer noorderspraek hadden de aendacht geboeid van hen, die eenige stonden vroeger nog het meest door de slempery werden medegesleept. De woorden der belgische vrouw werden door eenigen der vyanden aen de anderen vertaeld. Het scheen verscheidene dier Romeinen meer dan eene heiligschending hunne vaderstad, door de herinnering aen een punt harer vroegere geschiedenis; te hooren ten schande spreken. Niet slechts de wyn deed nog hunne zwarte oogen fonkelen: de blikkering van gramschap, van wreedheid, begon zich met het vuer der dronkenschap te vermengen.

[p. 107]

Cesar, die tot nu toe verslonden had geschenen in het genoegen die vrouw te beschouwen en haer aen te hooren, deed een teeken van ongeduld by het opkomen van dit gemor. Het werd weder stil.

‘Roomen - sprak Hilda voort - werd overwonnen, werd vernietigd door den draeikolk, die toen in het Noorden was opgestegen! De mannen van Roomen, welke gy zegt nooit te hebben gevreesd, sloten zich op in eene versterking, in het Capitolium. Zy lieten hunne maegden, hunne kinderen, hunne ouderlingen niets over dan te vlugten door de velden, om aen de gramschap der overwinnaers te ontsnappen!... Gedurende meer dan zeven maenden verhieven zich de hutten der Noordermannen op de plaets waer vroeger de marmeren paleizen stonden, de prachtige tempels, de grootsche schouwburgen, die het sieraed der zoo gezegde wereldkoninginne uitmaekten, en die in één dag waren verwoest geworden!... Zoo is het dat myn volk uw Roomen leerde kennen!...

‘Gy bedriegt u - merkte Cesar aen - het is door geenen belgischen stam dat myne stad ten dien tyde werd overweldigd!

Hilda deed de schakels der halsketting, welke op hare borst hing, door de vingeren glyden; zy antwoordde:

‘Dit goud is niet in mynen lande gewonnen: het heeft te Roomen in de schael gelegen, waer men

[p. 108]

de schatten woog, die door uw volk tot vrykooping der verdelgde stad werden aengeboden!... Myn snoer viel ten deel, in den buit, aen eenen der overwinnaers - en die held was een myner voorouderen!... O! het is niet den roem van myn volk, dien ik door het gedenken dier geschiedenis bewyzen wil: - ik zou overleveringen van myn geslacht kunnen aenhalen, die zeggen hoe niet alleen Roomen, maer ook het wereldberoemde Griekenland eertyds onder de koperen zweerden onzer krygers gebogen en geschrikt heeft! Ik zou kunnen toonen hoe een grieksche koning, dien door zyne volgelingen Ptolemeus, den donder des oorlogs, genoemd werd, niettegenstaende de rykdom zyner wapens, niettegenstaende het verschrikkelyke der drommen van olifanten, met krygers beladen, die hy in den stryd voerde, niettegenstaende het ontelbare zyner legers, bezwyken moest voor den alles vernielenden aenval, van eenen oversten, die den naem van zynen stam had aengenomen, die het woord Belg door gansch de wereld deed vreezen!... Maer de tegenwoordige tyd van rouw ware niet voordeelig gekozen, om geluk te smaken in het gedenken van der Belgen oorlogsroem, die zoo oud is als hun volksbestaen!... Ik spreek om u te zeggen dat het vrye land, hetwelk gy heden vertrapt, misschien morgen uit zynen schoot wraeknemers zal opwerpen!... Indien Roomen ooit vallen moet zal het onder den magtigen toorn der Noordervolken, dien gy

[p. 109]

opwekt, bezwyken! Zoo de vermetele onderneming, welke gy najaegt, door u wordt voortgezet, zal het vergoten bloed op de harten der zonen van de overweldigden branden, tot dat die brand in stroomen van het romeinsche bloed zal kunnen gebluscht worden!... Wee over ons, maer wee over uwe kinderen!^(*)

‘Gy bekent dat uwe stryders tegenwoordig onmagtig zyn ons weerstand te bieden? Gy wilt toonen dat zy onzer genade weerdig zyn? - en Cesar, die zich op het rustbed terug had neergezet, nam eenen beker van de met purper bekleede tafel - Ik drink - ging hy voort - ik drink, zoo niet op de kracht uwer mannen, dan toch op de betooverende magt der schoonheid en der welsprekendheid hunner vrouwen!

‘Niemand onzer stammen heeft tot nog toe romeinsche genade afgesmeekt! - riep Hilda uit, en de blos der verontweerdiging kleurde hare wangen - Roomen gaf hoopen goud om zyn bestaen te koopen, toen onze voorouders er over beschikken konden; zestig duizend Nerviers gaven hun bloed, aen de boorden der Samber, om de ongeschonden eer huns vaderlands te handhaven! De vrouwen der Romeinen vlugtten voor het zweerd der overwinnaers; eene belgische vrouw durft zich den vyanden aenbieden, om tegen verwis-

(*) Die voorzegging van Hilda is waerheid geworden. Roomen bezweek, eeuwen later, onder den aenval van volken, die uit het Noorden kwamen.

[p. 110]

seling harer vryheid eenen stryder te meer aen de zaek van haren lande te kunnen wedergeven! Ik ontveins niet dat Siegfried's arm sterk is, dat gy hem vreezen moet!... Maer, het is aen u, Cesar, aen u allen, die over uwen moed roemt, te onderzoeken, of gy de voorgestelde verwisseling durft aennemen!

Verscheidene der vreemdelingen bonsten op van hunne dischsponden by die herhaelde uitdaging. Het beste middel om in haer plan te slagen, was door Hilda gekozen met de eigenliefde der Romeinen aen te randen. Wel is waer dat de vuisten van eenige der bedronkenen zich dreigend gebald tegen de belgische maegd ophieven; doch Cesar liet zich door de gramschap niet overmeesteren. Geen der verschillende driften, die in zyn hart omwoelden, kwam zich op het gelaet van den magtigen krygsoversten verraden. Hy gebood den kleinen zwarten slaef onmiddelyk Siegfried in de legertent te doen komen.

Er werd nu Hilda door eenen der slaven eene drinkschael aengeboden. Cesar schoot toe, sloeg den beker uit de handen des dienaers, en plaetste zynen voet verbryzelend op het gouden voorwerp. Het was een dier bekers, welke het belgische oog niet aenschouwen mogt, en de Romein had nog bescheidenheid genoeg, om den afkeer van Hilda niet ten toppunt te laten stygen.

In afwachting dat de gevangene Nervier verschynen

[p. 111]

zou, was Hilda door duizend verschillende gedachten bestormd. Het gewoel van het feest ging rond haer voort; de kostbare drinkvaten werden gevuld en geledigd; de schitterende oogen van al die mannen bleven byna onafgebroken op de jonge vrouw gevestigd; doch zoo haer hart zich beprangd voelde, dan was het de verzekering van binnen eenige oogenblikken in Siegfried's tegenwoordigheid te zyn, die haer met angst vervulde.

De maegd had hem met zoo veel liefde, zoo veel hoop, opgeofferd alles wat zy hem offeren mogt, dat zy met een soort van geluk had vooruit gedacht aen den stond, waerop zy hem de vryheid zou brengen; - nu de tyd gekomen was, nu Siegfried haer in zulke plaets ging vinden, ontstond er in haer een nieuw gevoel. Dit gevoel sproot uit een gedacht, uit eene vrees, zoo pynlyk dat Hilda het niet doorgronden durfde.

In stede het genoegen te verlangen van den beminden weder te zien en van hem eenen blik van dankbaerheid af te dwingen, joeg haer het hart angstig, en nog meer anstig, tot dat eindelyk de voorhang der tent werd opgeheven.