De oude Belgen. Deel 1
(1854)–Lodewijk Gerrits–
[pagina 48]
| |
IV.Ten minste dertig duizend menschen waren in den omtrek dier opene plaets geschaerd. Daer was de legermagt van den belgischen volkstam, dien men Aduatieken noemde. De krygers van dit volk waren tot onderstand aen de naburige Nerviers gezonden geworden; maer toen, onderwege, de tyding van Boduognat's dood en van de uitroeijing der bondgenoten hun was toegekomen, hadden zy zich genoodzaekt gevoeld terug te keeren. Cesar was onmiddelyk met zyne legioenen | |
[pagina 49]
| |
hen opgevolgd, om aen hun volk de straf der vaderlandsliefde te doen ondergaen. Hy wilde tot het uitvoeren van zyn oorlogsplan de laetste maenden, welke van den zomer overbleven, te baet nemen. - Toen de belgische afdeeling in het woud was stilgebleven, hadden de Romeinen hen in die schuilplaets niet durven volgen en daerom hadden zy gepoogd die natuerlyke verdediging door het vuer te slechten, zoo als Hilda het gezegd had. Al de gevoelens der ziel van de wanhoop tot den geestdrift, van den kalmsten moed tot de hevigste wraekzucht, waren op het aenzicht en in de houding dier duizende menschen geteekend. Hunne grove kleederen, hunne lange, ordelooze hairen, de dierenvellen, waermede het lichaem van velen bedekt was; hunne ruwe, eenvoudige wapens; gansch hun uiterlyk, gaf aen die krygslieden een voorkomen van woeste onbeschaefdheid; maer getuigde ter zelfder tyd van een bestaen, dat wild en vry was. Op hunne pieken, hunne bogen of hunne werpspiesen geleund bleven zy niettegenstaende de verschillende driften sedert eenige oogenblikken onbewegelyk van aendacht; want een grysaerd vertoonde zich in het midden der vergadering, op eene verhevendheid, door eenige groote steenen gevormd, en, denkend, bereidde hy er zich tot spreken. De grysaerd droeg eene kleeding, gansch verschillend van die der andere ouderlingen. Eene soort van | |
[pagina 50]
| |
langen, linnen tabbaert, met witte en purpere strepen gekleurd, omgorde hem de lenden; zyn eerbiedwaerdige schedel droeg eene kroon van eikenloover. Voorzeker moest de omstandigheid, waerin men zich bevond, als gewigtig beschouwd worden; want die ouderling bekleedde eene weerdigheid, welke met zoo veel geheim omringd was, dat hy slechts op de grootste tydstippen des levens zich aen de oogen des volks vertoonen mogt. Hy was de Opperpriester, de Hooge Druied van den toen gevierden godsdienst. Aen zyne voeten stond eene rei mannen, met ontbloote hoofden. Der barden harp by eenigen, de linnen kleeding by allen, deed hun priesterschap kennen. Nooit verliet die priesteren schaer het leger des volks, om op het slagveld door geheiligde en vaderlandsche zangen, door voorbeelden van onverschrokkenheid, de verachting des doods en het vuer der krygshaftige vervoering in het hart der menigte te storten. Eenige der dienaeren van den Goden dienst zag men hier en daer tusschen het volk gemengd. Het was hun ten pligt in de vergaderingen de regeltucht en het stilzwygen te handhaven. Langzaem rigtte de Opper Druied het door den ouderdom gebogene lichaem op; allengs bragt de inwendige begeestering leven en vuer in zyne aderen. Op zyn voorhoofd verscheen de stralenkrans des geestes. Zyne ten hemel gerigte oogen werden gedurende een oogen- | |
[pagina 51]
| |
blik doordringend, als hadde hy in de dieptens van het oneindige gelezen, en nogtans was de grysaerd blind - blind van ouderdom! Bevend en traeg waren de eerste toonen zyner stem; doch meer en meer werden zy helder en klimmend. Om met gespannene aendacht te luisteren schenen de aenhoorders de adem in de borsten te doen stil blyven. Allen verwachtten zich aen de grootste beslissingen; want die duizende menschen begrepen dat de nacht van de vernietiging hunner schuilplaets voor hen de opperste nacht zyn moest. De blinde man zegde: ‘Het is u bekend! de gebeenderen onzer broeders zullen op de velden des vaderlands verbleeken! Vele der zwaerden, welke der vryheid tot steun moesten dienen, liggen verbroken... ‘Gy hebt het vernomen! Gansch de volkstam der Nerviers heeft den doodszang geëindigd - en zestig duizend lyken hebben de boorden der Samber voor altoos geheiligd. ‘Hun naem was Nerviers, ons noemt men Aduatieken; maer hetzelfde bloed, dat hun de harten mannelyk en groot maekte, is het onze! Het dietsche volk heeft slechts één vaderland! ‘Dit vaderland is in gevaer. Een zuidersch volk, dat slaef zyner wulpscheid en zyner heerschzucht is, wil dat de vrye Belg zich als de slaef der vreemde slaverny onteere! | |
[pagina 52]
| |
‘Wee! driemael wee! er zyn volkstammen, die hunne wapens tegen de eigene vryheid, tegen het eigene vaderland hebben gekeerd! ‘Dat de namen dier lafaerden door geene vrye tong worden uit gesproken; - maer hunne schande en het vergoten bloed onzer broeders roept om wraek! ‘De vreemdelingen zyn dáér!... Wy ontveinzen ons het gevaer niet: - wie stryden durft verwachte zich op geene genade, indien hy met het wapen in de handen valt. ‘Want zy zyn onverbiddelyk wreed, de Romeinen! ‘Zy hebben gejuicht, die vyanden, wanneer onze grysaerds onder het moordend stael nog tranen in de verdoofde oogen vonden, om over het vaderland te weenen! ‘Zy hebben gejuicht, wanneer de belgische maegd haer uit hunne handen losrukte en de schande met haer bloed wilde uitwisschen! ‘Zy hebben gejuicht, toen hunne lafheid het kind aen de borst of in de ingewanden der moeder ombragt, omdat de dood van ieder onzer zonen hun een wraeknemer te min voor de toekomst deed vreezen! ‘Binnen eenige uren zal die brand, waeraen hunne baldadige handen het offerwoud ten prooi gaven, niet langer eene schild van vuer tusschen ons en hunne magten zyn!... Dat dus uwe stemming over | |
[pagina 53]
| |
ons aller lot uitspraek doe!... De beraedslaging zy geopend! Eerst waren het ouderlingen, die met voorregt het woord namen. Zy spraken van het geluk der onafhankelykheid; zy bewezen dat een volk, hetwelk zyne eer krenkt, niet slechts de schande lydt, maer dat het onder meesters, die het verachten, dieper en dieper in de ellende zakt - dat hoe meer zyne krachten worden uitgeput, hoe meer men het bespotten durft en hoe meer men het onder lasten verpletterd! Zy toonden hoe de vernedering en het knechtschap van vader tot kind, van geslacht tot geslacht, eene gevloekte erfenis der lafheid en des lydens moet overzetten! Zy zegden hoe in den geest, op het voorhoofd, in de tael der menschen, kenmerken gedrukt zyn, die de geslachten der verdrukten als onderscheidings teekenen by blyven, om van de geboorte af, hen tot de verachting te brandmerken en tot de misbruiking aen de andere volken ten prys te geven! - Het besluit van byna allen was: de eer, de vryheid of den dood! Hoe schrikkelyk die op elkander volgende raedgevingen ook waren, toch werd de uiterlyke orde in die talryke vergadering slechts van tyd tot tyd gestoord, wanneer het volk door geestdriftige gebaren en luide kreten zyne goedkeuring hechtte aen eenen der voorgestelde maetregelen, die van mond tot mond | |
[pagina 54]
| |
overgingen. Onmiddelyk nogtans deed de weerdigheid van het openbare burgerleven, waeraen die vrye volken sinds lang gewend waren, telkenmale de diepe stilte van nadenken weder boven de vergadering heerschen. Men was geboeid door de tael dier gryze sprekers, welke hunne reden op wysheid en ondervinding steunden, maer welke, om dieper in de gemoederen des volks te dringen, de vormen der welsprekendheid niet versmaedden, die men by alle natuervolken geëerd en magtig ziet. In het innige der borsten stormden de brandendste gevoelens; doch men wachtte het einde der beraedslaging, om zoodra het besluit zou genomen zyn, aller wil en aller krachten te vereenigen. Het was noodig daerom dat men de gestemdheid en de voornemens kende van de volkstammen, die in de andere gewesten des vaderlands woonden. Een jonge man, door twee vrouwen en een visschersknaep gevolgd, drong tusschen de rangen voorwaerts; hy kwam plaets nemen op eene der steenen treden van de verhevendheid waer men sprak - en het leger herkende Siegfried. De verschyning van Boduognats zoon, des kinds van den held, die zelfs in de nederlaeg, de dapperheid zyns volks nog kon doen vreezen, werd door eenen donderenden kreet van wraekbelofte en van toejuiching begroet. In den zoon eerde men den vader; in den vader de vryheid en het vaderland! Duizende krygslieden | |
[pagina 55]
| |
deden ten teeken van vervoering hunne zweerden en hunne spiesen op de schilden bonsen; duizende handen werden tot Siegfried uitgestrekt, om hem den eed der wraek toe te zweeren. Hy sprak... Wat gevoelens waren er in het harte van het visschersmeisje, dat met haren broeder alleen was gebleven, sedert Hilda hen had moeten verlaten, om hare plaets in der priesterenrei te nemen? De twee jonge lieden zaten op den neergevelden stronk van eenen boom, niet verre van het zware, ongekunstelde spreekgestoelte. Het breede, zwarte hoofd van Siegfried's doghond, dien hy met een teeken by de visscherskinderen had doen blyven, rustte op de knien der maegd; en het dier zag haer met zyne grootte, zachte oogen aen, als konde het gevoelen wat droefheid en wat medelyden is. Hare hand lag in de hand des broeders; zy hadden slechts één woord, den naem huns vaders, gesproken; maer zy voelden door eene onweerstaenbare kracht hen tot elkander getrokken - en zy leden samen!... Eensklaps rigtte het meisje haer op, als hadde een trillende schok haer ontwaekt: - de eerste toonen van Siegfried's stem waren tot haer gekomen! Zy wist niet waerom haer het harte by het hooren dier stem zoo kloppend werd; waerom de tranen biggelend aen de wimpers harer blauwe oogen bleven hangen. Zy | |
[pagina 56]
| |
luisterde; en nogtans zy was onder eene aendoening, welke haer belette de woorden te verstaen, waervan zy den klank hoorde. De beweging der lucht onder de tael des jongelings, bragt iets tot haer, dat zy met zielendorst ontving, alhoewel zy het vroeger nooit gekend had; iets dat zonder zy zelfs wist waerom, de smarte, onder welke hare ziel had gebogen, kwam overheerschen, kwam lenigen! Zy voelde wel dat er met Siegfried's woorden eenen stroom van vuer boven de menigte zweefde; maer voor haer alleen moest die tael eene andere bediedenis hebben, eene kracht, die al hare vermogens tot hem trok; die haer buiten den kring harer gedachten tot eene andere wereld wegrukte. - Zyne woorden waren nogtans niet van zulken aerd, dat zy troostend en liefderyk konden weergalmen. Hy zegde: ‘Broeders! uw leger was in optogt om zich in het uer des gevaers aen de zyde der mannen van mynen volkstam te gaen plaetsen; gy hebt begrepen, dat de broederschap tusschen zonen van den zelfden lande zoo verpligtend en zoo vol nut is, dat men er zyn bloed voor te pande moet stellen. Dank! een der overgeblevene Nerviers zegt er u dank voor! ‘Ik aenveerd den duren eed, waermede gy zweert, dat het bloed myns volks, dat de schending van den vryen, vaderlandschen bodem, zal gewroken worden, | |
[pagina 57]
| |
Als zoon, als broeder der gesneuvelden, als Belg, herhael ik dien eed met u!... Ik was niet daer, helaes! toen er gestreden werd; ik heb dus de wetten der slaverny niet te dragen, welke den vrouwen en kinderen door de overwinnaers werden opgedrongen. ‘Ik had geleden; het harte was my als verbroken; - maer hier, te midden van den yzeren kring uwer wapens, voel ik myne ziele hertemperd door het vuer des mannenmoeds en der wraekzucht!... Ik hoor u toe voortaen; gansch aen u toe! De zelfde haet tegen de vyanden, de zelfde liefde tot de vryheid hebben ons vereenigd! ‘Daerom denk ik het my ten pligt, aen de wysheid uwer vergadering het verslag eener zending, welke my in den raed der Nerviers was opgelegd, te onderwerpen: ‘Van stad tot stad, van dorp tot dorp, van wooning tot wooning, heb ik in het groote vaderland den oorlog verkondigd.... Overal zag ik woede en verontwaerdiging opbruisschen, by de gedachte aen eene dreigende schande. Byna in alle gewesten zal gestreden worden; elke stap voorwaerts der vyanden zal met hunne lyken worden aengetoond.... Maer, niet zoo algemeen begrypt men, dat iedere volksafdeeling hare moerassen, hare rotsen, hare landen zou moeten verlaten, om op eens door vereenigde krachten den yzeren muer op te werpen, waer tegen | |
[pagina 58]
| |
de Romeinen zich zouden verbryzelen! - Het mislukken van het vroegere verbond, van de onderneming, welke wy op vreemden bodem, met den onderstand van vreemde volken deden, heeft mismoed en zelfs mistrouwen gezaeid.... ‘Onze volkstammen zullen afzonderlyk den vyand wachten in de sterktens, hun door de natuer gegeven en op de plaetsen, welke zy voor elken vyand ongenaekbaer denken. ‘Men ziet niet dat de verdeeling onzer krachten de noodlottigste aller kwalen, de rampzaligste aller onvoorzichtigheden is! Die afzondering zal misschien, wanneer de storm over onze hoofden tot hen doordringt, de dapperheid onmagtig doen worden - zal misschien ons in de handen leveren van de vyanden, die hunnen moed op kunstmiddelen steunen, welke wy tot nu toe ons onnoodig dachten om te overwinnen.... Siegfried bleef sprakeloos. - Het hoofd voor over hellend, scheen hy in diepe smart al het lyden, al de rampen te voorzien, welke door broedertwisten in de toekomst aen zyn vaderland moesten berokkend worden. Het volk luisterde nog, en Siegfried wilde het woord hernemen, toen hy op eens zyne handen aen het voorhoofd bragt; - zyne oogen werden duister, en zyn lichaem wankelde. Een snydende gil liet zich hooren: - het was uit | |
[pagina 59]
| |
de ziele van Hilda, dat hy kwam opgeweld: - zy had bloedvlekken op de borst des jongelings door zyne kleederen zien dringen. Siegfried was in de hut des visschers door een der romeinsche zweerden gekwetst geworden. Die wonde voelde hy niet als gevaerlyk: hy had haer willen verbergen, zoo lang hy dacht dat er hem pligten te volbrengen waren. De aendoening der ziele en des geestes kon den krygsman doen vergeten, dat de krachten hem langzaem met zyn bloed ontvloeiden - tot dat zyn lichaem onder de overspanning werd geknakt en bezweek. In het hart der vrouwe is een gevoel, edel en rein, dat haer alle kleingeestige banden doet vergeten, om den lydenden ter hulpe te snellen. Hilda vloog tot Siegfried, en het was in hare armen, dat hy ontvangen werd, toen zyn lichaem op de steenen trappen nederzakte. Ten dien tyde werden de wetenschappen uitsluitelyk door de heidensche priesters bewaerd. Als middelaren tusschen het volk en de Goden geplaetst, moesten zy hunnen invloed door nuttige werken weten te handhaven. Vele der geheimen van de natuer hadden zy onderzocht en hunne wysgeerige stelsels waren tot by de verst afgelegene volken beroemd geworden. De heel- en geneeskunde, die taek van liefde en zorgen, werd vooral door de priesterinnen beoefend. | |
[pagina 60]
| |
Hilda had de diepte der wonde in Siegfried's borste gepeild en de oogen, welke zy daerna ten hemel rigtte, waren van dankbaerheid vochtig: zy had de verzekering gekregen, dat de vreeze des doods mogt verwyderd worden. Eene balsemende olie, welke haer overhandigd was, werd in de wonde gegoten en zy gebruikte linnen windels, om het vloeijen des bloeds te beletten. De slapen des jongelings met water verfrischt zynde, kwam hy tot de bewustheid weder.... Zyn eerste woord, zyn eerste blik was niet voor Hilda, hoe zalig ook de glimlach was met welken zy het welslagen harer zorgen beschouwde. - Hy vroeg wat er van de kinderen des visschers geworden was. Zy hadden hem zien vallen; het jonge meisje, zonder het zelf te weten, had ook haer vooruit geworpen, om hem hulpe te bieden. Nogtans toen zy Siegfried, in de armen van Hilda zag ondersteund worden, toen zy het hoofd des jongelings op de knien der priesterin zag rustten, was zy stilgebleven, en daer de visscherskinderen de geëerde jonge vrouw, in hare verpleging, niet stooren durfden, waren zy bevreesd en eerbiedig op eenigen afstand blyven staen. Middelerwyl ging de beraedslaging des volks voort. De val van Boduognat's zoon was als een slecht voorteeken beschouwd geworden. Men had wel is waer beslist dat, ten koste van welk gevaer ook, men zich aen de romeinsche magten niet onderwerpen zou; maer nu | |
[pagina 61]
| |
werd besloten dat de krygers, heden, den stryd niet zouden te gemoet gaen. Het brandende woud kon niet langer tot schuilplaets blyven, en vermits de Romeinsche krygskunde in het opene veld den vyanden te veel voordeel gaf, werd aengenomen, dat men, met het krieken van den dag, het woud verlaten zou, om zich op weg te begeven naer de hoofdstad van den Aduatiekschen volkstam, welke op de hoogte van eenen berg lag en door de natuer als eene echte vesting der vryheid was versterkt - om daer tot het laetste uiterste zich tegen vreemdelingen te verdedigen. Eens dit besluit genomen, veranderde weldra het tooneel. - Zelden kon eene volksvergadering van Belgen plaets hebben, zonder door een woelig drinkfeest te worden opgevolgd. Niets kon beletten dat de eenige uren, welke nog voor den opgang der zon bleven, niet tot het vieren van het oude gebruik besteed werden. Weldra zag men overgroote steenen kruiken gevuld worden aen de wagens, die het leger gevolgd hadden, beladen met den benoodigden voorraed, en het schuimende, bruine bier, in hetwelk, aengezien de groote omstandigheid, de geliefkoosde honing niet gespaerd werd, ging van hand tot hand over. De voorvaderlyke gulle vrolykheid had op weinigen tyd den vroegeren ernst vervangen; want zoodra er feeste was, moest alle gevaer vergeten zyn. | |
[pagina 62]
| |
In plaets der stilte, hoorde men nu boven de menigte dier duizende, wiemelende menschen, ontelbare stemmen, welke, hoe luidruchtig en hoe verward ook, van tyd tot tyd door het algemeene gelach en door zang werden beheerscht. Hadde men den toestand van dit volk niet gekend, men zou gezegd hebben, by het zien van die menschen, daer zy in onbeschryvelyke mengeling door elkander drongen; daer zy in kringen op den grond zaten, rond vuren, waerop men gansche ossen en schapen tot voedsel braedde; daer zy het drinkvat rondgaven en hunne zorgelooze zangen en schertsen door het woud in de verte deden weergalmen - dat de volkstam zich aen eene wilde vreugdeviering overgaf. Ten achter blyven, wanneer de beker rondging werd aenzien voor eene schande, byna zoo groot als die van op het slagveld lafhartig te zyn. Het onderste van een groot deel dier steenen drinkvaten eindigde in krollenden slangenvorm, zoo dat het onmogelyk was eens den beker opgenomen, hem ongeledigd neer te zetten. De krygshaftigste helden beroemden zich die bekers, verbazend van grootte, nooit in meer dan één teug te hebben geledigd. Nogtans wist men die woeste feesten soms te veredelen. Dikwyls gebeurde het dat onversaefde krygslieden, met verheven drinkvat, in het aenschyn huns volks, by duren eede zich verbonden, om eene buitengewoone stoutmoedige daed uit te voeren. Hy, | |
[pagina 63]
| |
die aen zulke belofte te kort bleef, werd als het lafste, het verwyfste der wezens, door zyne medegezellen veracht en verstooten. Indien de Aduatieksche afdeeling nu aen het branden des wouds nog dacht, dan kon die herinnering slechts dienen, om de gemoederen meer en meer te doen klimmen, om de kruiken des te sneller te doen rondgaen, om met des te forscher stem de zangen te doen aenheffen, in welke men den dood, de vyanden en het vuer versmaedde, om eigen grootheid, eigen roem, met opgewondendheid, te bezingen! Zoo diep lagen de drinkgelagen in de zeden des volks, dat Siegfried by zyne ontsluimering zich over die roekeloosheid in het gevaer niet verwonderde. Zyne oogen zochten slechts in dit gewoel, de twee arme weezen, welke hem door den stervenden vader waren aenbevolen. Hilda had de onverschilligheid van Siegfried jegens haer als eene schicht van weemoed in haer harte voelen dringen. Een oogenblik fonkelden hare zwarte oogen van gramschap; een bliksem van gekwetste weerdigheid, van trots, vloog over haer voorhoofd; - doch Siegfried zag haer aen met verwondering - en het lyden terugstootende, ging zy tot Werner en en nam Elve by de hand, om hen tot Siegfried te geleiden. ‘Ik vreesde dat dit gewoel u zou verwyderd hebben! | |
[pagina 64]
| |
- zegde de gekwetste jonge man, toen hy de visscherskinderen aen zyne zyde had doen nederzitten. ‘O, gy moet wel goed zyn u ongelukkigen, zoo als wy zyn, te herinneren! - antwoorde Werner. Zyne zuster was sprakeloos gebleven... ‘Gy hebt reeds jong een zwaer aendeel in de rampen des vaderlands te dragen - hernam Siegfried - My ook heeft het ongeluk diep getroffen.... Ik had een vader, ik had broeders; - allen zyn, zoo als uw vader, onder het wapen der vreemdelingen gevallen!... Ik had eene moeder! men heeft haer weg gerukt en tot slavin gemaekt!... Nu ben ik alleen in de wereld!... Maer men zegt dat het lyden een band van broederschap tusschen de ongelukkigen vormt; wilt gy my tot uwen broeder aenveerden? Wy zullen elkander helpen! Den visscherskinderen was de toon dier stem zoo zacht, dat Elve haer hart als voelde stilstaen en haer broeder verhief het hoofd met een byna kindelyk gevoel van fierheid; nogtans hy zegde: ‘Wy hebben uwen naem gehoord. - Wy durven de vriendschap van Siegfried, Boduognat's zoon, niet verhopen. ‘Zoo gy myne bede niet aenneemt, blyf ik alleen, gansch alleen in de wereld! Hilda deinsde verwilderd eenen stap achterwaerts. Zy sloeg hare beide handen in de borst, als ging | |
[pagina 65]
| |
haer het harte breken... Hy noemde zich ten tweeden male alleen in de wereld!... Vroeger ten minste geloofde zy haer als eene zuster bemind! En zy was hem niets meer!... Zy bestond voor hem niet!... Alleen in de wereld! - De liefde, die zy hem toedroeg, bevatte gansch haer bestaen, hare ziel, gansch haer leven; zy hadde alles, alles willen opofferen om hem eene smart te sparen; hare liefde was door niets dan offeringen gevoed; - zyne oogen hadden haer de dankzegging niet toegesproken, toen hare zorgen hem tot het leven hadden terug gebragt; - maer het goede, dat men doen mag aen iemand, dien men lief heeft, kan ook voldoening, kan nog geluk geven! Nu hadden zyne yskoude woorden haer volkomen van hem afgestooten! - Hare magtige ziel ploeide onder dit lyden in het eerste oogenblik; zy vergat zelfs de vernedering! - zy vergat de vreemdelingen tot welke Siegfried sprak - zy had noch gramschap, noch hoogmoed - zy gevoelde niets - dan den doodstryd van alle hare maegdendroomen!... Hy, hy zag niet hoe zy daer stond versteend en marmerbleek, terwyl hy tot de visscherskinderen voortsprak. Toch hare ontsteltenis was opgemerkt geworden. Een man, die zich uit eenen naburigen groep van menschen met geweld scheen te moeten los rukken, ging achter haren rug door, boog zich tot haer, en zegde: | |
[pagina 66]
| |
‘Gy ziet het! hy weet niet te beminnen! Hilda voelde het bloed der schaemte tot in hare oogen stygen. Zy had die stem herkend: de man, die gesproken had, vervolgde haer sinds eenigen tyd met verklaringen, welke zy niet aenhooren wilde. Zy behield nogtans magt genoeg op haer zelven, om zonder het hoofd om te wenden, die plaets te verlaten, en hare tred bleef eener priesterin der Goden weerdig. De persoon, dien zich achter haer had gebogen, zag haer na, en op zyn gelaet kwam eene uitdrukking, waerin hy de vreugde en den lagen drift niet verbergen kon. Maer die halve lach verdween weldra; want op het zelfde oogenblik voelde hy zich door eene magtige hand, vry onzacht, by den schouder genomen, en eene zware stem zegde: ‘Ha! Vertiko!Ga naar voetnoot(*) - vermits Vertiko uw naem is, waerom hebt gy myn voorstel niet aengenomen, en waerom verlaet gy ons gezelschap als een konyn, dat pylen vreest? De kleine flikkerende oogen van Vertiko zagen langs alle kanten rond, om hulp te zoeken en zyne scherpe gelaetstrekken, welke meer vossen sluwheid dan moed te kennen gaven, werden bleek. | |
[pagina 67]
| |
De luide schaterlach van een tiental mannen, die zich in het ronde kwamen plaetsen en Vertiko in hunnen kring sloten, getuigde hoe veel vermaek zy verhoopten van de samenspraek en van het tooneel, welke moesten plaets grypen. Inderdaed, zoo die twee menschen daer stonden, vertoonden zy het eigenaerdigste tegenovergestelde, dat men zien kon. Vertiko had styve, gitzwarte hairen. Zyn voorhoofd was plat en achteruitvlugtend, als of er geene plaets ware om een edel en vry gedacht te bevatten. De grysheid der oogen onder den zwarten, zwaren boog der wenkbrauwen, scheen door hare wankleur van de valschheid der ziel te spreken. Waerschynlyk was hy bewust van het terugstootende uitwerksel, dat zyn blik moest teweeg brengen; want de bespieder had aengeleerd de oogen neer te slaen en het hoofd te houden, als of het hem onmogelyk was eenige stappen van zich af te zien. Scherp waren de trekken des gelaets en zy zegden dat er slimheid in hem zyn kon; maer eene slimheid, welke bestaet in zichzelven huichelend te verzaken, om slaefsch en vleijend te kruipen voor alwie men bedriegen wil. De gelaetstrekken des Belgs integendeel, waren breed en zwaer; maer alles getuigde in hem van openhartigheid; zyne helder blauwe oogen schenen als het ware tot in de ziel toe te laten lezen. Geel- | |
[pagina 68]
| |
kleurige hairen hingen tot op zyne magtige schouders; maer het blanke, voorhoofd was geheel ontbloot gebleven. - Hy lachte terwyl hy den lafaerd onder zyne handen voelde beven. Vertiko onderscheidde zich door eene pracht, die alleen voldoende was, om te bewyzen, dat hy in deze streken niet te huis hoorde: zyn bovenkleed was van de fynste wolle geweven en had eene purperachtige kleur; aen zynen met zyden gestikten gordel hing eene beugeltesch, op welke zilveren, kunstige verciersels blonken; de kleine dolk, die op zyne borst hing, was met goud ingelegd, en zyne gladde zwarte hairen had hy met welriekende olie gebalsemd. De vreemdeling was uit het land der Gallen gekomen en doorliep onze gewesten, onder voorwendsel van wyn, olie, zyde, gouden en zilveren verciersels, alles wat het zuiden in verfyning opleverde, aen de meer noorderlyke volken ter verhandeling aen te bieden. De pracht, die hy ten toon spreidde, moest dienen om de praelzucht en dus ook den kooplust by min beschaefde menschen, door zyn voorbeeld op te wekken. Tot nu toe kon dit by den Belg, die hem terug hield, niet gelukt zyn; want deze droeg eene kleeding, welke door hare ruwheid en door het vormelooze, zelfs op deze plaets buitengewoon moest schynen. Van boven tot onder omhulde hem een kleed, dat geene andere | |
[pagina 69]
| |
moeite gekost had, dan die van het aen een brengen der wilde geiten vellen, waeruit het bestond, en tot eenig wapen had hy eene yzeren, verroeste knods, welke met eenen lederen riem aen den arm hing, zoo zwaer als moeste zy door eenen reus behandeld worden, maer die klaerblykend voor de kracht des Belgs niet te lastig zyn kon. ‘Wat wilt gy? - Ik heb niets met u te doen! - riep de fyne, vrouwachtige stem van Vertiko, daer hy trachtte zich los te maken. ‘Zoo! - zegde de man met de geitenvellen, die klaerblykend door den drank, welken men had rondgedeeld, verhit werd - Gy hebt niets met my te doen!... Dat gy nooit veel van uw speelgoed aen my verkoopen zult, dat wist ik sinds lang - maer dit belet niet dat ik iets voor u doen wil - en nog wel goed! ‘Ik verlang niets van u! ‘Juist! dat is er het schoon van!.... Wy, wy geven het u uit zuiveren, goeden harten - en wy vragen er niets voor! ‘Welnu, wat is het! ‘Zie!... Dat gy hier uwe zuidersche wynen brengt, goed! De Aduatieken doen wat hun belieft, alhoewel ik Nervier ben, dat de Nerviers geenen wyn drinken en daerom in onzen volkstam kooplieden van uwen aerd niet verschynen mogen - maer het bruine, schuimende bier der Belgen is toch ook niet slecht - en | |
[pagina 70]
| |
ik wil uit enkele welvoegelykheid het u doen proeven! Hy bood Vertiko eene dier steenen kruiken aen, met welkers inhoud de dapperste der drinkers zou hebben vrede gehad. - De Gal verheugd aen dien prys los te komen, nam de kruik en dronk eenen teug. ‘Neen! zoo niet!... Luister! wie het drinkvat aenveert moet het ledig drinken - of hy beleedigt... Dat zyn onze gebruiken hier! De omstaenders lachten dat het over de vergaderplaets heenklonk, terwyl de vreemde koopman met eene soort van schrik de opgedrongene hoeveelheid nat bleef aenzien. ‘Ha! Ha! - ging de Nervier voort - Gy vreest dat er voor my niet overblyven zou; maer ik begin reeds genoeg te hebben, ik! en daerenboven er is nog!... Gy zoo min als ik zult voor zulke kleinigheid twist zoeken! ‘Ik wil niet drinken! - zegde Vertiko, al zyne stoutmoedigheid by een rapende. ‘Nu, dan ben ik gedwongen het te doen! Doch gy hebt my uitgedaegd! en ik verwittig u dat myn bloed kookt, wanneer er een druppel te veel door myne keel gaet! De Gal wist genoeg wat het woord BelgGa naar voetnoot(*) betee- | |
[pagina 71]
| |
kent, om ondervonden te hebben, dat twist en stryd als eene natuerlyke volmaking van het drinkfeest zou aenzien worden. Hy bragt op nieuw de kruik aen zynen mond; maer de inhoud er van was niet tot de helft verminderd, toen hy verpligt was haer neer te zetten. ‘Gy zyt geen man! - zegde de Nervier, met verachting de schouders ophalende - Gy verdient zoo weinig te kunnen drinken als een wapen te dragen! Ik zou mynen tyd verspillen met u in het een of het ander les te geven! Hy wendde zich tot de omstaenders en lachte hen toe, als om te beloven, dat zy niets by eene verandering van tooneel verlieren zouden. Dan nam hy de kruik van den grond op, verhief haer tot boven zyn hoofd, en zegde, luid genoeg, om verstaen te worden door Siegfried, in wiens nabyheid hy zich bevond. ‘Ik drink aen de vryheid der weduwe van hem, die eens de vorst der Nerviers was!... Ik verbind my haer uit de slaverny te verlossen - vermits Boduognat's zoon, in plaets van mannen te volgen, zich by kinderen en vrouwen vergeet - vermits hy zyne moeder niet verlossen wil of niet kan, hy die als eene vrouw in bezwyming valt! - en het bier der kruik was in eenige teugen verdwenen. Siegfried had de moedwillige, onregtveerdige beleediging gehoord. Met een sprong was hy in het midden van den kring gekomen. | |
[pagina 72]
| |
‘Gy hebt gelogen met te zeggen dat ik myne moeder vergat! Of ik zwak ben zult gy ondervinden! - riep hy uit - Wie zyt gy? ‘Ik ben Nervier - en niemand heeft tot nu toe, zonder gevaer, my gelogenstraft... ‘Een Nervier!... Gy hebt dan het hart van Boduognat's kinderen niet leeren kennen? Gy waert niet aen den boord der Samber, gy! De aenrander, alhoewel hy een weinig wankelde, kon nog met eene beweging van zekere weerdigheid, zyn kleed openrukken; hy toonde op de borst het breede, roode likteeken van eene wonde, die gevaerlyk had moeten zyn. ‘Welnu! - zegde Siegfried - ik gebruik geene wapens tegen iemand die met mynen vader gestreden heeft; doch gy hebt myne eer aengerand, en gy zult gestraft worden. Hy slingerde zyne byl weg en wierp zich op den tegenstrever. Waerschynlyk hadden Siegfrieds eenvoudige, edele woorden op het beslissende oogenblik den bedronkene tot inkeer doen komen; want hy bood niet den minsten tegenstand en viel als eenen blok op den grond neder. Siegfried dit ziende voelde zyne gramschap verdwenen; hy zelf rigtte den man op; daerna ging hy zyne vroegere plaets hernemen. ‘Ik had ongelyk! - mompelde de Nervier - Hy is | |
[pagina 73]
| |
een ware zoon zyns vaders!... Ik zal het hem bewyzen - dat ik weet ongelyk te hebben! De Gallische koopman had zich naby Siegfried gehouden, uiterlyk met inzigt onder eene magtige bescherming te blyven. Toen hy zag dat de jonge man aen hem niet meer dacht, sloop hy langzaem digter en digter, om de woorden, welke Boduognat's zoon sprak, te kunnen afluisteren. ‘Verschrikt? - vroeg Siegfried, glimlachend, eene opmerking van Werners zuster beantwoordende - Die man heeft u verschrikt!... Indien gy niet in de eenzaemheid uwer visscherswooning geleefd had, zoudt gy weten, dat die menschen, niettegenstaende hunne gebreken, goed en braef zyn; dat hunne ruwheid dikwyls uit eene krachtige rondborstigheid spruit - en dat men in onze vergaderingen niet mag bevreesd worden, al komen dan eens de wapens in het spel! De vrouwen toch worden by onzen volke geëerbiedigd en beschermd, en daer gy heden twee broeders hebt, in plaets van eenen, kunt gy, zelfs in deze tyden van storm, volkomen gerust zyn... want, niet waer, Werner, gy zult my den naem van broeder niet weigeren? De visscher drukte met eerbied de hand, welke hem werd toegereikt. ‘Wy zullen zamen het dak eener nieuwe hut voor onze zuster bouwen - ging Siegfried voort - en ook zamen, indien gy wilt, zullen wy de gelegendheid | |
[pagina 74]
| |
zoeken om onze ouders te wreken!... Gy moet reeds oud genoeg zyn om de wapens te dragen? Hebt gy meer dan vyftien jaren? ‘Ik heb er zeventien! - antwoordde Werner, zyne kleine gestalte oprigtende - en ik hoop dat ik geen lafaerd zal zyn. ‘Gy ziet er jonger uit; maer des te beter!... U, zoo jong en zoo lief, zullen de Romeinen geenen wilden beer noemen, als zy het ons doen; en gy zult er niet te min tanden om hebben, die byten! want ik zie, ik ben overtuigd, dat er in die jonge borst moed is. - Kome het gevaer, hoe spoediger hoe liever, en ons broederschap zal volkomen zyn! De blauwe oogen van Werner waren zoo schitterend en de fyne trekken van zyn gelaet kregen iets zoo manhaftig in hunne schoonheid, dat Siegfried hem aen de borst trok en eenen zoen op zyn voorhoofd gaf. ‘En gy zuster! - vroeg Siegfried - vermits gy hu myne lieve zuster zyt, mag ik uwen naem weten? ‘Ik heet Elve. - antwoordde het meisje stamelend. ‘Elve! wilt gy ook door uwen zusterzoen ons verbond bekrachtigen? Ik geloof dat het my geluk bybrengen zou! De maegd zag verlegen haren broeder aen en werd blozend. - Zy telde zestien jaren!... Toch zy boog, tot Siegfried neder en hare lippen raekten zyn voor- | |
[pagina 75]
| |
hoofd; - maer in de oogen van het visscherskind bleef iets zoo rein, iets zoo zacht, dat die eerste zoen den jongen Nervier misschien aen de liefde zyner oude, verlorene moeder denken deed - want hy bleef sprakeloos, en met den blik, droomend, ten gronde gevestigd. ‘Ik ben vermoeid - zegde hy, eindelyk de stilte brekende, en zyne hand op de gekwetste borst brengende - De bescherming moet voortaen tusschen ons wederzydsch zyn... Elve! waek gy eenige oogenblikken over mynen slaep! Hy lachte haer nog toe, terwyl zyn hoofd sluimerend, met kindelyk betrouwen, op haren schouder zakte. Ten minste voor eenige oogenblikken was er verpoozing in zyn lyden. Die slaep duerde niet lang. Zoodra het eerste schemergrauw van het daglicht zich aen den hemel begon te vertoonen, werd het sein van vertrek gegeven. De mannen, die in hunne kringen, het drinkfeest tot den morgen hadden doorgezet, verlieten nu de verschillende spelen, om plaets in den optogt te nemen. Wel is waer, dat den beker en der vrolykheid met moeite werd vaerwel gezegd; maer de gewoonte der strenge krygswetten van den volkstam was zoo sterk, dat er slechts weinig wanorde kon plaets hebben. De optogt nam aenvang. Ieder droeg wat hem het kostbaerste was: de mannen hunne wapens; de vrou- | |
[pagina 76]
| |
wen, welke het leger hadden gevolgd, hunne zuigelingen; de grysaerds niets, dan eenen ouden boog of eene oude werpspies, die tot steun en gaenstok dienden. De mondbehoeften en den weinigen huisraed, benoodigd door die tegen de ongemakken verharde volken, waren op de wagens geladen, die men bespannen had met twee of met vier ossen, byna zonder uitzondering merkweerdig om hunne kracht en schoonheid. Beraden, doch treurig werd nu de houding dier ontelbare menschen, terwyl zy stilzwygend naest de langzaem voortgetrokkene wagens heenstapten. - Daer de doorgangen van het woud niet met gevlochtene takken, noch met boomstronken waren afgesloten langs den kant waer men geenen aenval der Romeinen te vreezen had, was na eenigen tyd het hoofd van den langen optogt tusschen de boomen verdwenen. De schakels van den stoet dier wagens en dier menschen ging zich verder en verder in het sombere woud ontrollen. Eene uer later bleef de plaets der vergadering stil en ledig. Zy was schrikkelyk de toekomst door dit volk te gemoet getreden! |
|