|
| |
| |
| |
Fernand van Portugael.
I.
Zoo men eenige oude kronyken gelooven mag, dan moet het in den winter van het jaer 1212 zou koud zyn geweest, dat de vogelen al vliegende bevrozen en dood vielen, dat al het water der rivieren tot den bodem toe ys was, en dat de menschen zich in huis hielden, uit vreeze dat de koude hun den adem zou hebben afgesneden. De maend october was nauwelyks begonnen, en reeds deed de winter zich met strengheid gevoelen. De tyd van ramp en wee was daer voor de arme laten, die gansch den zomer in het zweet huns aenschyns hadden geslaefd en gezwoegd, ten voordeele van eenen heer wiens eigendom zy waren, en die hen dikwyls ten loon van hunnen arbeid gebrek lyden liet. De arme laet had gezaeid, geplant, beploegd en ingeoogst, maer wat de aerde had voortgebragt, was voor hem niet geweest.
Zoo ook Daen Dikaert. Deze was een laet, die regtstreeks aen den toen regerenden Graef van Vlaenderen, Fernand van Portugael, toebehoorde; hy bewoonde met zyne vrouw
| |
| |
en drie kinderen een leemen hutteken, op een der gravelyke domeinen gelegen, en moest er het land bebouwen.
De opzichter der gravelyke domeinen was Dirk van Blankenvoet, een gierig, streng en hardvochtig man, die zeker de inzichten van den Graef verre te buiten ging, en de arme laten zoo zeer van alles ontblootte, dat zy in de grootste ellende, en met de meeste ontbeeringen hun armzalig leven moesten rekken. De winter was nauwelyks begonnen en reeds leed men in het huisgezin van Daen Dikaert aen honger en koude!
Daer zat Wanna, zyne vrouw, met het jongste kind, een meisje van dry jaren oud, op den schoot by het vuer, en echter bibberden beide van koude; want al het vuer bestond in het branden van eenige verdroogde takjes hout, die reeds byna tot assche verteerd waren. De andere kinderen kropen op den grond, zoo naby het vuer mogelyk, en knauwden een stuk droog grof brood. Ander eten was er in de hut niet te vinden. De kinderen waren teêr en zwak, en hunne tandekens konden met moeite door het harde brood byten; 't was jammer nogtans, want het zagen er lieve en bevallige kinderen uit, vooral het oudste, Willem, een knaep van twaelf jaren. - Die had blond blinkend haer, hemelsblauwe oogen, een zacht bloosjen op de wang, en een zoo stil lachjen om den mond, en eene zoo zoete uitdrukking op het gelaet, dat het iedereen trof, en vele zegden:
- Zoo dat kind vleugelen had, wy zouden gelooven dat het een engel uit den hemel is.
De kleine Willem knauwde nu ook een stuk droog grof brood, en kon er met moeite met de tanden door. Daen Dikaert die het zag, viel er eenen traen uit het oog, terwyl hy sprak:
- Kind lief, gy doet er u de tanden op zeer, niet waer?
- 't Zal er toch eindelyk wel ingaen, vader, - was
| |
| |
het antwoord van den kleinen jongen, - gy en moeder eet het toch ook. Ik weet dat wy niets anders bezitten, en hadde ik iets beters, ik zou het dan nog aen myn zuster Anneke en aen myn klein broerke Lieveke geven. Die hebben zulke goede tanden als ik niet.
- Ja kind, ik weet het: gy zult nooit eene klagt laten hooren, maer dat doet my pyn aen het hert. Ik zie u allen bleek, teêr en ziekelyk, en ik zou u in volle gezondheid willen, kloek en struisch...
Een geschrei van het jongste kind onderbrak den vader. De moeder had het een weinig brood willen in den mond stoppen, dat zy eerst in water geweekt had, doch het kind weigerde met tegenzin. Dit merkte Daen Dikaert, en nu riep hy uit:
- Ho, ik zal myne kinderen moeten zien sterven van gebrek! Zou dat toch wel den wil van den Graef zyn, dat wy, arme laten, zoo van alles ontbloot worden? - Maer dat is onregtvaerdig! - Dat roept wraek by God! - Neen, myne kinderen zullen van gebrek niet vergaen!
En na die woorden haelde hy eenen boog en pyl uit een verborgen hoek, en liep er mede de hut uit.
- Vader, geen laet mag wild schieten voor zyn eigen gebruik, of hy wordt met den dood gestraft, - riep kleine Willem hem angstig achterna.
Maer Daen luisterde naer die woorden niet, en snelde voort.
Een uer later kwam hy terug, en wierp een gedooden endvogel in den schoot zyner vrouw, er byvoegende:
- God kan die vogelen toch niet alleen tot spys der edellieden geschapen hebben: neen, dat heeft hy niet gedaen! Men zegt dat zulk een vogel zoo malsch en smakelyk is: dat zal de kinderen goed doen. Pluim hem maer
| |
| |
spoedig, Wanna, intusschentyd zal ik in het bosch wat droog hout gaen zoeken, om vuer te maken.
Bevend en stilzwygend sloop de vrouw in een hoekje der hut, en daer trachtte zy zich als onzienlyk te maken, om het verzoek van haren man te volbrengen. De kinderen keken haer nieuwsgierig na, en hielden zich ook zoo stil mogelyk: zy zagen elkander op voorraed als met verrukking aen, omdat zy weldra eenige stonden zouden gelukkig zyn in het eten van iets, dat als zoo lekker en smakelyk geroemd werd.
De vader kwam terug met hout, en de vogel werd gebraden.
Daer zaten nu allen, vader en moeder en kinderen aen den disch, en lekten zich de vingeren van smakelykheid en goeden eetlust, daer het toch zoo goed en lekker was. Het scheen als of zy met dien endvogel en de vreugde en de gezondheid zelve aten.
Eensklaps te midden hunner blygemoedheid stapt er een man stout de hut binnen. Het was Dirk van Blankenvoet, de opzichter der gravelyke goederen!
- Daen Dikaert, - riep hy met norsche stem uit, - de dood wacht u! Men heeft u wild zien schieten, en gy eet het daer op! Het wild van den graef, ho, dat moet streng gestraft worden!
De arme laet werd bleek en beefde in al zyne lidmaten; zich verontschuldigen kon hy niet, want de klaerste bewyzen, de nog overblyvende stukken van den gebraden endvogel spraken tegen hem: hy viel op de kniën en smeekte met kermende stemme:
- Vergiffenis, heer opzichter, vergiffenis toch! Myne kinderen moesten voedsel hebben of ze stierven van honger! Zy waren zoo flauw en zwak, en gy weet het: er blyft ons niets over dan droog grof brood!
| |
| |
- Een laet heeft niets anders noodig: mannen, koordt en bindt den wildstrooper!
Dit gebood Dirk Blankenvoet aen twee boschwachters, die onder zyn gebied stonden en hem gevolgd waren. Te vergeefs klemde Wanna zich wanhopig aen haren man, te vergeefs huilden de kinderen, Daen was gedwongen zich te laten binden, en zoo den opzichter te volgen. Men had zyne vrouw met geweld van hem gerukt en in eenen hoek gestampt, alwaer de ongelukkige neêrviel.
De arme laet stortte bittere tranen, want hy dacht aen het droevig lot, dat er nu zyne vrouw en kinderen zou te wachten staen, beroofd van zynen steun en onderstand. In zyne neêrslagtigheid merkte hy niet, dat zyn oudste jongen, zyn Willem, hem gevolgd had, en ter zyden hem op de baen liep. Eerst werd hy dit gewaer, wanneer de opzichter den jongen toeriep:
- Kleine guit, waerom blyft gy ons volgen?
En deze antwoordde:
- Ik wil myn vader redden!
- God! - riep Daen verschrikt uit, - myn kind, keer spoedig terug by uwe moeder en troost haer.
- Moeder kan niet getroost worden, dan als ik u terug naer huis breng, vader.
- Ha! ha! ha! - schertste de booze opzichter, - die kleine guit spreekt als of hy mirakels doen kon! Een veroordeelde tot der dood redden! Ha! ha! ha! kleine jongen, wy zullen wel zien dat de koorde van de galg kloek en stevig zy.
- Spot met geen kleinen jongen, heer opzichter. God heeft al meer dan eens kinderen gebruikt, om wonderwerken te doen. Wie zyn betrouwen in Hem stelt mag hopen, en ik doe dat, en myn vader zeker ook wel.
- Ja, kind, hy alleen kan ons redden! - zuchtte de arme Daen.
| |
| |
- Vader, nu verlaet ik u, - riep kleine Willem; maer ik zal tot u terug keeren, en ik hoop dat het met uwe vryheid zyn zal.
- Tot wederziens, kind, - sprak Daen, en voegde er stil by: - God is almagtig en myn kleine Willem is zoo een goed en braef kind! - Wanneer Jesus op aerde was riep hy de lieve kinderen tot hem. Wanneer myn Willem, hem zal bidden, dan zal hy ons wel ter hulp komen. Neen, ik geef nog alle hoop niet verloren!
En moedig hief hy nu het hoofd op, en oogde zyn kleinen Willem na, die gezwind als een haes over het veld liep, en weldra uit aller gezicht verdwenen was.
- Het schynt dat gy geloof hecht aen de woorden van uwen kleinen guit, Daen Dikaert? - spotte de opzichter.
- Ja, heer Dirk, - was 't antwoord, - ik durf hopen en betrouwen in God. Heb ik misdaen, dan was het enkel uit te groote vaderliefde. Zou er iemand vrouw en kinderen kunnen zien bezwyken, als er middel is om ze te redden? Zoo gy regtvaerdig en menschlievend waert geweest, en ons genoeg hadde gelaten, om in onzen nooddruft te voorzien, dan hadde ik geen armen endvogel moeten dooden.
- Zwyg, ellendige laet, - riep Dirk van Blankenvoet knarsetandend uit.
- Ik zal zwygen, maer de stem van uw geweten zal spreken voor my.
De opzichter kon nu zyne woede niet meer intoomen, en sloeg en stampte den armen Daen; doch deze sprak geen woord, en verdroeg geduldig alle beleediging, tot wanneer zy te Gent waren aengekomen, alwaer hy in een gevang werd opgesloten.
|
|
Auteursrechtvrij