Volgens Bartjens
Hoeveel is twee plus twee? Volgens Bartjens is dat nog altijd vier. Twee plus twee is natuurlijk ook gewoon vier. Niet alleen Bartjens zou het daarmee eens zijn geweest, maar ook de willekeurige meneer Jansen die bij iedereen in de straat woont.
Waarom wordt die Bartjens er eigenlijk steeds bijgehaald, als het gaat om tamelijk eenvoudige berekeningen?
Bartjens wordt gebruikt als toevoeging wanneer je iemand, een beetje ironisch, wilt laten merken dat het sommetje dat je zo even vlotweg uit het hoofd voor hem uitrekent nogal aan de eenvoudige kant is. ‘Volgens Bartjens, beste jongen, is twee plus twee vier.’ De ironische toevoeging suggereert dat je twijfelt aan de snuggerheid van degene voor wie je het sommetje maakt.
Bartjens was een bekende Amsterdamse schoolmeester uit het begin van de zeventiende eeuw. Hij leefde van 1569 tot 1638. In het jaar 1604 gaf hij een rekenboek uit, genaamd Cyfferinge, dat meer dan twee eeuwen werd gebruikt. Nog in het jaar 1839 beleefde het een herdruk.
Het spreekt dus eigenlijk vanzelf dat die meneer Bartjens (in een ouderwets boek had nu gestaan: ‘die keurige schoolmeester Bartjens.’ Maar wat weten wij daarvan?), de schrijver van Cyfferinge, zo beroemd werd dat hij om de haverklap door iedereen die een ander even iets voorrekent, werd aangehaald.
Meer landen hebben hun Bartjens: in Engeland zeggen ze: ‘according to Cocker’ (volgens Cocker), in Amerika ‘according to Gunter’, en in Duitsland: ‘nach Adam Riese’, volgens Adam Riese.
Hoe belangrijk zijn de schoolmeesters, die ons de elementaire dingen bijbrengen in ons leven! De tijd dat iemand ons bestraft voor onze domheid door ons toe te voegen: ‘volgens Albert
Auteursrechtelijk beschermd