De magere heilige

de kamer

De ijzeren grendel van de deur gaf gemakkelijk mee toen hij er aan trok. Ook de deur leek pas gesmeerd. Het was een oude eikehouten met koper beslagen deur. Zonder opsmuk of sierlijke krallen. Hij duwde, de deur draaide zonder geluid naar binnen. Hij kwam in een korte gang waar aan weerszijden een olielampje aan de muur hing. Door het zwakke licht daarvan kon hij een

[p. 180]

stenen trap zien die met een scherpe wending in de zoldering leek te verdwijnen. De houten treden kraakten toen hij omhoog ging. Meteen na de bocht in de trap zag hij een nieuw lichtschijnsel en kwam na nog enkele treden beklommen te hebben op een overloop aan het einde waarvan wederom een deur was. Hij liep er zo snel mogelijk naar toe.

Nu kon het niet ver meer zijn. Hij verlangde naar rust. Hij wist immers zeker wat hij zou vinden. Geen gruwelkamer met ledematenspanners en een gevierendeeld lichaam, gelijkelijk verdeeld over de wanden.

Hij trok de deur naar zich toe - iets zei hem heel zeker dat hij hem naar zich toe moest trekken - en trad de kamer binnen. Er viel wat licht op het vertrek uit een schemerlamp in de achterhoek. Verder stonden er wat gemakkelijke, zeer ouderwetse stoelen, een lage rooktafel, iets van het midden vandaan, en aan de linker- en de achterwand een boekenkast tot aan de zoldering. Hij zag een raam en liep er snel naar toe om de ligging van de kamer te bepalen. Hij had er niet het geringste idee van aan welke zijde van de burcht hij zich bevond. Maar buiten het raam ontwaarde hij duisternis, niets dan duisternis. Er stond nergens een rustbed in de kamer. Hij glimlachte, ook dat had hij zeker geweten. Daar was een stoel, en als hij erin ging zitten zouden de veren kraken. Zij kraakten. Als mijn vader nu binnenkomt, dacht hij, zal hij me vragen wat ik in die stoel doe. Zoiets zegt hij. En als mijn moeder de deur opent roept zij: wat een walm, en zet het raam open en stoft de boekeruggen af. Hij glimlachte. Hier zat zijn vader. Hij was altijd zeer moe. Maar op een avond kwam hij thuis en praatte tot

[p. 181]

diep in de nacht met wat kennissen. Toen had Paul de stemmen gehoord en was niet binnengekomen. Hij dacht, hoe lang geleden niet heb ik zoiets gedaan? Wat is er in die tijd gebeurd? Ik werd ouder en het kon me niet meer schelen.

‘Maar je faalde,’ zei het meisje dat zachtjes de kamer was binnengekomen. ‘Je faalde omdat je je opsloot. Is het niet? Je hebt gedaan wat je kon, dacht je. Toen was het niet meer nodig te zoeken. Je zou trouwens niets gevonden hebben, je wilde het niet. Je bent nu alles kwijt, je bent alles vergeten van die tijd. Die tijd dat je belachelijk was. Je vindt het zelf belachelijk, nu. Maar wat heb je niet lang moeten nadenken om dat te weten te komen.’

Zij kwam even geruisloos als zij was binnengekomen op hem af en schoof met een sierlijk gebaar het schot in de boekenkast opzij waarachter zijn vader de drankvoorraad bewaarde. Zij haalde er twee glazen uit en een fles sherry. Met zekere gebaren schonk zij voor hen beiden in en lachte naar hem. Zij was heel mooi en droeg een zilverkleurige rok tot haar knieën, waarboven zij een zwarte jumper met een gouden halsketting had. Nu eerst begon haar verschijning op hem in te werken. Nu eerst beluisterde hij haar zwijgende stem. Hij klemde zijn lippen op elkaar en sloot voor een ogenblik zijn ogen.

‘Kom, drink eens,’ zei ze vrijwel fluisterend als was zij haar ontroering niet meester. Zij hief haar glas, maar haar hand begon te beven zodat zij de helft over de grond morste.

[p. 182]

‘Het is niets,’ riep ze gemaakt vrolijk. ‘Ik kreeg een zenuwtrilling in mijn hand. Drink nu eens, je wilt toch wel drinken?’

‘Je bent dus niet dood,’ kon hij tenslotte uitbrengen. Om haar mond kwam een harde trek.

‘Dat wist je wel,’ zei ze. ‘Lieg er niet om.’

‘Ik kon je niet meer vinden.’

‘Onzin, in de stad, iedere avond.’

‘Heb je gewacht?’

‘Ik heb soms gewacht.’

‘Wat betekent soms?’

‘Er is iets dat ik nooit zal zeggen.’

‘Je bent bijna niet van hier.’

‘Ik weet het. Wat dan nog?’

‘Waarom kwam je terug?’

‘Ik heb je gezien. Ik dacht, hoe gaat het met hem? Alles is zo lang geleden.’

‘Katinka -’

‘Ja?’

‘Ik heb altijd gedacht: ik zie haar nooit terug, het is over. Ik dacht altijd, het is over, Katinka. Maar nu heb ik je teruggezien.’

Zij was niet ouder geworden. Alleen ging zij nu anders gekleed dan de laatste keer. Hij stond uit zijn stoel op en wandelde door het vertrek.

‘Je ziet er moe uit,’ zei ze.

Hij knikte.

- Maar zijn handen waren alleen wit omdat hij de zon had gemeden. Hij was moe, maar niet van ouderdom. Ja, zo sterk had hij dit gevoel, geen oude man te zijn, dat hij ondanks de situatie lachte, onhoorbaar voor haar.

[p. 183]

‘Het laatste van de liefde is de ouderdom,’ zei hij. ‘Er is alleen het verleden.’

‘Nee,’ sprak ze. ‘Morgen kan het andere komen.’

‘Wat is het andere?’

Zij wist het niet. Stil zat zij op de rand van de tafel en verwonderde zich. Zo had zij hem niet gekend.

‘Je moet eens naar buiten,’ zei ze.

‘Morgen,’ antwoordde hij.

- Maar, dacht ze, ik kan niet mee. Als ik meeging veranderde hij weer in wat hij vroeger was. Ik had niet moeten terugkomen, maar nu moet hij zien hoe ik ben, na zoveel tijd. Alles is over.

‘Ik kan maar even komen,’ zei ze.

‘Ik begrijp het.’

- Hoe, dacht hij, zou het met haar man gaan. Sloeg hij haar als zij avontuurde? Of avontuurde zij niet meer? Na zoveel tijd. Misschien dat zij gescheiden waren en zij terugkwam om hem te halen. Nee, weg die gedachte. Een man als hij. Maar hij voelde zich jonger worden, een moment. Zij was niet veranderd. Maar hij? Hij geraakte in paniek. Hij, hij! Een oude man met als vrienden verminkte soldaten, neergeworpen tussen feestvierende burgermannen. Hij. Een grijsaard van het denken moe, een idioot in zijn gevangenis.

‘Hoe oud denk je dat ik ben?’ vroeg hij.

‘Ik weet het niet.’

- Daarover, dacht zij, wil ik niet denken. Ik moet hier weer vertrekken. Hij begint zijn rag te strekken. Hij gaat denken en zich verbeelden. Kon ik de kamer maar uit zonder hem een hand te geven. Maar het gaat niet. Ik moet wel. Hier. Weg. Verdomme, dacht ze, idioot

[p. 184]

dat je bent, met je zachte gezicht en je vreemde glimlach. Waarom lach je? Godverdomme, er valt niets te lachen. Ik zie je. Ik kom je opzoeken omdat ik denk: ‘O, die is alles vergeten. We lachen wat en vrijen een beetje en dan tot ziens. Maar hij, hij vergeet niets. Hij hield van me, hij houdt nog van me. Hij heeft mij afgezworen maar nu keert hij zich langzaam om en komt terug. Ik ben bang dat hij even gek wordt als die kerels buiten. Misschien kwamen ze met hem.

‘Hoe kwam je hier?’ vroeg ze.

‘Dit is mijn vaders kamer. Je kent hem toch?’

‘Nee.’

‘Hoe wist je de glazen dan?’

‘Wat denk je? Zo origineel is dat niet. Sla niemand te hoog aan in vindingrijkheid.’

‘Jij bent de eerste die dat weet buiten mijn vader en ik. Als zijn vrienden kwamen had hij alles al klaar staan.’

- Maar, dacht hij, al ben je de eerste, al ben je wat dan ook, ik ken je zo weinig. Hoe is alles gegaan? Leeft je man en heb je een kind? Ik ben ouder maar er komt een dag dat ik terugkeer. Naar jou? Je spreekt hard om veel achter te verbergen. Vertel maar niets.

‘Hoe gaat het je man?’ vroeg hij.

‘Hij leeft nog.’

‘Bij jou?’

‘Waar anders?’

‘Is alles nu goed?’

Maar dit was te veel.

‘Er is niets goed,’ zei ze. ‘Ik ga weer eens. Tot ziens.’ Zij rende de kamer uit. Hij dacht te horen hoe zij huilde.