Een gedoodverfde winnaar

[p. 37]

[VIII]

Voordat ik naar Bretagne reisde had ik twee ontmoetingen.

Eerst kwam ik Hugo's vriendin Olga tegen in de Kalverstraat. Ik had zojuist een nieuwe zwembroek gekocht en aangenaam geurende zeep die ik soms aanschaf wanneer ik denk dat het mij goed gaat. Een gevoel van opluchting had zich over mij uitgespreid op het moment dat ik mijn huis betrad. Nog steeds geen oproep van een school. Maar dat onderging ik nu geenszins als een gemis. Ik zette mij met de krant in mijn gemakkelijke stoel en dacht na over de weken die achter mij lagen. Zonder spijt zag ik het dode gezicht van mijn vader, de kist die langzaam in de grond zakte, de lange rij mensen die langs ons schuifelde en waar geen einde aan kwam. Wat is de dood toch een vertoning. Iedereen gedraagt zich of de zojuist overledene de eerste was die eraan ging. Of is iedere dode steeds weer de eerste?

Ik leunde achterover en ontdekte het schilderij van mijn grootvader dat ik op de kast bewaarde. Ik had het niet opgehangen omdat het niet paste in het interieur. Zo gaat het met het verleden, behalve wanneer je het van de antiekwinkel betrekt.

‘Ik heb het gehoord van je vader,’ zei Olga. ‘Mis je hem erg?’

Ik antwoordde dat ik het niet wist. Zij lachte lief.

‘Je gaat fijn naar Bretagne,’ zei ze.

Ik vroeg of ze iets met mij wilde drinken.

‘Waarom niet?’ zei Olga. ‘Op hem hoef ik toch niet te wachten.’

[p. 38]

Hugo had Olga op een feestje van zijn instituut ontmoet. Zij was meegekomen met een kandidaat-assistent met wie zij sinds enige tijd een verhouding had. Hugo werd een beetje dronken en zijn opvattingen over wat je wel en niet kunt doen in de wereld waren inmiddels een kwartslag gedraaid. Een zonnige toekomst lag voor hem. Hij was met Olga een gesprek begonnen waarvan hij zich later weinig herinnerde. In dat gesprek nam het project waaraan hij werkte gigantische proporties aan. Hij kwam naar voren als een besluitvaardig man, die niet zo maar een onderwerp voor zijn studiën had gekozen. Wie zorgvuldig over zijn project wilde nadenken, zag hem in de eerste plaats als een heelmeester, die de vinger op de wonde legt voordat hij zijn therapie bekend maakt. Olga raakte behoorlijk onder de indruk, niet zozeer door dat gezwets van hem, maar door de vasthoudendheid waarmee hij haar probeerde te behagen. Dat was zij niet gewend. Zij vond het ouderwets en aangenaam, uit een voorbije, galante tijd. Haar eigen vriend keek die avond niet naar haar om. Hij vond dat zij zichzelf moest vermaken. Zij kwamen elkaar wel weer tegen bij het naar huis gaan. Zo gebeurde het ook.

De volgende dag belde Hugo haar op. Haar vriend had hij net op de bibliotheek zien zitten. Hij vertelde haar hoezeer hij zich geamuseerd had en aarzelend zei hij dat hij hoopte haar nog eens terug te zien.

Olga hoopte al de hele dag hetzelfde.

Het was niet zo dat Hugo de volgende dag met een bos bloemen op haar stoep stond. (Hij vond bloemen overdreven.) Na zijn telefoontje begon hij te aarzelen, waarna hij mij in het probleem kende.

‘Zal ik je eens vertellen hoeveel medewerkers op ons instituut een vriendin hebben?’ vroeg Hugo.

Ik raakte niet geboeid.

[p. 39]

‘Misschien komt er morgen eentje bij,’ zei Hugo.

‘Je doet maar.’

‘Je denkt toch godverdomme niet dat ik die sores op m'n nek wil!’ riep Hugo. Hij aarzelde.

‘Waarom denk je eigenlijk dat ik mijzelf bedoel?’

Olga was niet vrolijk toen ik haar ontmoette. Het ergerde haar dat Hugo voor een maand op vakantie was gegaan met zijn vrouw. Zij stelde zich voor hoe hij de grote huisvader uithing. Dat strookte niet met haar romantische opvatting over de liefde. Zij hoorde in haar slaap hoe Hugo aan zijn ketens rukte om bevrijd te worden, waarna hij zich onmiddellijk naar de Anjeliersdwarsstraat zou begeven, waar zij op hem wachtte. Hoe kon je met een loden bal aan je voet op vakantie? Ze zag hem in een restaurant zitten en beneveld door ruimschoots wijngebruik erotische plannen maken met zijn vrouw. Hugo op het strand, uitgelaten voetballend met zijn zoontje. Het ergerde haar, ze voelde zich volgens de beste tradities in de steek gelaten, een gratis maîtresse. Als het op de door haar gepropageerde ‘eerlijkheid’ aankwam was Hugo nergens.

‘Dat heb je toch geweten?’ zei ik.

‘Heeft hij je dat gezegd?’ riep Olga. ‘Dat hij me verteld heeft wat hij echt van plan was?’

Hij was altijd zo lief als hij bij haar was. En zo teder. Hij vertelde haar alles wat hem dwarszat (en niets). Hij was bij vlagen onweerstaanbaar. Klagen over zijn vrouw deed hij alleen wanneer hij dacht dat zij dat nodig had. Nooit riep hij pathetisch uit dat hij bij haar wou blijven, dat wil zeggen voorgoed. Ze was mooi en hartstochtelijk. En op het punt van intelligentie overtrof ze zijn vrouw al net zozeer als op het gebied van de kookkunst.

‘Als hij maar eens echt met me wou praten,’ deelde Olga woedend mee.

[p. 40]

Praten deed hij het liefst in bed.

‘Ik kan er ontzettend goed tegen dat hij daarna weggaat,’ zei Olga. ‘Om eerlijk te zijn zou ik hem niet de hele dag om mij heen willen hebben. Soms wel, natuurlijk. Ik zou hem soms willen vastbinden en zorgen dat hij een week bij me bleef. Maar het volgende moment ben ik weer blij dat ik vrij ben. Ik vind het vaak ontzettend aangenaam alleen in bed.’

Ze dronk uitsluitend koffie. De afgelopen nacht had zij nauwelijks geslapen. Zij had een druk leven als secretaresse op een handelskantoor.

‘Tussen de middag,’ zei Olga met walging in haar stem. ‘Meestal moest ie vlug even tussen de middag.’

Zonder overgang informeerde zij hoe het met mijn vriendin zat. Ze had er ‘wel iets’ over gehoord. Ik zei dat Laura weg was gegaan, dat alles tot ieders tevredenheid geregeld was, in volle vrede.

‘Dat lieg je,’ zei Olga. ‘Misschien de vrede wel. Niet de tevredenheid.’

Zij ging met mij eten ‘omdat zij toch niets te doen had’. Ik wilde de volgende dag vertrekken en moest mijn koffers pakken, maar vanzelfsprekend was ik aan geen tijd gebonden.

Tijdens onze maaltijd op de Rozengracht sloeg het wekenlange gemis van een vrouw toe. De impotentie, veroorzaakt door de dood van mijn vader, verdween op slag. Ik had zin haar in mijn armen te nemen en stelde mij voor hoe ik mijn hoofd tussen haar benen duwde. Zou haar vroegere vriend, die als bijvak psychologie had, daar niet van opkijken?

‘Ik denk dat Hugo op den duur van haar zal scheiden,’ zei Olga bedachtzaam. ‘Op den duur houdt hij het niet meer bij haar uit.’

Ik knikte en dacht eraan hoe ik haar moest benaderen.

[p. 41]

‘Weet je wat het is?’ zei Olga. ‘Het is verdomd gemakkelijk om een aanloopadres te hebben waar je kunt uithuilen. Maar ik ben een beetje uitgekeken op uithuilers. Dat ligt zo voor de hand.’

Ik had er niets tegenin te brengen en schonk ons een glas wijn in. De hoge temperatuur in de naar baklucht geurende ruimte maakte mij rozig. Tegenover mij legde een gepassioneerde man zijn vork neer en kuste de vrouw met wie hij dineerde.

‘Ik denk erover hem jaloers te maken met een ander,’ zei Olga. ‘Alleen denk ik het op dit moment nog niet van harte.’

‘Waarom probeer je het niet eens een keer?’

‘Waarom?’ zei Olga. ‘Waarom dit en waarom dat.’

‘Op den duur zou het hem ongetwijfeld goed doen.’

‘Ik wil nu niet dat iets hem goed doet,’ zei Olga.

‘Heb je veel van je vader gehouden?’ vroeg zij toen wij in de richting van haar huis liepen.

‘Ik ben mij er zelden van bewust geweest,’ antwoordde ik naar waarheid.

‘En als je het je wel bewust was?’

‘Dan hield ik van hem, ja.’

‘Weet je het zeker?’

‘Hij liet ons nogal in de kou,’ zei ik. ‘Ik dacht wel eens dat hij een vergadering verzon.’

‘Dat doet Hugo geregeld.’

‘Het is een soort gemakzucht,’ zei ik. ‘Het is maar om je er van af te maken.’

‘Van je gezin?’

‘Misschien gaat het wel verder,’ zei ik. ‘Misschien maken ze zich in de eerste plaats af van zichzelf.’

Ik herinnerde mij hoe ik tijdens een lang betoog mijn glas

[p. 42]

omstootte en op mijn knieën voor haar kwam te zitten, mijn hoofd in haar schoot legde en vroeg of ze met me wilde slapen.

Zij begon te huilen.

Het ergerde mij bovenmatig dat zij mij niet rechtstreeks antwoord gaf en in plaats daarvan een beroep deed op gevoelens waarop ik niet was voorbereid. Ik was een beetje dronken; ik nam mijn hoofd uit haar schoot en vroeg waar zij zich druk om maakte. Er waren zoveel mannen, ik was er bij voorbeeld een van: ik stond voor haar klaar om haar Hugo en al die andere malloten te laten vergeten.

Toen ik probeerde te gaan staan om haar mijn macht te tonen, mikte ik ook haar glas van de tafel.

‘Vind je het leuk?’ vroeg ze.

‘Ik vind het ontzettend leuk!’

Ik ging zitten terwijl Olga koffie zette. Zo zaten wij een half uur later enigszins ontnuchterd in haar kamer, bij het eerste ochtendlicht.

‘Wil jij een keer bij mijn post kijken of er brieven zijn van scholen?’ vroeg ik. ‘Ik zal je na een week bellen.’

‘Let jij dan maar op Hugo,’ zei Olga.