Dierbaar venijn

[p. 51]

[IX]

ongeveer een jaar voor mijn moeders dood ontmoette mijn vader Anne. Zij was juist negentien geworden toen zij voor de eerste keer het zaaltje binnenstapte waar hij college gaf. Toch was zij al vastbesloten iets moois van het leven te maken. Die bedachtzame, melancholiek ogende man boezemde haar vertrouwen in. Na het tentamen, waarvoor hij haar ‘geheel tegen mijn gewoonte in; ik geloof niet dat dit goed is voor studenten’ met een tien beloonde, nam hij haar mee naar het café en vertelde haar over zijn ontdekkingen. De gemiddelde student had daar naar zijn zeggen weinig belangstelling voor, hetgeen ik op mijn beurt bijzonder gezond vind. Wat had hij veel gedaan in zijn leven! Misschien zou een dergelijk bestaan haar ook wel aantrekken.

Tot mijn vaders opluchting had Anne zich nooit aangetrokken gevoeld tot leeftijdgenoten. Net als ik was zij enig kind. Haar vader had juist zijn zestigste verjaardag achter de rug toen hij haar verwekte en haar moeder was veertig bij haar geboorte. Toen Anne dus mijn vaders leslokaal binnenstapte vond ze het leven al heel gewichtig. Thuis werd haar zo ongeveer dagelijks voorgehouden dat je er geen seconde van moest weggooien.

[p. 52]

Anne was een voorkomend en aantrekkelijk meisje. Alleen voor haar jaargenoten viel er geen land met haar te bezeilen. Midden in een bioscoop kon ze radeloos opspringen, in het plotselinge besef dat er nog bibliothecaressen bestonden die haar niet kenden.

Dat hij zijn knapste studente kort na de begrafenis van mijn moeder op zijn verjaardag uitnodigde, was volgens mijn vader het natuurlijke gevolg van een volledige gelijkgestemdheid, die een plaats verdiende in het Guiness Book of Records. Dit laatste dacht ik erbij.

Bij mijn ouders werden nog van die verjaardagen gevierd waar mensen in een kring bij elkaar zaten. Van jongs af aan hadden deze heksenkringen mij met walging vervuld. Volgens mij kozen mensen voor deze opstelling omdat zij elkaar eigenlijk niet mochten en elkaar zo ongehinderd konden treiteren. Anne zat tussen een buurvrouw en een collega van mijn vader, wiens nieuwste boek zojuist met ingehouden enthousiasme door hem was besproken. Zij had voor deze gelegenheid een jurk aangetrokken waaraan je vanwege de saaiheid kon afzien dat hij alleen bij plechtige ontvangsten werd gedragen. Hoe stelde mijn vader zich het verdere verloop van het verjaardagspartijtje voor? Een voor een gingen de gasten naar huis. Ten slotte bleven wij met ons drieën over. Daar kon ik weinig aan doen. Het stond een beetje vreemd om weg te gaan en Anne, die ook in de stad woonde, opzichtig bij hem achter te laten. Toch had hij het ongetwijfeld zo gewild.

[p. 53]

Nooit had hij minder naar mijn aanwezigheid verlangd.

Later die avond zag ik mijzelf allang als de ironische voetnoot, die de tekst met enige overtuigingskracht een andere betekenis verschaft.

‘Anne, dit is Laura,’ zei hij toen hij ons aan elkaar voorstelde. Voor mij voegde hij eraantoe: ‘Anne en ik schrijven samen aan een artikel.’

Ik keek haar aan. En ik dacht: dan mag jij zeker zijn pen vullen. Daarna kwam een gedachte van andere aard in mij op. Achter Anne doemde het beeld op van mijn moeder. ‘Stel je niet aan, Paul,’ zei ze op haar gewone, opgewonden toon. ‘Je denkt toch niet dat je het bij dit jonge meisje wel voor elkaar krijgt?’

Het was overigens mijn moeder niet die dit zei. Ik deed het zelf. Mijn moeder had mij alles verteld over haar nadagen met mijn vader. Die verhalen had ik liever niet gehoord. Van alle bedden in de wereld is dat van je ouders het belachelijkst. Voor kinderen is het geen pretje dat ze uitgerekend daarin zijn verwekt.

Ik gaf Anne een hand. Tussen al die bedaagde volwassenen toonde zij zich blij dat ik er was. Had ze tenminste iemand met wie ze kon praten. Mijn vader was natuurlijk anders op zijn werk. Zij leerde veel van hem. Diep in mij begon opeens iemand onbedaarlijk te lachen. Daarna regende het een tijdje in mijn hoofd.

Ik vertelde Anne kort geleden over mijn moeder. Hoe ze opstond en zei: ‘Ik heb jullie iets belangrijks

[p. 54]

te vertellen. Lang heb ik erover nagedacht. Wij zijn uit elkaar gegroeid. Laten wij het elkaar maar niet kwalijk nemen. Ik vind het beter dat ik wegga.’

‘Waar wil je naartoe!’ riep mijn vader lachend. Die was wel gewend aan wilde plannen, onbestemde verwijten, jankpartijen, het huis uitrennen, een nacht onderduiken. Mijn vader was door alle wateren gewassen.

‘Ik ga schilderen,’ zei mijn moeder. ‘Daar ligt mijn talent.’

Omdat de geschiedenis met mijn moeder tragisch was geëindigd, moest ik mijn best doen het verhaal enigszins op gedempte toon te vertellen. Niets opblazen. Haar leven ook niet leuker maken dan het was, om de pijn te verminderen. Wat konden Anne en ik het meteen goed met elkaar vinden! Wij, vroeg oud geworden kinderen, herkenden elkaar. Mijn vader keek op onze kennismaking toe en besliste uiteindelijk dat het goed was. Tenslotte zou zij, in zijn ogen, toch mijn tweede moeder worden. En inderdaad: in niets leek Anne op de boze stiefmoeder die ik zo gehaat had in Sneeuwwitje. Zij was vijf jaar jonger dan ik. Daaraan moest ik hoogstens even wennen.

Anne noemde mijn vader bij de voornaam. Maar in het gezelschap van zijn gasten sprak zij hem toch liever aan met twee woorden. Zoals haar moeder haar dat geleerd had. Mijn vader kreeg een kleur en morste onmiddellijk wijn naast haar glas.

‘We kennen elkaar al zo lang,’ mompelde hij.

‘Nou, zo lang kan het niet zijn!’ kraaide Annes

[p. 55]

buurvrouw. Zij boog zich naar haar toe en vroeg: ‘Hoe oud ben jij?’

‘Eenentwintig, mevrouw.’

‘Toen ik eenentwintig was, had ik een kind.’

Baas boven baas. Tegen een kind kun je al die flauwekul verder wegstrepen.

Toen de eerste gasten opstonden, nam ik Anne mee naar mijn kamer, waar ik niets had veranderd sinds ik uit huis was gegaan. Vrijwel meteen klopte mijn vader op de deur. Hij wilde weten of Anne zich tussen die saaie oude mensen niet verveelde.

Anne schudde net even iets te snel het hoofd.

‘Ze zullen zo wel weggaan,’ zei hij. ‘Blijf hier maar slapen als je wilt, dan drinken we straks met ons drieën een fles bijzondere wijn die ik speciaal heb weggezet.’

Dit was het aanbod dat zij op haar leeftijd niet kon weigeren. Gegeven paard met onlangs nog geheel gerenoveerde bek. Welke geheime liefdeskrachten kende hij aan die bijzondere wijn toe? Ik herkende de fles meteen toen hij die met enig ceremonieel op tafel zette. Daar had hij er drie jaar geleden zesendertig van gekocht. Mijn vader zette het op een drinken. De avond werd nog heel genoeglijk. Na de tweede fles wijn bracht ik Anne naar de logeerkamer. Daar zetten wij ons gesprek voort, totdat ik waarschijnlijk ongeveer gelijk met haar in slaap viel.