Verspreide geschriften. Deel 9. Historische schetsen en boekbeoordeelingen. Deel 2. Redevoeringen en opstellen van verschillenden aard. Deel 1

[p. 71]

Het proces van Gerrit van Bevervoorde.
(1886.)

In het 10^de deel der 2^de reeks van de Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde¹⁾ heeft Sloet een opstel geplaatst over de schaking van juffrouw Anna Magdalena van Rheeden door Gerrit van Bevervoorde, in 1589. Naar aanleiding hiervan handelde Mr. J.I.D. Nepveu nog eens over dezelfde zaak²⁾. Behalve een paar opmerkingen van genealogischen aard bemoeit hij zich vooral om aan te toonen dat het bericht, volgens hetwelk Van Bevervoorde zijn wandaad ten slotte te Brussel met den dood heeft geboet, door Sloet voor een ongegronde familie-overlevering gehouden, waarheid bevat en door de getuigenis van den geschiedschrijver Van Reyd³⁾ wordt bevestigd.

Zeker is de aangehaalde plaats uit de Historie van Van Reyd aan de aandacht van Sloet, toen hij zijn belangrijk opstel schreef, ik weet niet hoe, ontsnapt, gelijk ook ik, bij het lezen van het stuk in de drukproef, er volstrekt niet aan gedacht heb. Zij is van groot belang en werpt een verrassend licht over den aard van het misdrijf en niet minder over de procedure.

Er blijkt namelijk uit, dat Van Bevervoorde, toen hij zijn misdaad pleegde, tevens met voorweten van Parma verraderlijk van 's konings zijde tot de Staatsche overliep, en zoo doende de ontvoering van het kind bemantelde met een gewaand oorlogsrecht, als had hij, soldaat in Staatschen dienst, een jonge dochter van de vijanden buit gemaakt. Hij vond hierin steun bij onzen stad-

1) Blz. 259 en vlg.

2) In de Bijdr. en Meded. van het Hist. Genootschap, dl. VIII, blz. 29.

3) Fol. 154.

[p. 72]

houder van Gelderland, Adolf van Meurs, die echter bijna onmiddellijk nadat hij met zijn prooi te Arnhem was aangekomen, door een noodlottig toeval den dood vond. Nu nam hem het Hof van Gelderland in hechtenis, doch hield ook het meisje, als krijgsgevangene, voorloopig in bewaring. Waarschijnlijk zou de snoodaard, door alle weldenkenden verfoeid, nu wel veroordeeld zijn geworden, indien er niet ongelukkig een conflict tusschen het Hof en den Raad van State was ontstaan over de kwestie, voor welke van beide rechtbanken de beschuldigde justitiabel was. Het gevolg was, dat de Raad van State, voor wien Bevervoorde zich vrijwillig stelde, zijn aanklageressen, moeder en dochter, dagvaarde, en, toen zij voortdurend wegbleven, als contumaces verstoken verklaarde van alle recht om in dezen voort te procedeeren, en derhalve den beschuldigde ontsloeg; doch dat kort hierop het Hof van Gelderland, tot hetwelk de klageressen zich gewend hadden, den aangeklaagde voor zich citeerde, en, daar hij op zijn beurt wegbleef, ten slotte tegen hem bij verstek uitwees en het proces aan de klageressen gewonnen gaf.

Daarmee was het geding, voor zoover het den Noord-Nederlandschen rechter aanging, afgedaan. Maar intusschen was Van Bevervoorde nog eens, nu weer naar 's konings zijde overgeloopen en in zijn verderf geloopen, zooals hij ervaren zou. Want na acht jaren gelakte het eindelijk de moeder van zijn slachtoffer, die hem met onverzoenlijken haat vervolgde en aan het Hof van Brussel zeer invloedrijke bloedverwanten had, hem nogmaals, thans voor den Belgischen rechter, gesteld te krijgen. Hier baatte het voorgeven niet, dat hij jure militari had gehandeld, want zijn gevangene, zoowel als hij, had onder 's konings bescherming gestaan, zoo zij al niet beiden 's konings onderdanen waren. Het was dus een geval van raptus, onder de meest verzwarende omstandigheden. Hij had hier ook geen naijver van concurreerende rechtbanken in zijn voordeel. Het vonnis luidde zooals te wachten was, en moeder en dochter smaakten het genot van hem zijn misdrijf op het schavot te zien boeten.

(Bijdragen voor Vaderl. Gesch. en Oudheidkunde, Derde Reeks, dl. III, blz. 131 tig.)