Cronyke van Vlaenderen. Deel 3

Hoe Oudenaerde verraden was.

Binnen der tydt dat men voor Burgbuerch lach, doe ontboodt de grave Lodewyc by hem te commene de capiteyn van Oudenaerde, heer Ghyselbrecht van Leeuwergheem, die stappans by den prince trac, alzoot recht was. Doe ter tydt was binnen Ghent een gheselle, van Oudenaerde gheboren, ende hy hyet Boudin, dewelke zeyde tote den beleeders van Ghendt, dat hy de stede van Oudenaerde wel te crighene wiste, up dies dat men hem volghen wilde: daer⁺ wilde hy zyn lyf onder stellen, ende zelve vooren gaen duer de grachten van der stede. Item, Fransoys Ackerman gaf dit te kennene Symon Brame, deken van der poorterye, ende zy trocken jeghens avondt uut Ghendt met volke, ende deden leedren laden ende engienen; ende de gheselle die se daer ghebrocht hadde, hy

+ Col. 2.

[p. 61]

⁺ghync duer de gracht van der stede, ende clam over tordyts jeghens den Maechdendale, ende Fransoys Ackerman die volchdene wel met lx ghezellen, ende clommen in de stede, ende ghynghen ter Maerct, want tvolc lach noch te bedde. Ende Symon Braem met zynen volke quamen voor de poorte, dewelke een zyn cnape van binnen open dede; maer de cnape was doodghesleghen van den auwette, dat boven up de poorte was; ende Symoen ende de zyne waeren met crachte achtere doen deynsen, ende daer bleef doodt Jan van den Voorde. Maer doe quam de mare, dat die van Ghendt machtich ter Maerct waeren, ende Fransoys Cruppenninc quam ter Maerct met sprinchen baniere ende blooter beenen, als maer uten bedde commende, ende die van Ghendt die sloughen doodt; ende vele vromicheden dede mynheere Floreyns van Huele int ghat van der Heinstrate, daer hy die van Ghendt wederstondt, maer hy bleef doodt in sprinchen dienst. Dit gheviel int jaer Ons Heeren⁺

+ 1383

+ Fol. 241, v^o col. 1.

[17 Sept.]

⁺XIIJ^cLXXXIIJ, den xvij^en dach van Septembre, ende es sinte Lambrechts dach, dat Fransoys Ackerman de stede van Oudenaerde scalkelic ghecreech.

In desen tyd dede de conync van Vranckerycke de stede van Brugbuerch bestoormen, maer zy weerden hem zo zeere van binnen, dat zyt niet ghewinnen en consten, nochtans scoten zyre tvier inne. Doe zant de conync binnen der stede, of zy hem upgheven wilden, behouden lyf ende goedt ende al dat zy draghen mochten, maer de Vlamynghen moesten zy overgheven. Doe zeyden dInghelschen, zy ne wilden gheene verraders zyn: de Vlamynghen moesten alzowel haer lyf behouden als zylieden, of het zoude hem allen tlyf costen. Doe nam ze de conync in gracien, maer zy moesten beloven dat zy den conync van Vranckerycke, noch den grave Lodewyc, nem-

+ 17 Sept.

[p. 62]

⁺mermeer noosen en zouden, maer vertrecken naer

+ 1383

[13 Sept.]

⁺Inghelandt. Dit was up den xiij^en dach van Septembre, ende de stede was verbarrent.

Ende de conync van Vranckerycke zant te Grevenynghe an den bisschop van Noordwyc ende an heer Hughe van Calverlay, of zy de stede up wilden gheven, behouden lyf ende goedt, hy ghave hemlieden xiiij daghen bestandt omme hemlieden te beradene, ten ware dat hemlieden de conync Ridsaert of de hertoghe van Lancaestre ofset deden. Aldus was dat bestandt ghesloten, maer de busscop noch⁺ zyne lieden ne beseven gheenen troost uut Inghelandt binnen den termine voorseid; by denwelken zy de stede upghaven ende trocken te Calaeys waerdt ende van danen in Inghelandt. Dit was up den iiij^en

+ 13 Sept.

+ Col. 2.

[4 Oct.]

⁺dach van Octobre int zelve jaer XIIJ^cLXXXIIJ.

Dus hadde de conync Karel van Vranckerycke verdreven dInghelschen uten lande van Vlaendren; ende de conync trac metten zynen buten Doornicke, om te bestene of zy voor Oudenaerde trecken wilden, ende zy vonden in haeren raedt dat zy thuusewaerd trecken wilden; ende de hertoghe van Bretaengnen dede besoucken an de stede van Ghendt, of men paeys maken mochte tusschen beeden, maer die van Ghendt ne wilder niet naer hooren noch niet consenteren, zonder den conync Ridsaert van Inghelandt. Aldus vertrac de conync van Vranckerycke, ende wech zynde, doe dede Fransoys Ackerman een reyse metter grooter busse van Ghendt, die tOudenaerde wedere ghewonnen was, ende hy trac voor thuus van Rase Mulaerdt, dewelke Ghend vele vitailge beweerde, ende daer scoten zygroote ghaten duere, ende Rase ghaf hem up, behouden lyf ende goedt ende nemmermeer hem jeghens Ghent te stellene. Ende Aernoudt f.⁺ Jans wort daer casteleyn ghemaect uter name van

+ 4 Oct.

+ Fol. 242, r^o, col. 1.

[p. 63]

⁺die van Ghendt, ende hy deit vermaken ende steercken; doe quam te Ghend waert wel vytailge.

De jonghe Fransoys Ackerman dede een reyse ute der stede van Oudenaerde tot voor Doornicke, daer zy de voorbailgen of verberrenden, ende ghecreghen eenen wimpel van der poorte, ende keerden wedere, ende verbarrenden Pont-le-Meere ende al dat ande Vransche zyde stondt.

Ende in dese reyse was de Meyer van Dickele mede, die meneghe quade bederve doende was, ende hy was doe uut Ghend verdreven omme een quaet feyt dat hy an eenen poortere dede, ende Fransoys Ackerman die haddene casteleyn ghemaect te Petegheem. Ende Fransoys voorseid trac themwaert tcasteel van Ghavere, daer hy tbeste goedt in dede dat hy in Oudenaerde ghewonnen hadde, ende hy ghaf der stede van Ghent Oudenaerde over, als hy alle de rycke poorters ende hedele mannen uut Oudenaerde ghesleghen ende verdreven hadde; ende Fransoys zeyde dat hem tlast van Oudenaerde te groot was, hy hadde ghenouch te doene an tcasteel van Ghavere te bewarene. Doe zonden die van Ghendt nieuwe capiteynen in Oudenaerde, dewelke ghynghen caljoote ende onghelt upstellen up alle manieren van⁺ vitailgen, zeswaert hooghere dant binnen des princen tydt ghezien was.

Binnen desen tydt leyden die van Curtrycke laghen by nachte int nederhof van Petegheem, om den Meyer van Dickele te verscalkene; dies waren daer vrauwen die zulc gheluut maecten dat de Meyer nederquam, end e ooc was hy blyde van den wive, zo datten die van Curtryck doodsloughen, ende een groot ghedeel van zynen ghesellen.

Hiernaer quam de capiteyn van Calaeys te Ghent om te besiene of zy metten kuenync van Inghelandt

+ 1383

+ Col. 2.

[p. 64]

⁺wilden tretiet houden jeghens den conync van Vranckerycke ende den grave van Vlaendren. Dies koren die van Ghent mannen ende eenen advocaet, die zy medezonden ten proffite van der stede; maer die van Brugghe verboden te reysene, up lyf ende up

+ 1383

[18 Nov.]

⁺goedt, ende al dat metten prinche was. Doe ver bodent die van Ghend ooc, toter octave van sinte Maertin; maer binnen den sauvecondwyte trocken die van Brugghe onder Doornicke omme vitailge. Dat vernamen die van Ghendt, ende zeydent haren beleeders, die stappans consenteirden te reysene, als zy omtrent xiiij nachten stille gheseten hadden. Doe liepen zy onder Curtrycke, ende liepen te Werveke toe, ende zacten ende pacten al dat zy ghecrighen consten, ende quamen wedere neffens Curtrycke. Ende⁺ de heeren trocken heymelic uut Cortrycke ende leyden laghen; ende als de reysers twee of drie milen leden waeren, zo en hilden zy gheen hooft, ende liepen verscheeden te Gend waerdt. Doe quamen de heeren van achtere, ende riepen: ‘Vlaendren de Leeu! Slaet al doodt!’. Eeneghe stelden hem ter weere, andere zwommen over de Leye, ende vele verdranckere, ende groote menichte wasser doodt ghesleghen ende ghequetst; ende doe trocken de heeren binnen Curtrycke, ende daer waren de ghevanghene Ghentenaers onthooft.

+ 18 Nov.

+ Fol. 242, v^o, col. 1.

[1 Oct.]

⁺Ende corts naer Bamesse int zelve jaer hilt men een tretiet te Calaeys tusschen beede den conynghen, als de conync Karel van Vranckericke ende de conync Ridsaert van Inghelandt, omme te makene een vredelic bestandt. Ende hierof hadden tlast de ooms van beede den conynghen voorseid, de hertoghe van Berry ende de hertoghe van Lancaestere, ende vele heeren uut Vranckerycke ende uut Inghelandt; ende de grave Lodewyc wasser by als ghenoot van der croone. Daer sprac men van allen

+ 1 Oct.

[p. 65]

⁺voorleden zaken; maer de grave Lodewyc dochte dat men de stede van Ghent te hooghe draghen wilde naer huerlieder mesdaet jeghens zyne moghenthede, ende hy vraechde of de stede van Ghendt zoene hebben zoude boven zynen wille ende zonder zyn toedoen. Doe sprac de hertoghe Jan van Lancaestre: ‘Wat dat Ghend wille, dat zal zyn, tzy⁺ pays of oorloghe, alzolanghe als de conync Ridsaert, mynen neve, daerinne zal verbonden staen.’ Doe sprac de grave Lodewyc: ‘Zo es Ghent boven my dan!’ Doe sprac de hertoghe van Berry: ‘Neve van Vlaendren, hout uwen vrede; de stede van Ghendt zal xiiij daghen huer beraet hebben; ende weit, neve, dat ghy by dommen rade hu zelven scade ende scande ghedaen hebt an hu volc ende an hu landt.’ Ende zovele sprac de hertoghe van Berry, dat de grave Lodewyc gram wort, zodat hy upzat met zynen lieden, ende hy reedt tSint-Omaers in; ende de heeren maecten een bestandt

+ 1384 (n.s.)

+ Col. 2.

[1384]

[15 Mei]

⁺binnen Calays tot alf Meye toe.

Ende binnen desen tydt zo begheerde de grave Lodewyc an den hertoghe van Berry manscip ghedaen thebbene van den graetscepe van Buenen, want de grave Lodewyc was ooc grave van Artoys. Dit hadde onweerd de hertoghe van Berry, hoewel dat hy ghetrauwet hadde sgraven dochtere van Buenen, ende hy ne wilde den grave Lodewyc gheene omage doen, maer hy dedene dromen tusschen eender weech ende eender betsponde, zodat hy binnen den derden

+ 15 Mei

[29 Jan.]

⁺daghe starf, int cloostere tSinte Bertins, up den xxix^en dach in Lauwe anno XIIJ^cLXXXIIJ, ende hy was begraven te Rysele ter Traelge, ende hy was xxxvj jaer grave van Vlaendren.

+ 29 Jan.

[13 Feb.]

⁺Ende up den xiij^en dach van Sporkele riep men⁺ tbestandt uut overal, twelke men qualicke hilt, of

+ 13 Feb.

+ Fol. 243, r^o, col. 1.

[p. 66]

⁺niet, want tbestant hilt inne, zo wie in anders sloten

+ 1384 (n.s.)

[15 Feb.]

⁺quamen, die zoude men over viande houden, ende, wie tbestandt brake, dat zoude men an den voorseiden persoon wreken, hetwelke becochten dusent mannen binnen Ghendt, onder ghesleghen ende onthooft.

Ende overmids dat Phelips le Hardy, hertoghe van Bourgoengnen, hadde te wive de eeneghe ghetraude dochtere van den grave Lodewyc van Malen voorseid, daeromme quam hem toe tgraefscap van Vlaendren, van Artoys, van Bourgoengne, van Nyveers ende Reteest, met anderen heerscepyen, die de grave Lodewyc beseten hadde binnen zynen levene.

+ 15 Feb.