Cronyke van Vlaenderen. Deel 1
(1898)–Jean Froissart–
Auteursrecht onbekend
[pagina 548]
| |
Ga naar margenoot+Hoe Fransois Ackerman dootgeslagen wert van een des heren bastairtzone van Hairzele, onlanx nadat die soene (1) twisschen den hertoge van Bourgongen ende die van Gent gemaict haddegeweest, ende van die grote provancien die men in Vlaenderen vergaderde tegens den conincx coomste.Een ander gerufte ginck in vele landen, als in Pickerdyen (2), in Henegouwen, selve in Franckrijke, ende oic (3) in vele anderen naden, hoedat dese grote vergaderinge, bij den coninc van Franckrijke gemaict, niet en was om in Engelant off voir Calays te willen trecken, mer allene voir Gent. Ende, nadat my doe geseecht wert, en wast also niet, die Gentoyseren (4) en, hadden dair ene wile (5) grote zorge (6) voir, mer, wast also, so hadden die van Gent dairinne onrecht; want hoir rechte here, die hertoge van Bourgongen, en dachte hemluden niet dan zoene, vrede ende alle guet (7) toe. Al wast dat Franssois Ackerman dootgeslagen was, een weynich na der zoenen gemaict tot Doirnick, dair hij wael ende truweliken (8) in gearbeit (9) hadde, en wast doch niet bij weten of sculde des hertogen geschiet. Oic en hadde hij in sijn herte genen thoiren noch hate up Fransoys Ackerman geleecht, hoewael die (10) Fransoys in den oirloge twisschen den hertoge van Bourgongen ende dien van Gent menich schoon feyt voir die van Gent bedreven hadde, van wiens partye hij altijt geweest was, geliken (11) die wael in deser hystorien in | |
[pagina 549]
| |
den voirgaenden boeke int lange bescreven staet (1). Ende, of Fransoys (2) tot sulken ongevallige eynde quam, was bij sijnselfs (3) sculden, want, hadde hij Pieter van Bouschen (4) raedt willen volligen, hij en soude van dien dootslage noch van sulke gelijke genen noot gehadt hebben, gemerct dat hem die voirseide Pieter van Bousche (5) wael van te voren seechde (6), doe die zoene twisschen mijnhere die hertoge van Bourgongén ende den Gendtoyseren gemaict wert, ende Pieter hemselven schicte ende ordyneerde in Engelant te trecken, als hij oic dede, met heren Jan van Boursier, ende hij hem vraechde ende seechde: ‘Fransoys Ackerman, wat seechdi(7) dairtoe? Reysdy mede met ons in Engelant? die tijdige (8) uyere dairtoe is u ende my nu dairtoe gecomen’. Fransoys (9) Ackerman antwoirde: ‘Pieter, in Engelant en wil ic(10) niet, ic wil tot Gent bliven wonen’. ‘Ja, Fransoys’, sprac Pieter, ‘hoe sydy so coen tot Gent te bliven? Meendy dair in vreden te bliven? Weet gij (11) niet wat u machtiger luden haten totter doot toe, ende my;Ga naar margenoot+ alsowael ie en bleve dair om geen guet (12). Fransoys (13), ic segge u, nyemant en sal (14) hem up gemeenten verlaten; en hebdy niet dicwil (15) horen seggen hoe die van Gendt dootsloegen ende vermoirden jammerliken (16) voirtijts den vromen, wisen (17) Jacob van Airthevelde, die hemluden so menyg (18) duechde gedaen hadde, ende so menygen suptijlen ende wisen (19) raedt gegeven, ende hemluden in allen horen, noden so oirbairliken (20) man ende beleder | |
[pagina 550]
| |
geweest, ende, niet dan om die woirde ende dat aenbringen van enen boeve ende zadelmakere, ghingen sij doe (1) ende sloegen doqt, dair die notabelste ende eerbairste van der stede van Gent nie diegene (2) en waren die dair ye twisschengegaen of hant voir gesteken hadden, mer sagen (3) alle doir die vingeren ende bewesen bet dat hem lief tot sijnre doot was dan leedt. Fransoys, vreendt, also salt oic met u vergangen; ende so soudet oic met my, bleve ic hier; mer neen, ic en blive hier in geenre wijs, ende hiermede neem ic (4) oirlof an u. Fransoys, ic en waen u nymmeer meer (5) te sien’. Fransoys sprack (6): ‘Pieter, ten sal; mijnhere van Bourgongen heeftet alle vergeven, datter geschiet is, ende hij heeft myselve onthouden, wil ic (7) anders bij hem trecken wonen, ende heeft my sijn escuïer' d'éscuïerrie nu gemaict, ende onthouden met IIII pairden; ende hijselve, ende oic here Gwy van Latrymoelge, ende voirt alle dat ridderscappe ende die edele mannen van sinen (8) hove en bewijsen my (9) niet dat alle ere ende vreenscappe’. Pieter sprack: ‘Ja, Fransoys (10), ic en segge u niet van minen (11) here van Bourgongen, noch van sinen ridderscappe, die en sullen u wael zoene houden; mer ic segge u van die van Gent (12); ic weet wael datter genoech is dairbinnen, die gij (13) somtijt niet al te wael horen wille, noch oic yet vele duechden (14) gedaen en hebt. Wat, Fransoys, en gedeind u niet dat gij (15) den here van Hairzele deedt doitslaen, ende noch dairtoe, dese, dese ende dese? Gedeinct dair mijnre bij, dat hoer erven sullen hoir zeere ende leedt, | |
[pagina 551]
| |
hem van u geschiet, gedeincken, ende u salre af gemoeten (1), blijfdy hier binnen deser stede. Gelooft minen (2) raedt, Fransoys (3)’, sprac Pieter van Bousch, ‘noch wairt beter dat gij toich (4) wonen bij minen here van Bourgongen dan hier gebleven’. Fransoys (5) sprac: ‘Pieter ic sal my dairup bedeyncken (6); mer, hoet sij, ic en wil in Engelant niet varen wonen’. Hiermede schieden dese twee; Fransoys bleef, ende Pieter van Bousch (7) toich uut Gent met here Jan (8) Boursier, geliken (9) gij dat voir gehoirt hebt. Nu sal ic u seggen wat court gevyel nadat die zoene twisschen den hertoge van Bourgongen ende den Gentoyseren gemaict ende overalle gekondicht was in den stede. So wert verboden over alle tlant van Vlaenderen, van mijns heren wegen van Bourgongen, dat nyemant, wie hij waere, harnasse over hem dragen en soude, noch zwairden, noch hazelaren, noch hem oic die na doen dragen. Nu was dair Fransoys (10) Ackerman, die alle dat oirloge doir binnen Gent gelegen, ende een van hoeren (11) oversten cappiteynen geweest, ende dair men meest doir gedaen ende gelaten hadde; ende was gewoin, als hij doir die straten van Gent (12) ghinck, hadde hij te luttel an XXX personen after hem, hij liet er XL after hem gaen; ja, dat meer was, elc hoirre was die blijtste (13) dat hem wat mocht bevolen wordende doen van Fransoyse (14), wast guet (15) of quaet, ende enen groten costeliken (16) state te houden; niet dat hij yet begeerde dairinne voirt te perseveren, mer | |
[pagina 552]
| |
meende dat hem wael behoirde ende betaemde, drie of vier knapen na hem gaende te hebben, gepanssert ende met stocken of hameren in die hant, die up hem wachden (1) souden, wair hij ghinge of stonde Doe dit verbodt aldus binnen Gent (2) afgeroepen was van des hertogen wegen, en vermoede Franssoys (3) niet dat dit verbodt om hem of up hem strecken soude of up sine knechten, dan hij hadde wail gemeent ende vermoedt alsovele voirdele (4) ende gracie binnen der stede gehadt te hebben; mer hij en hadden (5), Ga naar margenoot+want, binnen VII of VIII dagen nadat dese ordynancie ende dit verbodt binnen Gent (6) gedaen was van sonder harnasse te gaen, quam tot Fransois die bailjuu des princen selve, seggende: ‘Franssois (7), gij brinct ons, die des princen dienren hier sijn, in sorghe (8) ende in enen twivele (9) ende quaet vermoeden; wairomme gaedy nu doir die stede gewapent, ende uwe knapen van geliken (10), ende doet stocken ende zwairden, so wair gij gaet, nadragen, recht oft noch in tijden van oirloge waere? Franssois, ic segge u dat ons hier niet an en genuecht, ende wij bevelen u van mijns heren wegen van Bourgongen, dat gij (11) uwe wapenen af doet leggen’. Franssois, die geen quaet en dachte, ende tselve dat hij dede en was niet dan van staetswegen, antwoirde (12) den bailjuu, seggende: ‘Here bailjuu, ic wil gairne obedieren ende onderdanich sijn, ende tis reden; ic en hate, geloift sij God, up desen tijt nyemant, noch en woude niet wunschen dat yemant yet dan guet (13) van my of minen wegen geschien soude; mer ic hadde wael gemeent binnen Gent (14) sovele voirdels gehadt te | |
[pagina 553]
| |
hebben, dat ick wael mine knechten mijn harnasse na my soude hebben mogen doen dragen’. Die bailjuu sprac: ‘Fransois, neendy, want die van hierbinnen der stede selve, die gij (1) so menygen dienste hebt gedaen, sijn diegene die dairup murmuyereren ende woirde of (2) maken, ende hebben my gevraecht wairomme ict u gehenge; het schijnt of gij (3) gairne dat oirloge weder vernyeuwen ende upbringen soudt, dair sij in geenre (4) wijs meer an en willen. Aldus, Fransois, biddick u dat gijt (5) so maken wilt met uwen knechten, dat ic hier niet meer woirde af en hore van dien van hierbinnen, want, wairt dat gij mijns heren verbot niet obedieren en woudt, so most ic u voir sijn vyandt houden ende kennen, ende mijnre vrouwen der hertoginnen’. Hiermede schiet die bailjuu van hem, ende Franssois Ackerman keerde tot sinen huyse wairt, ende dede sine knechten hoir harnasse afleggen, ende vyel hieraf in ene melancolie, sodat hij tmeeste deel allene te gaen plach sonder enich knecht alle die stede doir, of somtijt (6) met enen knechte of met enen kinde after hem. Des gebuerdet tot eenre tijt (7) dat tot buyten Sinte-Pieters van Gent (8) eene (9) feeste was, wair hij mede wesen woude, ende ghinck dair allene met enen knecht, sonder enich van hem beyden enige wapene of stocke in die hant te hebben; dair hij verspiet ende vervollicht wert van een bastairt van den here van Hairzele, die sijns vader doot vreken (10) wilde, van welker tsheren doot van Hairzele Fransois Ackerman beruft was sculde an te hebben. Dese bastairt, die hem hier wael up voirsien hadde, vollichde Fransoysen na van verres, solange dat hij hem buyten der stede hadde | |
[pagina 554]
| |
uuten luden; doe tradt hij an, ende onderhaelden, ende wert van afteren roepende: ‘Gij (1), Franssois, weerdt u nu; gij (2) deedt mynen vader dootslaen, ende dair suldy nu weder omme sterven’. Met desen woirden waende hpm Fransois ommekeren; mer dese bastairt, dat een starc (3) geselle was, sloegen mettenselven ganghe ende metten voirseiden woirden die hij sprac, met eenre zwairre ghyzairnen int hooft, so diepe dat hijt ofcloofde (4) totten tanden toe, ende mettenselven stourte François (5) terneder doot up die (6) airde. Die bastairt sijn werk gewracht hebbende, keerde hem al zedichliken (7), ende ghinck sijnre straten, dair hij wesen wilde, want nyemant en vollichde hem, ende niet meer en quam dairaff. Aldus sterf (8) ende nam eynde Fransois (9) Ackerman, die aldus sterven moste, also hij Pieter van Bousche niet geloven wilde, diet hem genoech te voren spelde; ende dat verghinck hem qualiken. Doe dese tijdinge van Fransois doot in Engelant ende voir Pieter van Bousch quam, en beclaechde (10) hij Franssois (11) niet al te zeer, seggende: ‘Ic hadden hier genoech af gepredict, ende sine vygelie al te voren af gesongen, eer ick van hem uut Gente (12) schiet, ende, of hij my niet geloven en wilde, ende hem dat te lede verghanghen (13) is, sye (14) nu wiet hem beteren of wreken sal; te (15) sullen diegene niet doen, dien in den oirloge te eeren, te nygen ende te buygen plagen. Entrouwen, om sulker vresen wille, hebbe ic here Jan Boursiers raedt gevollicht, ende bin nu hier in Engelant gecomen, dair ick in vreden bin’. |
|