Met de helm geboren

Joost keek in het water

De wond aan Harmens arm genas langzaam, maar de schouder bleef stram. Wel kon hij zijn arm weer bewegen, maar het stond te bezien, of hij hem ooit weer zou kunnen gebruiken als voorheen. Er scheen geen kans meer te zijn om nog een plaats op de geuzenvloot te vinden. De tijd, dat zelfs mensen met één been welkomen waren, was voorgoed voorbij. Alva was teruggeroepen door koning Philips en de prins had orde gesteld op de zaken in Holland en Zeeland. Wel hielden de Spanjaarden nog een enkele stad bezet, maar overigens hadden ze in Holland en Zeeland niet veel meer te vertellen. Harmen hoef de minder bevreesd te zijn om nog weer weggevoerd te worden. Hij verlangde zeer naar de molen.

Op een dag kwamen drie mannen de dijk af, die naar de molen voerde. De een had een stijve arm, de tweede droeg een lange zeehondensnor en had een litteken over de wang.

[p. 202]

De derde leek op de eerste, breed en vierkant, maar zijn armen waren niet stijf. Hij was nog heel jong. De man met de zeehondensnor blies op een rietfluitje.

Het waren de lustige deuntjes, die Joost dikwijls van hem gehoord had. Soms was het, of de vink tjuikte, dan weer of de nachtegaal orgelde, de merel floot of de wielewaal zong. Een enkele keer schenen ze van de speeltoren te komen.

De speeltoren zelf liet zich elk kwartier horen. Hij speelde de oude, bekende liedjes, maar er waren ook nieuwe bijgekomen, echte geuzenliederen, die zongen van de strijd voor de vrijheid.

De molen maalde niet, hoewel er een flink windje blies en het water in de poldersloten hoog stond. Dat verwonderde Harmen en het maakte Joost, die bijna zo groot en breed geworden was als zijn vader, ongerust. Hoe was dat met de molen? Waarom draaiden zijn wieken niet? Moest dan het land verdrinken, zodat het gras niet kon groeien en de bloemen niet konden bloeien?

Joosts gemoed schoot vol, toen hij met zijn vader en Frederik voor de molen stond. Hij bevoelde de wieken, waar hij zo dikwijls als kleine jongen ingeklommen was en ging op zijn buik in het gras liggen, ver over de rand van de molenkolk heen. Hij tuurde in het donkere water en trachtte het mannetje, dat daar woonde en hem eens in de diepte gesleurd had, te ontdekken.

Het water was nog altijd even donker en geheimzinnig.

Daaruit keek een fris gezicht op naar dat van Joost.

Het was, of het hem een welkom thuis toeriep uit zijn donkere diepte. Joost kreeg het gevoel, dat bij een ‘welkom thuis’ hoort. Als hij niet bijna volwassen was geweest, zou hij misschien tranen in de ogen gekregen hebben.

[p. 203]

De oude Harmen haalde een zware sleutel, die hij al die jaren bij zich gedragen had, uit de zak en stak hem in het slot.

Het slot was verroest, de sleutel draaide stroef, met knarsend geluid, maar de deur gehoorzaamde en draaide open.

Het was nog dezelfde ronde molenkamer met het kleine raam en de kleine ruitjes in lood. Daarvoor stond de tafel, dezelfde tafel, waaraan Joost zo dikwijls gezeten had, op zijn schemel. Tegen de wand stonden de blauwe borden in het rek en op de plank in het wandkastje lag het grote Boek. De koperen doofpot, bij de haard, was groen uitgeslagen, maar het was toch dezelfde van vroeger.

Och, het was alles net als vroeger, behalve dan, dat de molen niet draaide, dat Harmen oud geworden was en een stijve arm had en.... dat moeder niet aan de tafel zat kousen te stoppen.

Nu kwamen toch werkelijk de tranen en daar hoefde Joost zich niet voor te schamen. Harmen de molenaar veegde met de rug van zijn hand iets weg, dat zijn ruige wangen nat maakte. Frederik, die ook oud geworden was, kuchtte vreemd en moest herhaaldelijk zijn neus snuiten.

Maar Joost sloeg de zeilen aan de wieken en kruide de molen op de wind. En zo gelijk had je weer het oude, vertrouwde steunen en kraken, knarsen en piepen. Het ging door de molen, of het niet was weg geweest, hoewel het moeilijk op gang kon komen.

Ach, die molen had zo lang niet gemalen. Hij had zoveel over zijn hoofd zien gaan. Tot in zijn binnenste scheen hij verstijfd.

Maar de wind blies vrolijk in de zeilen. Die speelde met de wieken en joeg ze voort om hun as, de een achter de

[p. 204]

ander, de bekende vier ouwe wijven, die elkander niet kunnen krijgen, hoe hard ze ook lopen.

Harmen voelde het bloed met nieuwe kracht door zijn aderen stromen. Het was, of hij uit een lange, diepe slaap ontwaakte. Hij tuurde naar het water, dat in de kolk bruiste en herkende de oude melodie van de draaiende molen. Met Joost samen ging hij de tandraderen na om te zien of ze nog goed liepen. Als er iets haperde, herstelde hij de fout met zekere hand.

Frederik ontdekte de bijenkorven, waarvan Joost hem zoveel verteld had. Ze waren dik bemost en hier en daar beschadigd, want lange tijd had niemand er naar gekeken. Maar de bijen vlogen om hun woning, zetten zich neer op de rand van het vlieggat en waggelden naar binnen, beladen met stuifmeel en honingsap. Al de tijd, dat er niemand op de molen gewoond had en de wieken niet draaiden, de velden onder water liepen en de mensen een goed heenkomen zochten, hadden ze honing en stuifmeel gehaald. Het was, of ze vertrouwen hadden in de toekomst, of ze wisten, dat onrecht en onderdrukking niet duren konden.

Zo woonden Harmen en Joost dan weer in de molen. De wieken draaiden; het water was niet meer de baas en de bijen vonden een goede verzorger in Frederik de vioolspeler.