Djojo uit de kampong

[p. 116]

XII. In de Middellandse Zee

De boot gaat intussen zijn gang. De Indische oceaan ligt achter de rug en ook de Rode Zee is hij al doorgegleden. De golven van de Middellandse Zee rollen om de kop.

Het is onstuimiger dan in de Grote Oceaan. De boot deint met de golven mee. Hij steekt de kop onder water en heft die trillend weer op. De golven komen over de bak gebruist en spoelen over het lager gelegen dek waar de hijskranen zijn en waar de matrozen en de stokers zich wassen.

Maar het is niet zo eenzaam als op de stille Zuidzee. Een schip is hier geen zeldzaamheid. Het gebeurt dikwijls dat aan de kim een rookpluim opwaaiert. De pluim wordt groter en groter. Hoe langer je er naar kijkt hoe meer hij groeit. Wanneer je scherp toeziet merk je dat achter die rookpluim een schip schuilt. 't Is eerst heel onduidelijk, maar wanneer je scherp toeziet wordt het van lieverlede beter zichtbaar. Soms gebeurt het dat het schip dicht langs de stomer vaart. Zo dicht dat men de mensen op de dekken duidelijk kan zien. De beide schepen groeten elkaar met vlaggeseinen en van beide boten wuiven de passagiers elkaar met hoeden en zakdoeken toe.

Djojo staat tegen de verschansing geleund en zwaait ook met zijn hand. Hij weet wel niet waar het passerende

[p. 117]

schip heen gaat, maar misschien gaat het naar Java. Misschien gaat het naar de stad waar de Chinees woont. De Chinees die het geld aan 'm Bok Soeroe brengen zal. Hij wuift naar het passerende schip en stilletjes zegt hij: ‘dag 'm Bok Soeroe, dag Sarina, dag vader, dag moeder en dag dessa.’ En zolang als hij 't zien kan, tuurt hij het verdwijnende schip na.

En als hij zo staat te turen ziet hij voor het eerst de bruinvissen. Hij kijkt zijn ogen uit naar die vrolijke vissen. Er is een hele school en die blijft maar steeds om en bij de boot. Ze springen op uit het water en het is net of het grote bruine wielen zijn die in zee ronddraaien. Die vissen hebben vast pret in hun leven. Ze hebben zeker niets anders te doen dan te spelen. Hoog springen ze boven het water uit en recht met de kop naar beneden duiken ze er weer in. Het lijkt wel of ze niet genoeg kunnen krijgen van het gebuitel en het gestoei.

Djojo kan er zijn ogen niet afhouden. Hij lacht luid op als een grote kanjer drie keer achter elkaar uit de golven omhoog springt.

De heele vis is duidelijk te zien. Zijn grote kop, de hoge rugvin en de krachtige brede staart; alles is boven water en verdwijnt dan met een plons weer in de krullende golven.

De boot stampt een beetje want de zee staat voor de kop. De golven komen driftig aanrollen en splijten tegen de scherpe boeg in tweeën. Soms duikt de kop er onder door en soms ook glijdt hij er over. De kop danst op de golven, omhoog, omlaag, omhoog, omlaag; het water bruist over de bak en golft over het dek.

Maar Djojo heeft geen hinder meer van het draaien en stampen. Hij krijgt geen zwaar gevoel meer in zijn maag en in zijn hoofd duizelt het niet meer. Integendeel, hij vindt dat gedans van de boot op de golven wel gezellig.

[p. 118]

Het geeft hem een prettig gevoel. Net of hij op de rug van zijn buffel zit en de buffel draaft.... draaft....

Hij wordt niet meer zeeziek; hij is aan de zee gewend. Ook krijgt hij al zeebenen. Hij laat zich niet meer overal tegenaan slingeren, maar hij weet zijn evenwicht zo te bewaren dat hij zonder vallen en struikelen over het dek lopen kan, ook al schommelt de boot. Hij zet zijn benen wijd uiteen en zo stapt hij over het slingerende dek.

Dat heeft hij geleerd van den roerganger en van den groten stoker. Die hebben het hem voorgedaan.

Maar nu staat hij tegen de reling geleund en kijkt naar de omkrullende golven van de Middellandse Zee. In de verte schemert de Italiaanse kust.

En als hij daar zo staat te dromen, hoort hij ineens een klagelijk geluidje.

Het is het aapje. Kartosoemo is niet zo gelukkig als Djojo. Het aapje wordt nooit een zeeman, al vaart het nog zoveel keren naar Holland en weer terug. In de Indise Oceaan en in de Rode Zee is het goed gegaan, want daar was het meestal stil, maar hier in de woelige driftige Middellandse Zee heeft hij het weer te pakken.

Het aapje voelt zich ziek en ellendig en het wil getroost worden. Het is naar de verschansing gekomen en klaagt nu zijn nood tegen zijn vriendje.

Het maakt kleine pieperige geluidjes, als een klein kindje en het is zielig om te zien hoe het zit te rillen. Het is net een klein oud mannetje met een erg vervallen gerimpeld gezichtje. Het zit in elkaar gedoken en ziet naar Djojo op.

‘Kom dan maar bij me,’ zegt deze laatste, en dadelijk klimt het zieke diertje op zijn schouder. Daar nestelt het zich tegen de warme hals van den jongen en slaat zijn beide armpjes om zijn nek. Het vlijt zijn lelijke rimpelsnoetje tegen zijn keel en kreunt van voldoening.

[p. 119]

‘Is Kartosoemo zo ziek? Ben je zo misselijk?’

‘Mng-mng-mng-mng-mng-mng-mng’ doet het aapje en dat betekent zoveel als: ‘ik ben zo akelig; help me toch.’

Maar Djojo kan hem niet helpen. Hij gaat met hem naar het logies en legt hem in zijn hoekje op zijn matje.

‘Zo, blijf hier maar stilletjes liggen, hoor.’

‘Mng-mng-mng-mng-mng-mng-mng’ doet het aapje weer en vlijt zich in een rolletje op zijn matje.

Telkens wanneer de kop van de boot in de golven zinkt geeft het een klein gilletje.

Djojo troost het zieke diertje.

‘Stil dan maar. Het zal wel weer over gaan. Morgen is Kartosoemo weer beter.’

En het is of de aap het verstaat. Zijn piepen wordt zachter en hij valt in slaap.

Djojo zit bij hem en streelt hem over zijn lelijke kopje. Hij luistert naar het dreunen van de machine en naar het ruisen van het water langs de wanden van het schip.

Hij zou wel op zijn fluit willen spelen, maar er liggen mannen te slapen.

Hijzelf heeft nog geen zin om te slapen. Hij zit liever nog wat te luisteren naar het golvengeruis. En om zijn handen wat te doen te geven gaat hij aan zijn snijwerk.

Hij is bezig uit een stuk hout een beeldje te snijden. Het schiet al aardig op. Het wordt een oud krom vrouwtje.

Dat is zo maar vanzelf gekomen. Hij had helemaal niet het plan om 'm Bok Soeroe uit te snijden, maar het begint er toch op te lijken. De voeten zijn al klaar en de dikke benen en ook de kromme rug, maar het moeilijkste is het gezicht.

Hij doet er zijn uiterste best op, want nu hij eenmaal weet dat het 'm Bok Soeroe wordt, wil hij het ook zo goed mogelijk maken.

[p. 120]

Maar het is heel moeilijk en het is een geduldwerkje. Bovendien is het schemerig in zijn hoekje op de slaapbank. Hij zou wel wat kunnen opschikken, maar er zitten mannen te dobbelen en ook ligt de opiumschuiver, met zijn ogen half dicht, te roken. Hij blijft dus maar in zijn hoekje zitten en luistert naar de zee.

Hij pietepeutert voorzichtig met zijn mes in het harde hout. Hij moet oppassen dat hij niet te diep er in snijdt want daarmee zou hij alles bederven.

Af en toe bekijkt hij zijn werk en hij vindt dat het heus op de oude 'm Bok Soeroe begint te lijken.

Hij moet zich tegen de wand drukken en zijn voeten tegen een klamp zetten, want de boot helt soms erg over. Laat hij toch oppassen dat hij de neus van 'm Bok Soeroe er niet afsnijdt met dat geschommel en geslinger.

En wanneer hij moe is van het houtsnijden haalt hij het zilveren horloge van den kapitein voor de dag. Hij heeft er al zoveel malen naar gekeken, maar hij wordt het niet moe.

Hij is er erg blij mee en hij past er goed op. Ja, hij moet het goed bewaren en zorgen dat er niets aankomt, want het is een kostbaar geschenk.

Hij heeft een geheime bedoeling met het horloge.

Hij heeft er met niemand over gesproken, behalve dan met Kartosoemo en die zal het niet oververtellen. Het hindert dus niets dat die er wat van afweet.

Hij is blij dat hij de aap heeft. Nu kan hij tenminste iemand vertellen, wat hij met het zilveren horloge wil doen.

‘Kartosoemo,’ heeft hij wel honderd maal gezegd, ‘zie je dat mooie horloge? Het horloge dat ik van den kapitein gekregen heb?’

De aap knippert met zijn ogen en dat betekent: ‘jazeker.’

‘Weet je wat ik er mee doen ga?’

De aap laat zijn vooruitstaande gele tanden zien.

[p. 121]

‘Nee,’ begrijpt Djojo er uit.

‘Denk maar eens na Kartosoemo, wat zou jij er mee doen?’

Kartosoemo kleppert met zijn lippen en trekt grote rimpels in zijn voorhoofd.

‘Dat zou ik niet weten,’ verstaat Djojo er uit.

‘Zal ik het je maar zeggen? Zal ik het je vertellen?’

De aap bijt, maar niet zo hard, in de neus van den jongen.

‘Nu, als je het dan zo graag weten wilt zal ik het je maar zeggen. Goed luisteren en niemand vertellen, want het is een geheim.’

Kartosoemo trekt zijn bekje open van het ene oor tot het andere en zegt: ‘kek-kek-kek-kek-kek-kek.’

En dan fluistert Djojo, heel zachtjes:

‘Ik bewaar het voor vader.’

Ja dat heeft hij wel honderd keer tegen Kartosoemo gezegd. Hij fluistert het ook nu weer in het oor van de aap, maar het diertje is te ziek. Het geeft geen teken terug.

Het kleppert niet met zijn lippen en trekt geen extra rimpels in zijn voorhoofd. Maar het klaagt en piept want het is zo vreselijk zeeziek.

Het is ook wel weer om zeeziek te worden. De zee is erg woelig. De boot stampt en schommelt. De dingen die losstaan in het logies zeilen van de ene naar de andere hoek.

De opiumschuiver komt met een vaart tegen Djojo aangebotst.

De jongen griezelt er van. Hij wil hem wegduwen maar dat is niet nodig. De zee doet het al want de boot helt heel sterk over naar de andere kant en de schuiver ritst de brits over.

De dingen in het logies rommel-bommelen over de vloer en Djojo moet zich stijf houden, wil hij niet wegschuiven over het gladde hout van de brits.

Dof en zwaar bonken de golven tegen de wand van de boot.

[p. 122]

Djojo zit er met zijn oor vlak bij en luistert er naar. Hij hoort hoe het water ruist en bruist, hoe het bonkt en botst. Hij voelt hoe het grote schip trilt onder het watergeweld.

De mannen hebben de kaarten weggeborgen en sjorren de dingen die los staan in het logies stevig vast. Dat is ook wel nodig, want kisten en plunjezakken slingeren over de vloer. Ze worden van de ene naar de andere kant gekeild, telkens wanneer de boot overzij gaat.

Ook Djojo heeft zijn dingen vastgesjord. Hij heeft maar een klein bundeltje en was er dus gauw genoeg mee klaar.

De aap krijgt het vreselijk benauwd. Hij piept van akeligheid en zijn grijze lijfje schokt, want hij moet telkens braken en zijn maag is allang leeg.

Nu moet Djojo tonen dat hij zeeman is. Het komt er nu op aan zeebenen te hebben. Het is niet zo makkelijk om over de slingerende vloer te lopen. Het schip stampt verradelijk. Er komt soms zo ineens een onverwachte beweging. Je denkt dat de vloer rijzen zal, maar hij daalt of juist andersom. Telkens anders dan je denkt.

Maar Djojo kan al tegen de zee. Hij is er aan gewend.