Anansi. Surinaamse volksverhalen

[p. 31]

Ba Anansi gebruikt Tijger als rijpaard

Toen Ba Anansi nog jong was zette hij voet aan wal in Suriname. Hij had zijn ogen uitgekeken van wat hij daar allemaal aantrof. Het vreemde land viel hem niet tegen. Er groeiden bomen en er bloeiden bloemen. Er waren lekkere muskieten om te eten als hij honger had en vogels om voor hem te zingen als hij zin had om hun lied te horen. De zon was er even heet als in Afrika, waar hij oorspronkelijk vandaan kwam.

‘Ben jij Ba Anansi?’ vroeg iemand, die zich voorstelde als Tijger en die zich tegoed deed aan een kip van de Granman, het dorpshoofd van de zwarte mensen die ook uit Afrika waren gekomen. ‘Ik heb al zoveel verhalen over je gehoord.’

‘Jazeker, Tijger, leuk om met je kennis te maken. Hoe gaat het met je?’

‘Ik heb niets te klagen, Ba Anansi.’ De tijger strekte zich languit in de hete zon. Zijn vel glansde in het felle licht en hij kneep zijn ogen bijna dicht, tot er nog maar twee gele streepjes te zien waren.

Anansi bekeek hem met een nogal kritische blik.

‘Wat is er, heb ik iets van je aan?’ vroeg de Tijger die eigenlijk een Jaguar was.

‘O, nee hoor’, antwoordde Anansi, ‘ik vroeg mij af waarom je Tijger heet.’

Tijger, die niet wilde weten dat hij eigenlijk Jaguar heette, brulde verschrikkelijk hard: ‘BBBbbbbbbrrrooeeaaaahhhh!!!’

Van schrik kroop Ba Anansi in een boom.

‘Kom uit die boom,’ brulde Tijger, ‘ik zal je krijgen!!!!’

Ba Anansi deed het haast in zijn broek van angst. Af en toe

[p. 32]

was hij ook een beetje een lafbek. Waarom was hij zo dom geweest om zich zulke grote moeilijkheden op de hals te halen. Had hij zijn grote mond nou maar gehouden. Iemand die sterker is dan jijzelf, moet je anders te lijf gaan, had zijn vader hem al zo vaak gezegd.

‘Kom uit die boom,’ brulde Tijger weer. ‘Ik wil met je op de mat!’

Ba Anansi wist niets beters te doen dan aan te kloppen bij zijn List.

‘Wat is er aan de hand,’ vroeg List.

‘Ik zit in de penarie. Hoor maar hoe die neptijger staat te razen. Hij wil met mij op de vuist en wat moet ik met mijn dunne benen en mijn lijf zonder ruggengraat beginnen tegen zo'n afschuwelijk woedend beest! Geef me alsjeblieft raad.’

‘Je moet een weddenschap met hem houden, Anansi,’ zei List heel slim.

‘Waar moet ik dat dan over doen? Ik weet niets?’ jammerde Ba Anansi.

‘Dan verzin je maar wat. Je moet niet denken dat ik je alles zal voorkauwen. Je moet zelf je eigen ding doen, daar komt het op aan. Ik zal je wel een hint in de goede richting geven, maar de rest moet je zelf doen,’ stelde List hem gerust.

‘Ik wil wel naar beneden komen, Tijger,’ zei Ba Anansi, zo heldhaftig als hij maar kon, ‘maar op één voorwaarde.’

‘En die is?’ vroeg Tijger lusteloos.

‘Dat je een weddenschap met mij aangaat.’

Tijger sprong op. Hij was verzot op weddenschappen, hoewel hij ze altijd verloor.

‘Oké, dan maar,’ gromde hij. Hij zou die spin wel eens een kopje kleiner maken.

‘Ja, maar zul je dan geen kwaad doen?’ vroeg Baas Spin.

‘Als je de weddenschap wint niet.’

‘En als ik hem verlies?’

‘Dan vreet ik je op met huid en haar.’

‘Vooruit dan maar,’ zei Ba Anansi en hij dacht bij zichzelf: dat zou wel eens een hele leuke weddenschap kunnen worden. Hij

[p. 33]

kroop uit zijn holletje en ging tegenover Tijger, de heerser van de Surinaamse bossen zitten.

‘Nou, waar zullen we om wedden, Spinnetje?’

‘Ik zal je berijden, net zoals de mensen op een paard zitten. Je krijgt een zadel en een teugel om en ik zal je met mijn zweep op je kont slaan.’

‘Mi Gado, wat zeg je me daar? Wat ben je wel niet allemaal van plan?’

‘Je hoort het, grote Junglekoning. Ben je bereid met mij die weddenschap aan te gaan? Ik stel voor dat wij dat morgenochtend zullen doen.’

Tijger lachte dat het daverde.

‘Hi Hi Ho, Hi! Hi! Ha!!!! Jammer dat je maar zo'n vies klein hapje bent,’ zei hij minachtend.

‘Morgenochtend na zonsopgang zie ik je dus?’ vroeg Ba Anansi voor de zekerheid.

Ja hoor, nietig klein Spinnetje, ja hoor.’

Tijger koesterde zich weer lekker in de zon en Anansi ging op pad om zich op de dag van morgen voor te bereiden.

Hij klopte aan bij zwarte Creool Amadeus, die kapotte zadels repareerde voor zijn heer, die een uitgestrekte plantage had, waarop hij suikerriet verbouwde.

Amadeus slaakte een gil van verbazing, zijn mond ging wijd open en zijn ogen rolden haast uit hun kassen. Verrast sloeg hij met zijn handen op zijn knieën en lachte zijn witte tanden bloot.

‘Zien mijn ogen het goed?’ vroeg hij tenslotte. ‘Is dit Ba Anansi?’

‘Je ogen zien het goed, hoor Amadeus.’

De oude Creool lachte en huilde tegelijk, zo blij was hij om een oude kennis uit zijn vaderland in Afrika te zien. En die goeie kennis was nog wel Ba Anansi, de Spin, de hulp en troost van de Afrikaanse mensen, die na die lange bootreis over de oceaan nu in Suriname woonden. Ba Anansi, die de mensen kon laten lachen tot ze tranen in de ogen kregen en ze kon laten zingen en dansen tot ze er bij neervielen.

‘Hoe ben je hiernaartoe gekomen?’ wilde Amadeus weten,

[p. 34]

maar Ba Anansi zei, dat hij dit later nog wel eens zou vertellen. Nu moest hij een zadel hebben en of Amadeus hem daar aan zou kunnen helpen.

Natuurlijk kon Amadeus dat.

Ba Anansi stopte het zadel in een rijstzak en ging naar Vrouw Ruth, die rijzwepen maakte voor haar plantage-heer. Ook zij was heel blij Ba Anansi te zien en ze gaf hem een mooie zweep mee.

Daarna ging hij naar de stad en roofde bij een Chinees, die een winkel met allerhande waren had, een bit met teugels.

Met al deze dingen begaf Ba Anansi zich naar het bos, zocht een geschikt holletje op en sliep de hele nacht als een roos.

De volgende ochtend vond Tijger de Spin op de afgesproken plaats langs de weg liggen. Ba Anansi huilde en kermde als een mager speenvarken, ‘ieieieieie!!....aaaaaaa!!..., zodat de rillingen over Tijgers rug liepen.

‘Wat is er met jou aan de hand?’ vroeg Tijger op een honende toon. ‘Ik dacht dat je op mijn rug zou rijden. Je bent een grootspreker!’

‘Ach, Tijger, hoe zou ik arme, kleine, nietige spin zoiets kunnen doen. Ik ben immers niets, een stofje in het heelal, in vergelijking met jou, machtige Boskoning.’

Tijger lachte gevleid. Hij zei echter: ‘Alles goed en wel, maar een weddenschap is een weddenschap, winnen is winnen en verliezen is verliezen. Ik zal natuurlijk van jou winnen, dat staat nu al vast. En je weet wat je te wachten staat. Zal ik je koken of bakken of wens je rauw genuttigd te worden? Je kunt nu nog kiezen, zeg maar wat je wilt.’

En Ba Anansi antwoordde heel nederig: ‘Ik geef me over, Tijger.’

‘Vooruit met de geit! Komt u maar!!!’ en Tijger sperde zijn muil al open.

‘Maar...,’ vervolgde Anansi, tussen twee stuiptrekkingen in. Zijn List begon al een beetje te werken.

‘Wat is er te maren...?’

‘Er moet immers een scheidsrechter zijn, iemand die vaststelt wie er wint en wie er verliest.’

‘Asjemenou zeg, dat jij zult verliezen is toch wel duidelijk genoeg!’ brulde Tijger.

[p. 35]

Maar Anansi wierp tegen: ‘Voor ons ja, maar het moet voor iedereen duidelijk zijn.’

‘Wat wil jij dan?’ vroeg Tijger teleurgesteld.

‘Ik wil naar de Koning, zodat die de uitslag in de boeken kan laten optekenen.’

‘Je nederlaag, zul je bedoelen,’ hoonde Tijger.

‘Je mag het noemen zoals je wilt, maar je ziet zelf toch wel in dat het op die manier hoort te gaan. Au! Au!’

‘Grrrrrr,’ gromde Tijger, ‘zoals je wilt!’

‘Ja maar, ik kan mij niet verroeren, Tijger, want o, mijn buik, mijn buik doet zo zeer. Au! Au!’

Ba Anansi lag in de berm van de weg te kronkelen alsof hij een afschuwelijke buikpijn had. ‘Help, help. Tijger til me alsjeblieft op! Wil je me dragen?’

Ba ger durfde het verzoek van Ba Anansi niet te weigeren, want hij was bang voor de geesten van zijn voorouders. Als zij te weten zouden komen, dat hij een hulpeloze Spin langs de kant van de weg had laten liggen, zouden zij hem zijn hele leven lang blijven plagen en vervolgen en wie weet, misschien na zijn dood ook nog wel. ‘Tijdens zijn leven kende hij geen barmhartigheid,’ zouden ze zeggen. ‘Wij zullen hem nu geven wat hem toekomt en hem een lesje terug leren.’

Daarom antwoordde de Koning van de dieren: ‘Nou, dat moet dan maar voor deze keer.’

Ba Anansi klom op zijn rug en Tijger vroeg niet al te vriendelijk: ‘Zit je nu eindelijk?’

‘Ach ja, zo goed en zo kwaad als het gaat, maar o, o, o, die buikpijn.’ kreunde Ba Anansi in de hoop dat Tijger zou wegsmelten van medelijden.

Maar Tijger snelde met grote sprongen weg en zette er de vaart in.

‘Au! Au!’ piepte de Spin.

‘Wat is er nou weer?’

‘Bij elke stap die je doet is het alsof mijn ingewanden uit elkaar gereten worden, Tijger, au-au-auuuuh!’

‘Daar kan ik ook niets aan doen. Ik moet nu eenmaal lopen als ik vooruit wil komen.’

[p. 36]

‘Zeker, au... maar... au... maar... ik heb een soort kussentje meegebracht. Mag ik dat op je rug binden, au... om wat zachter te kunnen zitten? O, Grote Geest, wat heb ik een pijn!’

‘Grrrr!’ grommelde Tijger. ‘Ga je gang, maar maak een beetje voort, want ik heb nog meer te doen vandaag. Ik moet je nog opvreten ook!’

Ba Anansi gespte handig het meegebrachte zadel van Amadeus op Tijgers rug.

‘Gaat het nou beter?’ vroeg de Woudkoning.

‘Och, beter, als je dat beter zou kunnen noemen. Ik voel tenminste niet meer jouw botten tegen mijn achterste stoten. Dat is alvast iets. Oooohhhhhh!’

Ba Anansi kermde weer hartverscheurend.

‘Wat heb je nu weer te jammeren?’ vroeg Tijger ongeduldig.

‘Het kussentje staat een beetje bol en ik heb de grootste moeite om mijzelf in evenwicht te houden... au... au!’

‘Ik zou echt niet weten hoe ik je verder nog kan helpen.’

‘Hier is een stukje ijzer, Tijger, als je dat in je mond zou willen nemen, kan ik mij beter vasthouden.’

‘Kom maar op met je stuk ijzer. Grrrrrr!’

Ba Anansi schoof het paardenbit in de muil van Tijger, die er even een beetje op kauwde en toen weer op pad ging. Terwijl hij rende hield Ba Anansi de teugels in handen en om zijn lippen speelde een slim lachje.

In de verte zag hij het paleis van de Koning schitteren in de verblindende zon. Hoge palmen bij de ingang hieven hun gekroonde hoofden in de lucht.

De Koning zat op de galerij en zag het tweetal aankomen. Hij hield zijn hand boven zijn ogen om ze beter te kunnen onderscheiden in de felle zon.

‘Is dat niet Tijger, met Ba Anansi als ruiter op zijn rug?’ vroeg hij aan zijn beeldschone dochter, die naast hem cassave zat te raspen.

Op dat moment stuurde Ba Anansi zijn rijdier de koninklijke poort binnen. Hij hield de teugel zo strak, dat Tijger wel moest gehoorzamen.

[p. 37]

‘Wat haal je nou weer met me uit?’ brulde Tijger geërgerd.

‘Ik stuur je waarheen ik wil dat je gaat,’ zei Ba Anansi heel opgewekt.

‘Dat zou je wel willen, klein kreng!’ loeide Tijger en hij probeerde zijn eigen weg te gaan, maar Ba Anansi haalde de zweep van Vrouw Ruth uit de rijstzak en gaf zijn rijdier een paar ferme meppen op zijn achterwerk.

Tijger bleef tot het uiterste tegenstribbelen, maar ten slotte moest hij bekennen dat hij verloren had. Hij brieste van woede en schaamde zich diep, maar de mooie prinses kwam van de galerij af, aaide hem over zijn snorharen en gaf hem een suikerklontje. ‘Verliezen is geen schande,’ troostte ze hem, ‘maar niet tegen je verlies kunnen is heel flauw.’

Tijger wilde voor geen geld voor flauw uitgemaakt worden. Daarom lachte hij zuurzoet en schudde Ba Anansi de hand. Bovendien beloofde hij, dat hij hem nooit ofte nimmer op zou eten..’

‘En dat is je geraden ook,’ sprak de Koning, die zich in zijn hangmat naar de poort had laten dragen. ‘Je hebt eerlijk verloren, Tijger. En ben jij Ba Anansi uit Afrika?’ vroeg de vorst dadelijk daarop aan de Spin.

Ba Anansi boog zover voorover dat zij met zijn voorhoofd de grond raakte.

‘Ik ben heel blij je te zien, Ba Anansi. Heb je al woonruimte, als ik vragen mag?’

Ba Anansi moest bekennen dat hij op dat moment geen woning had.

‘Hebben wij niet nog ergens wat leegstaan, dochterlief?’ vroeg de Koning aan de Prinses.

‘Ja, vader,’ lispelde ze en ze wees naar de post van de deur.

‘Precies. Als je zin hebt kun je daar je intrek nemen, Ba Anansi.’

Ba Anansi bedankte de Koning uitbundig voor zijn goedwillendheid en vestigde zich in zijn nieuwe holletje in de deurpost van het koninklijk paleis.

Tijger sloop stilletjes weg na deze afgang en liet zich voorlopig even niet meer zien.