De blijde kruisvaart

[p. 99]

Hoofdstuk XX.

Op den klokslag der getijden, zonder merkbaren overgang, verzwond het oude jaar.

De jongens stonden te midden van den doodendans der dagen. Zij leefden verwilderd en schijnbaar onverschillig. Zij waren de simpelen van geest voor wien het rijk der hemelen openstaat. Zij woelden onder een hemel die gonsde van onverpoosd en schallend oorlogsrumoer.

Het gemeenschappelijke lijden loutert een volk.

De jongens piekerden echter niet over het wezen der dingen: God schiep den dag en ze kropen er door! Ze aten, sliepen en dronken. Tusschendoor vochten ze. Viel er één, ze begroeven hem zonder omhaal. Ze zochten geen groote woorden, om den gesneuvelden makker te huldigen. Er was alleen een prop in hun keel.

In hun bestaan was de dood dikwijls een verlossing en het leven niet langer een weldaad.

Welke verrassingen zou nu weer het nieuwe jaar brengen? De toekomst ligt buiten het bereik der menschen; uit haar steenen masker staart de starre blik der blinden.

[p. 100]

De jongens leefden nu weer als honderden jaren her, in ondergrondsche holen. Ze vergroeiden met de open lucht tot een stuk natuur...

Met twaalf onverschrokken kleppers en een korporaal, zaten ze op voorpost over den IJzer. Ze hadden reeds tien lange waakuren achter den rug. Kalmpjes echter was de nacht heengevloden. Een laatste vuurpijl siste met een vonkenspattend boogsken over de vijandelijke loopgraven heen, kwakte open en bleef een poosje kaarspal in de lucht drijven, lichtend. Zoetekens versmolt de klaarte in de opkomende schemering...

De dag kwam aangetreden uit den oostelijken hoek der hemelen. 't Schieten verflauwde. In de verte soms, klapperde een machinegeweer, gromden vaagjes de kanonnen. Verloren kogels tjilpten als musschen die op een telefoondraad neerstrijken. Ze ploften in den molligen bodem met doffe snokjes en boorden gaten in de klamme zakjes der borstwering...

Gehurkt zaten de jongens tegen den wal van hun post aan. Ze joegen rook uit hun baardbranderkens, kraakten vette luizen die ze in 't halsboordje van hun hemd vingen, of tuurden vakerig naar den anderen oeverboord, waar vroegere obussen geweldige putten hadden gedolven en gapende bressen geslagen in den opgehoogden dijk.

Hun oogen stonden lodderig in de kassen en hun aangezicht was vuil van vegen vettig slijk. Eén enkele loerde aandachtig door de ovale schietgaten.

't Werd van lieverlede lichter. De vochtige dageraad

[p. 101]

deed de jongens rillen van koude. Eindelijk spiesde de zon door de wolken. 't Was als een gulden hoorn, die parelmoeren schulp jes uitstortte in 't water van den stroom. In een kreek, waar schuifelend riet wies, floot de wind een schalksch deuntje. 't Wrak van 't ijzeren beurtschip, in een bocht van den IJzer tot zinken gebracht, werd nu duidelijk zichtbaar. Golfjes spartelden tegen 't verroeste en uitgevreten bootsgeraamte òp.

Heel in de verte doezelden de laatste gebouwen van Diksmuide op. Van 't schilderachtige provinciestadje bleef er niets anders over dan wat gruis. De afgeknotte kegel van de geduchte bloemmolens rees daar monumentaal te midden dier apokalyptische verwoesting. Het prille licht der meizon alleen zette wat leven en koloriet bij aan 't doodsche uitzicht der dingen...

Alom woog de stilte. Krassende raven, die laag in den glorierijken hemel klapwiekten, kondigden de geboorte van den nieuwen oorlogsdag aan, met rauw misbaar...

De jongens verheugden zich over de komst der zon. Haar warmte luwde weldadig op hun stramme knoken. Ze telden en hertelden op hun eeltige vingers, de uren welke ze hier nog moesten doorbrengen, zonder ook maar even te mogen rechtstaan. Omzichtig en gebukt moesten ze langsheen den lagen wal kruipen.

De langdurige kamp had hen echter met vele dingen vertrouwd gemaakt, ze hadden reeds zooveel mizerie doorworsteld! Ze sleepten hun weedom zonder morren door 't leven en verrichtten werktuigelijk wat hen bevolen werd.

[p. 102]

Vlijtig arbeidden ze aan versterkings- en verdedigingswerken, die altoos moesten hersteld en vernieuwd. Hoevele kubiek meter hadden ze reeds niet verpord van dien moederlijken grond? Ze hadden hem omgeploegd en nog eens omgeploegd, versjord en verzeuld, verbrokkeld en platgestampt. In regen en wind, blootshoofd en barvoets hadden ze gewrocht, al rammelden ze van den honger en al sloegen de makkers neer naast hen, met schorre verwenschingen.

Hard labeur verrichtten ze, slaafsch en koppig. Luchtige wolkjes lammerden door den hemel. De zon speelde verstoppertje. Ondraaglijk werd de stilte. Wannes, de korporaal, klopte zijn pijp uit, op den tip van zijn schoenen.

- 'k Geloof dat de Duitschers gaan loopen zijn, mompelde Sooi Ajuin.

- 't Is zoo percies, beaamde Wannes glimlachend. Een beetje later zei Drupneus:

- Ginder komt 'n vlieger àf.

- Ai-mij, hoe hoog!

- 't Is zeker 'n Nieuwpoortje!

Al de jongens staarden de ruimte in. Ze peilden den afstand en knepen de oogen dicht voor het te schelle daglicht.

- 't Is 'n Fokker, riep Drupneus opnieuw.

- Ja 't, verzekerde de korporaal.

- Ze zijn met twee... met drij wel, beweerde de Spion, den handpalm als een klep boven de oogen.

[p. 103]

Al de blikken vestigden zich, belangstellend op de vijandelijke vliegenierkens.

'k Geloof dat 't zal kermis zijn seffens, gekscheerde Wannes.

- Ja, ja, 't korporaal, zei Vodden-en-Beenen, al de orgels van Diksmuide draaien vandaag; de poppen zullen dansen!