|
| |
| |
| |
Derde bedryf.
Eerste tooneel.
IK vind haar niet, en zoek met vreezen en verlangen.
Men houd Polyxena waarschyn'lyk hier gevangen.
Ik derf niet binnen treên, eer zy myne aankomst weet:
Een ooggetuige kon verbreiden, tot myn leed,
't Geheim van myne komst. De ontroering myner zinnen
Ontdekte my wel haast, vervoerd door 't hevig minnen.
Hoe zoud ge uw drift en trouw betoomen, als gy zaagt,
Rampzalig Minnaar, die aanbiddelyke Maagd,
Het voorwerp uwer liefde, ontbloot van eer en staaten,
Gedoemd door 's afgronds vloek, en van de Goôn verlaaten:
Als gy uwe oogen hechte, op 't minnelyk gezigt,
Wel haast te ontluist'ren van zyn glans en 't lieve licht.
Gy smolt in traanen, op 't vertoog dier tegenspoeden,
Bedroefde Tetephus: waar toe noch hoop te voeden?
Moet gy Polyxena, in haare jongste nood,
Zien smooren in haar bloed, en worst'len met de dood!
't Is door uw gonst, Fortuin, dat een van myne vrinden,
Getroost, tot myn behoud, het uiterst te onderwinden,
My, zwaar gewond, alom begruisd van bloed en stof,
Heeft in een bosch gebergd, uit Trojens brandend hof;
Daar zyne hulp my deed herwinnen kracht en leeven.
'k Heb my, door u geleid, aan deeze kust begeeven:
Gedoog, dat ik voor 't laast aan myn Prinsesse ontvouw
De kracht van myne min, zo zuiver, zo getrouw:
Toon my de midd'len, tot verlichting haarer kwaalen;
Doe my haar redden, of met haar ten grave daalen.
Door myn vermomming, door der Grieken taal en kleed,
Hoop ik hun waakend oog te ontduiken: niemand weet,
Dat ik behouden ben na Trojens nederlaagen.
De legers zyn verward door twist en onweêrvlaagen.
Dit alles geeft my moed in 't hachchelyk besluit
Wel aan, wy waagen 't al, om hen die schoone buit
| |
| |
Te ontvoeren: 'k moet, door list, myns Vyands magt verkloeken.
Goôn! om de Ondankb're, die ik aanbid, hier te zoeken,
Verlaat ik reuk'loos Ryk, en volk'ren, door de kragt
Der liefde, en stel my zelfs in myn Verwinnaars magt.
Onsterflyke Oorlogsheld, en temmer der gedrochten,
Alcides, 'k heb vol moed, in duizend legertochten,
Na roem en eer getracht, op 't spoor, van u betreên,
De deugd gehandhaafd, en myn driften 't eerst bestreên.
Maar dwaaze liefde heeft uw Zoon, als u, doen zwichten:
Myn minziek hart ontaard van zyne heldepligten.
Maar, 'k zie myn wensch voldaan, en iemand herwaarts treên.
| |
Tweede tooneel.
Telephus, Doris.
'k Heb myn Prinses gezegt, hoe u de tegenheên
Gevoelig treffen, die de Grieken haar bereiden;
En 'k was gelast, om u in haar vertrek te leiden.
Maar Pyrrhus zal hier straks verschynen: als hy is
Vertrokken, keer dan weêr, om zonder hindernis....
Moet dan gestadig iets myn ongeduld weêrstreeven?
Maar, meend men, dat de Vorst haar zal ten offer geeven?
Of, zou zyn liefde, in spyt van eene wreede pligt...
Myn gramschap blaakt door 't haatelyk gezigt...
Maar gaan wy, om in 't heir de zek're maar te hooren,
Wat lot, welke uitkomst werd Polyxena beschooren:
En, zo die wreede tot de ontmenschte moord besluit,
Dan is 't vergeefs geveinsd, dan barst myn wanhoop uit,
| |
| |
| |
Derde tooneel.
Pyrrhus, Doris, Lycas.
KAn ik uw Prinsesse spreken?
Zy is, voor weinig tyds, in haar vertrek geweeken:
Ik ga, myn Heer, om haar uw komst te doen verstaan.
| |
Vierde tooneel.
Pyrrhus, Lycas.
HEbt gy myn last met vrucht in 't Grieksche heir voldaan?
Ik heb, door kracht van reden,
Hen doen bezeffen, dat gy uw genegentheden
Gedoofd hebt, en voor 't heil der Grieken zyt gezind
Te slagten uw Prinses, weleer zo teêr bemind:
Dat 's Vaders eisch, met diep ontzag, uw boezem griefde:
Ja, dat gy wars zyt van een vruchtelooze liefde.
'k Zag straks, hoe eenige met uitgelaate vreugd
Myn reên geloofden, uw besluit en heldendeugd
Verhieven hemelhoog. 'k Vond and're van gedachten,
Dat gy, opkroppende uw verdriet, uw bitt're klagten
Weêrhoudende, als gy haar zo koel ten offer doemd,
Uw doodlyke ongenuchte en zwakheid dus verbloemd;
Uws ondanks overgeeft, die gy niet kund behoeden.
'k Heb hen gelaaten in dit gonstige vermoeden,
Dat hen veel beter, als al' myne reên, misleid.
De Grieken, overtuigd van uw trouwhartigheid
Ten oirbaar van 't gemeen, zyn niet bedacht te sluiten
Haar vlugt, en de aanslag, die de liefde u doet besluiten,
Zy wachten welgemoed de uitvoering van 't verdrag,
En uw belofte, met het krieken van den dag.
| |
| |
Waar ben ik toe gebragt! wie had ooit kunnen denken,
Dat Pyrrhus zyne roem door veinzen zoude krenken?
Noch zyn 'er rampen, daar de deugd, al staat zy pal
En onverwrikt, verstrekt ten speeltuig van 't geval.
De Griek, verheugd, dat gy de elenden, hen beschooren,
Zo heilzaam afwend, heeft Ulysses straks verkooren,
Om u hun dankbaarheid te melden voor die gonst.
Tot dus verre is de list, met schranderheid en konst,
Beleid: 't staat nu aan u uw droef heid te overwinnen.
Gy moet geweld doen op uwe afgepynde zinnen,
En in zyn byzyn u verkloeken, als bereid
Ter bloedige offerdienst, en naare plegtigheid.
Ik ga, op dat ik 't volk mag met meêr schyn misleijen,
't Geen ik den Griek ontvouwde, uw Leger door verspreijen.
Gy hebt noch tijd, om 't al te schikken tot haar vlugt.
De nacht, die de aanslag heeld, en 't leed, waar voor gy ducht,
Kan sluiten, zal voor eerst het aardryk niet bedekken.
Myn Prinses verschynd, gy kund vertrekken,
| |
Vyfde tooneel.
Pyrrhus, Polyxena.
UWs Vaders gramschap is dan niet verzacht, myn Heer,
Schoon Troje legt in de asch? zyn wraakzucht eischt iets meêr
Ten zoen: myn bloed alleen doet zyne wrok bedaaren.
Hier baat geen uitstel: laat zyn schim niet hoop'loos waaren.
Gaan wy zyne eisch voldoen: 't slachtoffer is gereed.
'k Erken dus zyne keur, en de eer, die hy my deed.
| |
| |
Goôn! welke red'nen? wat voorneemen? my verdenken,
Dat 's Vaders wreed bevel myn zuiv're min zou krenken!
Kund gy die achterdocht plaats geeven in uw hart?
Of wil uw fierheid my braveeren in myn smart?
Waand gy, dat iets my kan van pligt en trouw verleiden?
Dat Pyrrhus lot, en 't uwe ooit zy van-een gescheiden?
Ach! dit is 't eenigst, 't geen myn dood noodzaak'lyk maakt,
Waarom myn veege ziel uws Vaders eisch niet wraakt.
'k Heb niets, in deeze nood, zo zeer, als u, te duchten:
Ja Prins, ik sterf alleen, om uw gezigt te ontvlugten;
Dewyl ik, wat ik poog, niets op myn hart verwin,
En al te wel gevoel dat ik u teêr bemin.
Gy mind my dan, Prinsesse, en die gewenschte zegen...
Myn zwakheid, hoopte ik, bleef voor eeuwig u verz weegen:
Maar myne voorzorg is onnut in deeze slaat.
'k Durf, van de boord des grafs, myn laatste toeverlaat,
En vryburg, voor 't vervolg van eindelooze plaagen,
't Geheim ontdekken, en my van uw min beklaagen.
Ja, Pyrrhus, 'k eisch van u voldoening voor die hoon.
Als gy myn Vader in zyn hof bestond te doôn,
Waarom zyn Dochter toen niet teffens 't staal gedreeven
Ten boezem in, en haat ontrukt het haat'lyk leeven?
Hebt gy myn bloed, toen gy niets spaarde, alleen gespaard,
Op dar het werd besmet door driften, my onwaard?
Moest dan Polyxena, vervolgd van 's hemels tooren,
Na Trojes ondergang, uw minneklagten hooren?
Uit zo veel Trooische, die u 't krygslot overgaf,
Waarom, o Wreede! my bemind, tot myne straf?
Wierd ik zo zeer van u verächt, dat gy kond waanen,
U, tot myn hart, als 't z wakste, ook 't eerst een weg te baanen:
Dat ik, myn Vaderland, my zelven ongetrouw,
Veel eer, als andere, uw geweld vergeeten zou?
Gy ziet uw wensch gelukt: 't ontveinzen kan niets bantent.
| |
| |
Maar, gy verkrygt my naauw, of moet my straks verlaaten,
Dit zal voor u het ergst van alle plaagen zyn,
Als gy Polyxena, schoon voor uw minnepyn
Te zeer gevoelig, u voor eeuwig ziet ontrukken.
Gy stort my dan op nieuw in eind'looze ongelukken!
Zoud gy tot zulk een straf my doemen kunnen? ach!
Moet dan myn zuchten, moet myn liesde, en diep ontzag
By u een teken zyn van hoonen? van verächten?
Vergeet, vergeef in 't end het woên dier nacht der nachten,
En 't deerlyk ondergaan der Phrygiaansche staat.
Moet ik dan 't voorwerp zyn van uwe liefde en haat?
Moet gy den val van 't Ryk alleen op Pyrrhus wreeken?
En dooven 't vuur dier liefde, en 't door uwe oogen kweeken?
Schoon zelf uw Broeder leefde, uw Hector, zou die Held
Met trouwer zucht, als ik, u hoeden voor 't geweld?
Ja, onderzoek, hoe zich uw Pyrrhus heeft gedraagen:
En zo ik, sints de dag, dat u myne oogen zagen
Ter goeder uure, u niet gediend heb, en ontzien,
Niet staâg verdedigd voor het woên der Oorlogsliên,
Niet diep gedeeld heb in uw rouwe, en bitt're traanen:
Zo myne Volkeren my meêr, als uw Trojaanen,
Ter harte gaan: zo 'k niet bescherm het overschot
Der uwe, niet vervloek de dwang van 't oorlogslot:
Indien ik buiten u, ô minlykste aller menschen!
En uwe gonste, op aard naar vreugd of heil zou wenschen:
Ja, zo gy, myn Prinsesse, in myn gedachten niet
Werd aangebeden, in myn harte alleen gebied;
Dan moogt gy my met recht uw snoodste vyand achten,
En onverbid'lyk zyn voor myn verliefde klagten.
Maar, 'k heb myn schuld geboet, door een volmaakt berouw:
Waarom my dan gestraft, nu 'k niets misdoe, Mevrouw?
Ach! wilt gy dan myn ziel de wanhoop overgeeven?
En, door uw strenge deugd genoopt, myn hoop weêrstreeven?
Wat kund gy hoopen, Prins? ach! 't lot valt ons te straf;
| |
| |
En 't rukt Polyxena, uws ondanks, in het graf.
De helle en hemel zyn verëend, om my te plaagen;
Ja, de aarde loeid, en beefd, en weigerd my te draagen.
't Is vruchteloos getracht de raazerny te ontgaan
Zo veeler Vyanden, die my naar 't leeven staan.
Niets kan my tegens hen beschutten, als 't vermoogen
Van u, wiens bystand nooit myn fierheid zal gedoogen.
Uw hulp zou myne naam bezoedelen, myn Heer,
Ja, gy benadeeld zelfs daar door uwe eigene eer.
Uw Vader, daar hy rust, in 's afgronds nacht gedooken,
Waakt op, en vloekt uw liefde, en werd in toorne ontstooken:
Zyn stem, hoe gy 't ontveinsd, heeft u de ziel geraakt:
Die indruk doove 't vuur, waar in uw boezem blaakt.
Hoe kund gy, zonder schaamte, en wroeging uwer zinnen,
My, de oorzaak van zyn val, beschermen en beminnen?
Gy vleid uw min vergeefs: verzoen door myne dood
U met Achilles geest, en uwen Bondgenoot.
En, zo 't verliefde hart, te zeer met my bewoogen,
Myn val, zo heilzaam voor uw rust, niet kan gedoogen;
Maar myn verlossing wenscht, schoon 't nergens uitkomst
't Is uw Polyxena, die 't u voor 't laast gebied,
Ik heb uw roem, en gy de myne, een vlek gegeeven, ziet;
Nooit uit te wisschen, als ten koste van myn leeven.
Het heer'lykst middel, tot herstelling onzer eer,
Is, dat ik 't vonnis velle, en gy 't volvoerd, myn Heer.
Want, denk niet, dat uw liefde, in weêrwil van het woeden
Des lots, myn veege ziel voor sterven kan behoeden.
Eén van ons beiden moet my dooden, hem ten zoen!
Indien 't uwe arm ontzegt, zo zal 't de myne doen.
Verkies: uw Vader wil, dat gy my 't licht doet derven:
Zyn last blyft onvoldaan, doet my een ander sterven.
Dan is myn dood onnut voor zyn gestoorde geest;
En uw Polyxena, zich slagtende onbevreesd,
Sterft des niet min voor u.
| |
| |
Wel aan, dat wy dan beide een eind zien onzer dagen.
'k Ga u verzellen naar het moordaltaar, naar 't graf
Eens wreeden Vaders. Daar leg Pyrrhus 't leeven af:
Daar zal myne arm uw hand een dood'lyk voorbeeld
Ach! 't was uw lot, noch pligt, voor my op aard te leeven, geeven.
En 't is ook niet voor my, dat Pyrrhus sneuv'len moet.
Gy kund my niet behoên, al plengd ge uw dierbaar bloed.
Hoe verre, o Wreede! kan de liefde uw ziel vervoeren?
Was 't u dan niet genoeg, myn leevensloop te ontroeren?
Benyd gy my 't geluk en zoetheid van myn dood?
Om u te volgen, Schoone, om, in de jongste nood,
Neen! Prins.... Maar, ach! myn pligten
Bezwyken voor de kracht der liefde: zie my zwichten
Met schaamte voor een drift, zo dood'lyk aan myne eer.
'k Zag onlangs al myn bloed ten val gedoemd, myn Heer:
'k Zag hunne en myne dood standvastig onder de oogen.
Nu ysd myn angstig hart; nu is myn moed vervloogen,
Als de eenige oorzaak van hun rampen sneuv'len moet.
Beef, Prinse, beef, dat gy te wel my voelen doet
De zwakheid van myn hart, waar op gy hebt de zegen,
Door onweêrstaanb're magt, my zelf ten spyt, verkreegen.
Ik ga my, voor het laatst, beraaden met dat hart:
En, zo 'k vergeefs myn deugd herroep, in min verward;
Zo 't vrucht'loos zy gepoogd die drift te wederstreeven,
Dat dan Polyxena en Pyrrhus teffens sneeven.
| |
Zesde tooneel.
GOôn! zyn dat red'nen van een Vrouwe, een ted're
Gestoorde Goden, die haar onverzoen'lyk plaagd,
Weêrhoud uw roede, en wilt in myn Vorstinne spaaren
Die deugden, die we in u aanbidden voor de altaaren,
| |
| |
Ter aarde neêrgeknield. En gy, die haare dood
Zo toornig vorderd, keer uit 's afgronds bange schoot;
Keer, strenge Vader, en herroep uw wreede wetten;
Of haar volmaakte deugd zal uwe roem besmetten,
Al mort ge in 't duist're ryk, en hitst de Grieken aan.
Maar in uw plaats zal my uwe eer ter harte gaan;
'k Zal haar beschermen, en, door dubb'le zucht gedreeven,
| |
Zesde tooneel
Telephus, Pyrrhus.
HOu stand: gy moet my hier voldoening geeven.
Wat onverlaat durfd.... Maar, wat wond'ren zien we in 't end?
Uw grootste Vyand in uw leger, in uw tent.
Goôn! is dan de yz're slaap gebrooken
Van al de dooden, die my leevend hier bestooken?
En welke is de oorzaak, die u reuk'loos herwaards leid?
Ik tragt de waarheid van 't gerucht, alom versbreid,
Te hooren uit uw mond. Uw wreede onmensch'lykheden
Zyn my te wel bekend, tot ondergang der steeden
Van 't bloeijende Asiên: maar ik had nooit gedacht,
Dat ge een Vorstin, gedaald uit Koninklyk geslacht,
Uws Vaders dolle schim ten offer op zoud draagen;
Na 't u mislukt was haar schoone oogen te behaagen.
't Versmaaden van uw min, waar voor zy gruuwen moet,
Maakt dat uw heilloos hart zo spoor'loos, zo verwoed?
Spreek, en voldoe me: is 't waar?
En waand gy, dos beledigd,
Dat gy haar beter in dit leger hier verdedigd,
| |
| |
Als binnen Trojes wal, in 't aanzien uwer Goôn?
Zult gy alleen den Griek beletten haar te doôn?
Neen: maar 'k wil deelen in haar dood'lyke ongelukken,
En, als wy sneuv'len, u met ons ten afgrond rukken.
'k Stel ten dien einde my vrywillig in uw magt.
En, schoon men heil noch gonst van 's vyands hand verwacht,
'k Denk, dat gy tegens my geen voordeel zult begeeren
Van schandige overmagt, maar u door 't staal verweeren:
Dat gy geen tweestryd zult ontzeggen aan een Zoon
Van Hercules, die 't recht der Phrygiaansche Kroon
Handhaavende, aan de boord der Landstroom, zyne velden
Het eerst besproeid heeft met het bloed der Grieksche Helden;
Die nooit verbonden met hun volk heeft aangegaan;
Die, met zyne arm en magt, hun heerschzucht heeft weêrstaan:
Die u, al waart ge in 't diepst van Griekenland geweeken,
Zou zoeken onvermoeid, om zyn Prinses te wreeken.
Gy oordeeld recht van my, en 't jongste nachtgevecht
Deed u gevoelen, hoe 'k alleen 't geschil beslecht.
Ik vind uwe aanslag goed: gy moet me, op hoop van zegen,
De Trooische Schoonheid staâg betwisten met den degen.
Maar, 't is geen vechtens tyd: wy moeten beide haar
Voor eeuwig derven, of verlossen van 't gevaar.
De dood van u, noch my, verzekerd haar het leeven.
Laat my begaan, Prins: wil myne aanslag niet weêrstreeven:
Vlugt uit dit leger: red uw leeven uit de nood:
Verwacht niet, dat de Griek uw stoutheid met de dood...
Neen, neen! wat rampen my de hemel heeft beschooren,
Ik vrees niets, als de dood van myn Prinses te hooren,
'k Zal niet vertrekken, als verzekerd van haar lot.
| |
| |
't Zy zy 't ontkoome, of dat haar leeven werd geknot,
| |
Achtste tooneel.
Lycas, Pyrrhus, Telephus.
MYn Heer, men ziet Ulysses herwaards treeden:
Hy zal hier aanstonds zyn.
Vertrek; ontwyk in haast zyn oog en razerny.
Ten einde in 't leger uw verblyf verhoolen zy,
Werd u myn woord ten pand, myn tent ten wyk gegeeven.
Stel u gerust, terwyl ik insta voor uw leeven.
Gy, Lycas, breng den Prins in myn geheim vertrek
In veiligheid; zorg, dat geen mensch zyn komste ontdek.
Men dien hem, als my zelf, en eer zyn rang en staaten.
Ik ga, en zal my op 's Meêminnaars trouw verlaaten.
Zyne edelmoedigheid werd dus beantwoord: maar
Bedenk, dat gy u haast moet uiten, hoe gy haar...
Ulysses komt: 'k zal u voldoen: houd u verborgen.
O lastig onderhoud voor myn verliefde zorgen!
| |
Negende tooneel.
Ulysses, Pyrrhus.
‘'k MOet vlytig letten op zyn houding en gezigt.
Hoe zeer is 't Grieksche volk, myn Heer, aan u verpligt!
Hoe kan 't, naar waarde, uw deugd, uw zucht voor Grieken roemen?
Wy zien u dan gereed uw Minnares te doemen
| |
| |
Ter straffe, op 's Vaders eisch: ja, uw standvastigheid
Toond zich voor 't heil des volks tot deeze proef bereid?
O ed'le pooging, van een hart, als 't uw, te wachten!
Toen Agamemnon zag zyn lieve Dochter slagten,
En storten 't dierbaar bloed, trof hem die wreede pligt
Zo smart'lyk niet; zy was ons minder van gewigt.
Want zonder u, myn Heer, zou Grieken moeten zwichten
Voor haar Geweldenaars, die Burgeroorlog slichten,
Ten kosten van 't gemeen, en dingen naar den staf.
Zy wierpen nimmer 't juk van hunne halzen af;
Maar wachten vrucht'loos naar hun Vorsten, naar hun Vlooten,
Hier marrende aan de kust, door 't onweêr ingeslooten,
Wy zouden, zonder u, langs dit rampzalig strand
Omzwerven, afgepynd tot wraak van Trojes brand:
En, tusschen 't ak'lig puin der neêrgestorte wallen,
Betreuren, raazende en verwoed, onze ongevallen.
Der Grieken zege werd voltooid door u alleen.
Gy kund verzekerd zyn van hun genegentheên,
En dankb're erkentenis. Zy zullen altyd trachten
Te toonen, door hun daân, hoe hoog ze uw deugden achten.
'k Wist dan in 't end, myn Heer, het groot geheim en konst
Te ontdekken, om my diep te wikk'len in hun gonst?
Gy ziet, dat, die zyn dienst noodzaak'lyk weet te maaken,
Veel wint. Hun trotsheid.... Maar, 't is best de twist te staaken.
Men moet vergeeten, 't geen misdreeven wierd voorheen,
Op dat deez' droeve dag ons voor altoos verëen’.
Der Vorsten vriendschap kan alleen de rouw verzachten
Van myn beneepen hart, en stremmen myne klagten
't Is een geluk, Prins, dat voor my meêr zoetheid heeft,
Dewyl gy 't zyt, die van hun gonst my kennis geeft.
'k Ga dan der Vorsten wensch volvoeren, en moet scheiden,
Om, tot die laatste pligt, 't vereischte te bereiden.
| |
| |
| |
Tiende tooneel.
'k GEloof het echter niet: hy staat bedeest, en vlugt
Een haatelyk gesprek: zyn bange boezem zucht.
Hy vreest, door toorne of rouw, te ontdekken zyn gepeinzen,
Zyn fiere en wrev'le geest is niet gewoon te veinzen.
't Is veel te koel gezegt, voor een verliefde ziel,
Die niet zo licht begeefd, 't geen eens aan 't oog geviel.
Hy stemd niet, op de kreet eens geests, en zyn gebooden,
't Beminde Voorwerp, hem zo waard, als 't licht, te dooden.
Zou Pyrrhus waanen, dat Ulysses listigheid,
En schrand're voorzorg, door 't verbloemen wierd misleid?
't Zou schande zyn, dat my een Held, zo jong van jaaren,
Verkloeken zoude, in staat- en krygsbeleid ervaaren,
Daar ik weleer de list der Goden heb ontdekt;
En held Achilles tot de heirtocht opgewekt,
Als hy in 't vrouwekleed, by 't Jufferschap verborgen,
Het krygsgevaar ontdook, door Moeder Thetis zorgen.
Schoon hy den Grieken deed verzek'ren, dat zyn min
Verkoeld was, hy bereid te slagten zyn Staavin;
't Was echter ver, dat ik zyn listen zou gelooven,
Gesmeed, zo 't schynt, om ons 't Slagtoffer dus te ontrooven.
Des wilde ik, uit hun naam, hem danken, volgens pligt,
Myn gissing van naby versterken door 't gezigt.
Wel aan, wy moeten hen verklaaren ons vermoeden;
Hem, met een waakend oog, bespieden, en verhoeden,
Dat hy zyns Vaders eisch, ons ondanks, niet verächt,
Waar aan 't bederf hangt, of 't behoud der oorlogsmagt.
Einde van het derde Bedryf,
|
|
Auteursrechtvrij