|
| |
| |
| |
Twede bedryf.
Eerste tooneel,
Manlius, Servilius.
Neen, vriend, dees twede vlucht moet myne keur ontberen,
't Verand'ren van uw lot, moet uw gedrag doen keren.
Wat heim? lyke oorzaak, Heer, maakt my by u verdacht?
Hoe! meend ge, dat 'k met vreugde uw laast vaar wel verwagt?
Of dat 'k myn vriendschap u zo menigmaal gebleken,
En my zo waard, zoude om Valeria verbreken?
Behaagden 't aan de Goôn, ons t'zamen voor altoos...
Maar, ydel denkbeeld! ach! dees wensch is vruchteloos.
Gy weet, door welk een magt, Valerius, ontsteken
In gramschap, zich van my op 't onverwachst' kan wreken.
Gy kund me onmogelyk beschermen voor zyn haat,
Wyl hy word ondersteund van Romens trotzen Raad.
En als ik door myn vlucht, in stilte, ver van Romen,
Een veil'ge schuilplaats voor hun haatzucht kan bekomen,
Zoude ik dan zonder nood, in 't mingevaar, een vriend
Betrekken, die my staâg zo edelmoedig diend?
Maar zult gy, vluchtende van hier, uw heil ontvluchten?
En, elk Romein ten spot, in vreemde landen zuchten?
Waar waand ge een veil'ge plaats te ontmoeten tot uw rust?
Is 't jongst' besluit des Raads aan u noch wel bewust?
En wat Valerius, dien trotzen, kon gehengen?
Neen: wat heeft hy bestaan?
Al 't geen hy kon volbrengen.
| |
| |
Gering is 't, dat den Raad voor eeuwig, te uwer schand,
U heeft gebannen uit uw eigen Vaderland:
Men heeft, op dat terwyl ge als balling om zult zwerven,
U ieder dag ten plaag zou strekken, voor uw sterven,
U van uw goederen beroofd, en waardigheên;
Ja, zelf uw ad'lyk huis, zo prachtig, dat elk een
Wie 't komt te aanschouwen tot verwond'ring op moet wekken,
Zal mede eerlang ten prooy, aan 't plund'rend graauw verstrekken,
Om door dien menigte, op 't verwoesten afgerecht,
Als in een ogenblik, ten gronde toe geslecht
Te worden, dit bevel heeft reeds den Raad gegeven,
En door Valerius, dien wrede, is 't onderschreven:
Hy haakt naar uwen val, in 't kort, myn vriend, gy zyt
(Dus verre strekt zyn haat en wraakzucht) alles kwyt,
Des wil u langer met geen yd'le hoop meêr strelen;
Maar oordeel, of gy mede in 't overschot wilt delen
Dier goed'ren, die 'k voor dees ondankb'ren Raad, wel eer,
Ten kosten van myn bloed opofferde, myn Heer.
Ontaarde Vader, wilt ge, om my uw haat te tonen,
Uw eige dochter dan, o wreedheid! niet verschonen?
Haar lot aan 't myn' gehecht, moest... ach! gy ziet, myn vrind,
In welk een staat zich thans Servilius bevind:
Gy weet ook dat 'k voorheen de wreedste noodlotsplagen
Kloekmoedig, zonder my te ontzetten, kon verdragen:
Maar, als ik overdenk, wat dodelyke smart,
Ommyne rampen, zal doorpynigen het hart
Van haar, wiens zuiv're trouw, die zy my staâg komt tonen,
'k Door myne erkentenis, onmooglyk kan belonen,
Verdwynt myn fierheid. Ach! vergeef aan myn gemoed,
Dees zwakke drift die my geheel verand'ren doet:
En, wyl myn ziel zich reeds voorspeld veel ramporkanen,
Gedoog dat ik voor u moog storten myne tranen.
| |
| |
Hoe! tranen! grote Goôn! neen, dat uwe arm veel eer,
In hunner aller bloed zich bade. hoe, myn Heer!
Hoe tranen! kund ge u aan die zwakheid overgeven?
Een ed'ler middel word u aan de hand gegeven,
Een heerlyk voorrecht; ja, een voorrecht, dat elk een,
Uit ad'lyk bloed geteelt, heeft met de Goôn gemeen,
De wraak, myn vriend, myn arm zal de uwe kragt verlenen.
Ons beider lot dwingt ons, dat wy te zaam verëenen.
Men wend zich steeds tot my, en in Servilius,
Waand men de fiere moed en trots van Manlius
Te fnuiken. doch laat ons hen, die gestadig doelen
Op ons bederf, op 't felst' doen onze wraak gevoelen.
Laat ons, ons wrekende dier aangedane smaad,
Ons baden in het bloed van Romens gantschen Raad.
Ik moet bekennen, dat uw redenen, en wezen,
Myn moed herwekken, en verbannen 't laffe vrezen.
Gy schynd te peinzen op een zaak van groot gewicht,
Ene edle heldendrift bespeur 'k in uw gezicht:
Vaar voort, myn vriend, vaar voort om myne moed te wekken,
Wil uw geheimen aan Servilius ondekken.
In een en zelfde staat met my gesteld, moest gy
Reeds meê beseffen 't geen de wraak lust leerde aan my.
Weet dan, dat Rome door de dood dier dwingelanden,
Haar lot eerlang zal zien gesteld in myne handen.
'k Heb vele vrienden door myn zorg zo ver gebragt,
Dat elk van hen naar 't uur, om 't uit te voeren, wagt.
Zy hebben Rutilus, wiens trouw en schranderheden
Gy kend, als Medchoofd in myn belang doen treden.
'k Heb, om onze aanslag te verhaasten, hem ontboôn,
'k Verwagt hem aanstonds hier. Gedankt zyn de Oppergoôn,
Het streeld my alles; ja, niets kan my, in 't voltrekken
Van myn gerechte wraak, meêr tot verhind'ring strekken.
| |
| |
'k Heb vele middelen, waar van dat eene alleen
Genoechis, om den Raad, als op den nek te treên.
En zo my dit gelukt, geve ik u te overdenken,
Wat heil dat ik daar door aan u, myn vriend, zal schenken;
Dan zult ge u zien hersteld in 't geen gy thans ontbeerd.
Nu weet gy welk een drift dat myn gemoed beheerd,
En pok op wien ge uw hoop, vol wett'lykheid, kund gronden:
Doch denk niet dat ik my zo ver hebbe onderwonden
Van trots te wanen, dat 't eenzinnige geval,
Myne ondernemingen staâg ondersteunen zal:
O neen, 'k ken haar te wel, ze is vol veranderingen;
Maar, is 't niet beter, vriend, dat Rome my ziet dingen
Al stervend' naar de wraak, als dat 'k my snô, en laf,
In 't leven blyvende, ten doel dier smaadheên gaf?
Gy zelf, u wrekende van 's Noodlots felle plagen,
Zoudge, om uw leven te behouden, die verdragen?
Neen, Manlius; dit is 't daar ik met u naar haak;
Uw herelyk besluit aanhore ik met vermaak.
Ja, myne rampen doen my noch dees vruchten smaken,
Dat ik myne iever voel in ed'le gramschap blaken.
Wil maar gebieden, wie 'k van deze ondankb're hoop
Moet straffen, op dat hy het met de dood bekoop.
Of moet ik, ondersteund van myn gevolg, hen allen
Als zy vergadert zyn kloekmoedig overvallen?
De Hofpoort bry zelen, op dat tot meerder straf,
Het afgeworpen' puin hen strekke tot hun graf?
'k Wil, dat ik u 't geheim ondekte, eerst kenbaar maken
Aan Rutilus, wiens zorg ons diend in vele zaken:
Hy is zeer keurig; des is 't nodig dat ge uw pligt,
Gelyk wy alle, door een eed aan hem verrigt.
Dan zult gy weten wat ge op 't tederst' moet betrachten,
Dat gen, van 't minste woord te melden, diend te wachten,
En staâg beducht zyn, of uw wezen, of gedrag,
| |
| |
Een schyn vertoond van 't geen dat niemand weten mag.
Gy kend my reeds te wel, dan dat ge in 't minst zoud schromen...
Ga voor een ogenblik ter zyde, ik zie hem komen.
Verschoon my dat ik u dit vergen moet, myn Heer;
| |
Twede tooneel.
Rutilus, Manlius.
Wy wisten, zo door list, als zorg, 't zo ver te brouwen,
Dat 't wrevele geval in teugel word gehouwen.
't Is lang genoeg beraân, 't uitvoeren dezer daad,
Vereischt ons noodlot, en het heil van Romens Staat:
't Uitstellen is veeltyds, in diergelyke zaken,
Een oorzaak, dat men niet kan tot zyn oogwit raken:
Men moet zich van't geluk, als ze ons haar gunst ondekt,
Bedienen, eer dat ze ons die wederom ontrekt.
Wat tyd, wat plaats, kan ons tot meerder voordeel strekken,
Myn Heer, om ons besluit, zo heerlyk, te voltrekken?
Tot zulk een aanslag wierd noit beter grond gelegt;
Den Raad, die 't Oorlog heeft den Vyand aangezegt,
Moet, om de zege van de Goden af te wachten,
Hier, op het Kapitool, in 't kort, een offer slachten.
Een tyd, dat ze alle zyn by een vergadert, en
Een plaats, daar ik alleen volkomen meester ben:
Ja, zulk een plaats, daar 't lot dier snode dwingelanden,
Ontbloot van wapenen, zal staan in onze handen.
Dees tyd is echter noch niet vastgesteld, myn Heer;
Intusschen moet men 't volk ophitzen, meêr en meêr,
En Romens Raad, wiens macht dat ieder schynd te wraken,
| |
| |
Door onze zorg aan hen noch hatelyker maken.
Om niet verdacht te zyn, ontziet zich ieder een,
Met my te spreken, des vertrouwe ik 't u alleen,
Wil, om hun aller haat, en wraakzugt op te wekken,
Aan hen 's Raads euveldaân, en gruwelen ondekken.
Dit 's 't noch niet alles; 'k moet, opvolgende myn plicht,
Aan u noch eene zaak meêdeelen van gewicht;
Ik wil niet twyffelen, of gy hebt wel vernomen,
Dat hier Servilius, op gist'ren, is gekomen:
En dat ikonbeschroomd hem alles openbaar.
Hoe! weet hy dan door u onze aanslag reeds?
'k Moet, genoodzaakt, u doen horen
Eene agterdocht, die'k wel voor eeuwig wilde smoren,
Zo, door de ondekking van dit groot geheim, alleen
Myn leven wierd gewaagt, dan ware ik wel te vreên:
Maar, nu zo vele aan my hun nood lot toevertrouwen,
Heb ik veel redenen om hem verdacht te houwen.
Doch denk niet dat ik ben te payen met zyn bloed.
Ik ken uw vriend, en weet de drift van zyn gemoed,
En dat hy, tonende ons zyn hulp, zich kan ontheffen,
Van 't ongelukkig lot, dat hem te wreed koomt treffen:
Maar, 'k weet ook dat hy is aan 't bloed verbonden van
Een trotzen Raadsheer, reeds gedoemd door 't Eedgespan,
Die hem, schoon smekende om zyn vriendschap, dorst verachten,
Van wien hy nimmer heeft de minste gunst te wachten.
Acht gy nu zyne ziel zo trots, zo vol van moed,
Dat hy, om zyne wraak, Verzaken zal dat bloed?
Met hoe veel recht ge u op zyn vriendschap moogt vertrouwen,
Valeria zal hem gewislyk wederhouwen;
Hy is geen meester van zyn liefde, neen, ô neen.
En stel eens, zo 't geval al wilde, dat hy 't een
| |
| |
Of't ander kiezen moest, myn Heer, zoud gy geloven
Dat hy zyn minnevlam zoude, om zyn vriendschap, doven?
Om u, van de achterdocht, die hem dus hoond, te ontslaan,
Vinde ik, dat gy hem zelf hoord spreken, 't best geraân.
| |
Derde tooneel.
Servilius, Manlius, Rutilus.
Wat heil komt my te voren!
En welk een heerlyk lot is ons te zaam beschoren!
Het grootsch besluit aan my ondekt, moet ieders pligt..
Tegen Rutilus.
Maar, welk een koelheid, Heer, bespeur 'k in uw gezigt?
Verdenkt gy my? of kan iets anders u mishagen?
Gy hebt my reeds verstaan, waarom my meêr te vragen?
In plaatze dat ik my hier door beledigt acht,
Ben ik verheugd, myn Heer, dat gy my houd verdacht.
'k Verwerp, zo wel als gy, het al te vast vertrouwen,
Van eenen vriend, die my kwam dit geheim ontvouwen:
Doch denk niet, dat ik hier door eeden, schoon gemeen,
Het Godendom voor my ten borg zal stellen; neen,
Voor een meineedige, zyn dat te losse banden.
Wyzende op Manlius.
'k Heb and're middelen, myn Heer. 'k zal in zyn handen,
Ten teken myner trouw, iets stellen, 't geen van my
Veel hoger word geschat, dan 's waerelds heerschappy;
Het eenige dat my door 't Lot niet is ontnomen:
Valeria, die hier naar my is aangekomen,
Die wil ik leev'ren in bewaring van een vrind,
| |
| |
Die alzo teder word van my als u bemind.
En, om noch krachtiger verzek'ring u te geven,
Myn Heer, stel ik voor haar ten borg myn eige leven.
Spoor al myn gangen na, en zo 'k niet t' eenemaal
Standvastig blyf, neem dan vry onbeschroomd dit staal,
En laat Valeria, voor 't laast, dees woorden horen,
Als gy daar mede 't hart dier schone zult doorboren.
Tot loon van uwe deugd, en weêrgâloze trouw,
Doorstoot Serviel u 't hart, door myne hand, Mevrouw.
En wil, naar dit bestaan, my mede niet verschonen,
Ontruk my 't snode hart, en wil het elk vertonen,
Gelyk een harte met meineedigheid bevlekt,
Ja, maak dat het ten proy aan 't wild gevogelt' strekt.
Tegen Manlius.
Gy, Heer, wilt midlerwyl haar harte gaan bereiden,
Wyl 't Lot my dwingt van haar een weinig tyds te scheiden:
Zeg haar uit myne naam, vaar wel, om my te ontslaan
Van hare tranen, die 'k onmoog'lyk kan weêrstaan.
Ga, troost die schone Vrouw, in 't geen haar ziel zal kwellen,
Myn hart durft zich gerust op uwe vriendschap stellen.
| |
Vierde tooneel.
Servilius, Rutilus.
'k Erken myn dwaling; 'k heb u zonder reên mistrouwd,
Uwe ed'le en fiere moed, hebbe ik met vreugde aanschouwd.
Gy kost ons van uw trouw geen meer verzek'ring geven,
Genoeg is 't, dat ge word door deze drift gedreven:
'k Had ook geen and're borg van u begeerd, myn Heer,
Indien 't niet nodig was om anderen, die meêr
Als ik met achterdocht behebt zyn, en staâg vrezen,
Daar door van uwe trouw te doen verzekert wezen.
| |
| |
Want ons besluit, waar aan dat ons onze eed verbind,
Is van dien aard, dat elk mistrouwd zyn eigen vrind:
Elks moed zoude in 't gevaar aan 't wankelen geraken,
Indien men ieder niet van 't zelfde vuur zach blaken.
Inmiddels van uw trouw, en fiere moed, bewust
En overtuigd, myn Heer, stel ik me op u gerust.
Wil u, met Manlius, beraân; op dat gy t'zamen,
De plaats, daarge ons uw hulp zult bieden, moogt beramen.
'k Zal ondertusschen gaan verrichten, 't geen hy my
Belaste, op dat dit tot ons aller heil gedy.
En ik, om my te ontslaan van nodeloze zuchten:
Ik wil Valeria niet spreken, maar ontvluchten:
Verbannende uit myn hart alle yd'le tederheên,
Ik stel my, op de zorg van Manlius, te vreên,
Die zal haar in haar druk en ramp tot troost verstrekken:
Ja, 'k wil, om myne moed noch meerder op te wekken,
Me allenig strelen met die vaste hoop, myn Heer,
Dat ons onze aanslag zal gelukken, tot onze eer.
| |
Vyfde tooneel.
Eene ed'le drift bespeurde ik in zyn wezen,
Doch 'k moet, onaangezien dit alles, echter vrezen,
Of dees beweging niet veroorzaakt is, alleen
Door 't levendig gevoel van zyne ramp. hy scheen,
Om de aanslag in het werk te stellen, straks geneegen,
Zelf zonder 't groot gevaar daar van eens te overwegen:
Laat ons, weêrkerende, beproeven, of zyn ziel,
't Gewicht dier zaak beseft die hem zo wel geviel.
Einde van het Twede Bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij