Rekenschap: 1650-2000

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 1341 B 9

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Rekenschap: 1650-2000 van D.W. Fokkema en Frans Grijzenhout uit 2001.

 

redactionele ingrepen

p. 355-367: de noten zijn bij de bijbehorende nootverwijzingen op de betreffende pagina's geplaatst. De dankbetuigingen zijn als noot aan de kop van het betreffende artikel gehangen.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. 14, 368, 398 en 400) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina 1]

Rekenschap: 1650-2000

 

[pagina 2]

Deze publicatie is totstandgekomen in het kader van het prioriteitsprogramma ‘De Nederlandse cultuur in Europese context’, dat is mogelijk gemaakt door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (nwo). Rekenschap: 1650-2000 is het vijfde en laatste deel van een vijfdelige synthese van onderzoek dat in de periode 1991-2000 is verricht. Vier delen hebben betrekking op de jaren omstreeks 1650, 1800, 1900 en 1950. Dit vijfde deel bevat een aantal afsluitende beschouwingen van verschillende auteurs. De stuurgroep van het programma is als volgt samengesteld: prof.dr. M. Bock, prof.dr. J.A.H.G.M. Bots, prof.dr. D.W. Fokkema (voorzitter), dr. F. Grijzenhout, prof.dr. W.P. Knulst, prof.dr. M.J. Petry, prof.dr. P.G.J. Post, mw. prof.dr. M.A. Schenkeveld-van der Dussen, prof.dr. W.C. Ultee. Drs. H.J.W. Nap (nwo) is secretaris van de stuurgroep.

De titels van de vijf delen luiden:

1650: Bevochten eendracht

1800: Blauwdrukken voor een samenleving

1900: Hoogtij van burgerlijke cultuur

1950: Welvaart in zwart-wit

Rekenschap: 1650-2000

 

[pagina 3]

NEDERLANDSE CULTUUR IN EUROPESE CONTEXT

Rekenschap

1650-2000

Onder redactie van

Douwe Fokkema en Frans Grijzenhout

Sdu Uitgevers, Den Haag

 

[pagina 4]

© De auteurs, 2001

De uitgever heeft getracht de rechthebbenden van het illustratiemateriaal te achterhalen. Indien iemand meent dat rechten niet zijn gehonoreerd, dan kan hij of zij zich wenden tot de uitgever.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher.

ISBN 90 12 08655 8

 

[pagina 5]

Inhoud

	Woord vooraf	9
Hoofdstuk 1	Inleiding	15
	Vormen van rekenschap	15
	Het begrip ‘cultuur’	19
	Kunst, wetenschap en samenleving	24
	De Europese context	27
	De verhouding tot Vlaanderen	30
	Het belang van de taal	36
	De schuivende panelen van de culturele identiteit	39
Hoofdstuk 2	Nederland: een historisch fenomeen	45
	Niek van Sas
	1798 als draaipunt	45
	Theoretisch perspectief	47
	De Republiek: structuur en cultuur	50
	Lof der Botheid	52
	Het wonder van de Gouden Eeuw	54
	Scheiding van staat en maatschappij	56
	Van Verlichting tot Verzuiling	58
	Osmose van staat en maatschappij	61
	Nederland als probleem	65
	Het einde van de geschiedenis	67
Hoofdstuk 3	Beeld en tegenbeeld van het koloniale verleden	71
	Reinier Salverda
	Over de betekenis van Indië	73
	Het Indië van Colijn	75
	Van Vollenhove: gidsland en ontvoogding	82
	De erfenis van Multatuli	87
	Rekenschap door onderzoek	92

 

 

[pagina 6]

Hoofdstuk 4	Religie en secularisering: de voortdurende beeldenstorm	95
	Jan Art
	Een ‘protestantse’ kerk-staatverhouding tijdens de Republiek	97
	Een ‘protestants’ koninkrijk: het doorwerken van de republikeinse traditie in de nieuwste tijd	100
	Een ‘protestants’ katholicisme	108
	Een ‘protestantse’ permissive society	109
	Besluit	111
Hoofdstuk 5	Tolerantie en democratie	115
	Kees Schuyt
	Het begrip ‘tolerantie’	117
	Gradaties en verschijningsvormen van tolerantie	119
	De bijbels-humanistische idee van tolerantie: vijftiende en zestiende eeuw	121
	De rationele grondslag voor tolerantie in de zeventiende eeuw	125
	Vrijheidsdrang en tolerantie: de achttiende eeuw	130
	Politieke tolerantie en emancipatie	133
	Tolerantie en consensus na de Tweede Wereldoorlog	135
	Hedendaagse tolerantie	137
	Slotopmerking	142
Hoofdstuk 6	Strijd om de openbaarheid: sekse, cultuur en politiek in Nederland	145
	Marjan Schwegman
	Fluïditeit	147
	Een opwekkend project	149
	Cesuren	152
	Lijden en strijden	155
	Visioenen	159
	Een feestelijk slotakkoord	165
Hoofdstuk 7	Stad en land: werk in uitvoering	177
	Auke van der Woud
	Nederland als ‘werk in uitvoering’	179
	Geografische omstandigheden en economische voorspoed	182
	Demografische expansie	183
	Stagnatie en vernieuwing	187
	Het Koninkrijk: een gecentraliseerde staatsinrichting	189
	Ruimtelijke ordening en maakbare toekomst	193

 

 

[pagina 7]

Hoofdstuk 8	Onderwijs en wetenschappelijke vorming	201
	Sarah Blom
	Een toegankelijk humanisme	202
	Schoorvoetend modern	208
	Verzuilde eenheid	213
	Vastlopend beleid	223
	Slotopmerkingen	230
Hoofdstuk 9	Literatuur	233
	Willem van den Berg
	Het Nederlands als taal van de literatuur	234
	De boek- en literatuurproductie	235
	De groei van het lezerspubliek	238
	De organisatie van het literaire leven	239
	Het literaire tijdschrift	244
	De promotie van literatuur	245
	Nationaal en internationaal	247
	Literatuur: een vlag met vele ladingen	250
	Ontlezing en ontnationalisering	254
Hoofdstuk 10	Muziek en muziekleven	257
	Emile Wennekes
	Stijlgeschiedenis in vogelvlucht	260
	Hof, kerk en stad	261
	Operacultuur	267
	Orkestcultuur	269
	Ensemblecultuur	272
	Elitaire en niet-elitaire muziekcultuur	274
Hoofdstuk 11	Beeldende kunst: de doem van de Gouden Eeuw	277
	Carel Blotkamp
	Zeventiende-eeuwse schilderkunst als nationale school	278
	De onzichtbaarheid van de moderne Nederlandse kunst	282
	De mobiliteit van Nederlandse kunstenaars	285
	Openheid voor oude niet-Nederlandse kunst	290
	De verwerving van moderne buitenlandse kunst	293
	Slotopmerking	299

 

 

[pagina 8]

Hoofdstuk 12	Het volk verovert de media	301
	Henri Beunders
	Verheffende vervlakking	301
	De Europese context	303
	De Nederlandse mediacultuur	308
	Van culturele citadel tot markt voor elk wat wils	317
	Epiloog	319
Hoofdstuk 13	Blijvend welvarend, voortdurend verdraagzaam? Algemene verklaringen voor enkele bijzonderheden van Nederland	321
	Wout Ultee
	Drie vragen	321
	De hoofdvragen van de ijkpunten	322
	Toenemende welvaart en uitbreidende rechten	328
	Een theoretische synthese	336
	Slotopmerking	343
Hoofdstuk 14	Besluit	345
	Culturele verandering	345
	Nederland, het meest postmoderne land ter wereld?	347
	Een Europees perspectief	351
	Noten	355
	Geciteerde literatuur	369
	Personenregister	391
	Verantwoording van de illustraties	399
	Over de auteurs	401
	Colofon	404