[p. 115]origineel
| |
De Clagende Nooteboom Van Ovidius.
ICk Nooteboom, die aen de paden,
Seer schoon en çierlijck stae geplant,
Soo vroom van leven, en van daden
Als eenigh Boom in 't gantsche Landt:
Wat of 't Canalje wel mach meenen
Denck ick, 't geen daeg lijcks hier passeert?
Dat het met stocken, en met steenen
Mijn soo gedurigh tormenteert:
Soo plaghtmen eer de Schobbejacken
Al 't samen met gelijcker handt
Met Key, en Keegels Doodt te smacken
Die yetswes smeeden tegen 't Landt.
Maer ick Helaes! die van mijn leven
Niets quaets gedaen heb (dat ick weet)
Als met mijn Meester 't sijn te geven,
Indien men dat een Schelmstuck heet,
Moet laes! soo onrecht vaerdigh lijden
En yder tot een Doelwit staen,
Maer, ach! ach! in die oude tijden
Doe pleeght' er anders toe te gaen:
Doe pleegen wy malkaêr te tarten,
En droegen Vruchten elck om strijdt
En onse Planters, vroom van harten,
Die Kroonden onse Vruchtbaerheyt:
Elck offerde sijn eerstelingen,
Soo dat Heer Bacchus, dick van pens,
Vaeck stom stont van verwonderingen,
| |
[p. 116]origineel
| |
Dat het soo schoon gingh na sijn wensch;
Mits hy op dese Offermaelen
Met Franse, Spaense, en Rijnsche Wijn,
Sijn hart gestaegh soo opgingh halen
Dat hy soo vol was als een Swijn.
Minerva 't puyckje van de wijven
Vrat als een magere Jodin
Op hare Offer-Feest Olyven
Dat haer het Vet droop lancks de kin;
De Peer, en Appelboomen gaven,
Door hare last staeg krack, op krack,
Soo dat men schier met stock, en staven,
Most onderschragen yder Tack;
De Kinders selfs, al lijckend Droomen
Die wiesen in die tijden, pas
Gelijck de Appels aen de Boomen
Soo datt'er niet een Moeder was.
Maer na Aandoorn breet van loover,
Meer als de Vruchtboom is geschat
De kaele Neet, die Joncker poover
Die niet als bladen heeft aen 't gat;
Begonnen wy Vruchtboomen mede
(Soo 'k haer geselschap waerdigh ben)
Ons kruynen dapper te verbreeden.
En op te schieten als een Den:
Nu sietmen alle Jaers geen Vruchten
Ja 't beste jaer doet noch den Heer
Over sijn schaerse Boomgaerd suchten
Met sijn verrotte Druyf, en Peer;
Die nu een schoone Boom wil wesen
Moet sonder Vrught sijn als de rest,
En selfs de naem van Moeder vreesen,
En sijne Vruchten als de Peft:
Helaes! indien ick meê geen Vruchten
Soo mildelijck hadde voortgebracht
Soo sou ick nu niet sitten suchten,
Met CLYTEMNESTRA Dacht, en Nacht:
| |
[p. 117]origineel
| |
Maer wacht, komt dit de Druyf te weten,
Dat ick dus deerlijck word geplaeght,
Om dat ick vrucht draegh om te eeten
Ick wed ghy 't u wel haest beklaeght?
Sy sal haer voetsel wech doen druypen,
Bevreest voor een en 't selfde lot.
Soo dat ghy niet meer Wyn sult suypen
Maer water gieten doorje strot:
En als d' Olijf-Boom meê salweten,
Hoe ick gequelt word sonder schult,
Sult ghy wel droogh Broodt moeten eeten.
Mits ghy geen Oly vinden sult;
De Appelboom sal in sijn bloeyen,
Op 't hooren van dat droef gerucht
U niets wes gunnen om te snoeyen
Maer smooren al haer soete Vrucht:
De Karsen, Pruymen, en Morellen
Die sullen oock haer vrucht vertreên,
En al de rest van haer Gesellen,
Meê vresende voor stock, en steen.
't Is waer dat ick haer niet benijde
Maer ick sie nochtans met een sucht
Vaeck hoe die Boomen niet en lijden,
Die bladen dragen sonder Vrucht:
Siet gins een rey van Groene Telgen
Soo gaef van blad, als in een Thuyn
Om dat'er juyst niet valt te swelgen
Van hare vruchteloose kruyn:
Maer ick met afgescheurde loten
Sta hier schier naeckt, en son der bast,
Niet dus uyt haet, maer om mijn Nooten
Gesmackt van meenigh hongerigh gast:
Laet vry een aêr meê vruchten dragen,
Soo hy meent dat ick hem bedriegh
Hy sal door goyen, en door slagen
Haeft voelen dat ick niet en liegh?
Dus sietmen meest die geen in 't lyen,
| |
[p. 118]origineel
| |
Die sijneyrecke weên-party,
Tot eenig voordeel kan gedyen,
Die niet heeft is gemeenlijck vry;
Soo heeft hy voor sijn geldt, en packen,
Die op een reys is buyten 't Landt,
Wijl hy, die niet heeft in sijn sacken
Een deuntje op singt in passant;
En even soo bruydt men mijn mede,
En sit alleenigh my aen 't gar,
En and're laet men wel men vrede
Mits sy niet hebben als slechts bladt:
VVant siet ghy hier ontrent de tacken
Van eenig ander Boom gekraeckt,
't Is dat sy door mijn valse smacken,
By ongeval meê sijn geraeckt:
VVat haer belangt sy souden vry gaen
Maer dat sy nu wat sijn gebruyt,
Dat krijgen sy alleen van 't bystaen,
En niet als van de wederstuyt;
Ghy hoeft my des niet te gelooven,
Siet slechs wat verder hier van daen,
Hoe daer van onder af tot boven
De Boomen ongeschonden staen,
En praelen met haer jeugdigh lommer
Bevrijt van alle ongemack
Ja selfs van d' alderminste kommer
Die haer moghtstorten op haer dack:
Indien sy dan wijs willen wesen,
En sigh als vrienden laten raân
Soo mogen sy mijn schaeuw wel vreesen
En packen sigh hier ver van daân:
Maer ach! hoe kanick het verdragen;
Dat, daer ick, leyder! doe mijn best,
Noch boven al die droeve slagen,
Van elck gehaet word als de Pest?
Ick meen de Boer die mijn derft planten,
Een werckje vinden sou als Vlas,
| |
[p. 119]origineel
| |
Indien hy voor de grage quanten
Beschermen wou mijn soet gewas,
Laet hy mijn maer eens ergens stellen
Daerick wat meerder krijgh als aerdt,
By and're brave metgesellen,
VViens leck'te vruchten hy bewaert?
Maer ach! wat mach ick leggen praten
Een yder ken alreê het kruyt,
En set mijn hierom by de straten
En bant mijn schier de Boomgaert uyt:
Of gunt my plaets, dicht aen de kanten
Van 't Landt, op een verlooren hoeck
Daer hy niet anders weet te planten,
Pas of ick was een yders vloeck:
VVant soo veer is 't alreê gekomen
Dat men mijn rekent als een Pest,
Van and're Vruchten, Kruyt, en Boomen
Dies ben ick staegh te droevigh lest:
En ick, och! armen bloed der bloeyen!
Hoe yslijck dat ick word gequelt
Ben altijdt willigh in het groeyen
Al stondt ick midden in het Veldt.
Hoe dor, en haveloos de Tacken,
En telgen hangen om mijn kruyn
Daer 's niemandt diese af komt hacken
Niet meer als van een wilste Duyn:
Heeft men my d' Aerde gaen ontvroeten
Men vint'er niemant (is 't niet schand)
Soo barremhertigh, die mijn voeten
Eens decken sou met aerd, of sant:
Hoe heet de Zon bestaet te blaecken
Dat ick van dorst schier word verteert
Soo is'er niemant die mijn kaken
De minste droppel presenteert:
Maer als de Bast begint te rijten
Van mijne Nooten, hart van schel,
Dan soud ghy eerst met macht sien smijten
| |
[p. 120]origineel
| |
Na my, met stocken buyten tel:
Met stocken die my, Laes! soo plagen,
Dat ick met naer, en droef gesteen,
Mijn onheyl naulijcks kan verdragen,
'k Laet staen die Hagel buy van steên.
Twee Maenden is mijn tijdt van dragen,
(Of lichtelijck dat het wel wat scheelt)
Altoos om die tijdt krijgh ick slagen,
Terwijl mijn Vrucht wort om gedeelt,
Niet veel aen Prinsen, of aen Heeren,
Aen oude liên, 't zy Man, of VVijf,
Maer pas, om my te affronteeren,
Aen Kinders, tot haer tijd verdrijf,
Tot tijd verdrijf om meê te speelen
VVant in de Vasten, om de klucht
Soud ghy de Vloeren, en de Deelen
Besaeyt sien met mijn soete Vrucht:
Hier worden sy gebruyckt voor Knickers
VVaer mee de ongebonden Jeught
Malkander sit na 't gat als ickers
Al joelende met sotte vreught:
Daer set m'er drie vier op malkander
Als kleyne Huysjes op een ry
Of schiet den eenen na den ander
En die wat raeckt, die wint'er by:
Gins siet m'een vyf ses rasebollen
Van jongens, met een vremt gejanck
Een Hagel buy van Noten rollen,
En stooten van een Schuynse Planck,
VVaer van een yder staet te haecken,
En doet op 't yverigst sijn best,
Om d'een, of d'ander Noot te raken,
Mits hy dan baes is van de rest;
Hier staen'er drievier uyt te geven
VVat afgesondert van deluy
VVat raeye eeven, of oneeven
Die 't raed, die wintse alden bruy:
| |
[p. 121]origineel
| |
Oock siet men vaeck een Pot met Nooten
De Kinders steken tot een doel,
Daer sy al blindelincks op staen stooten,
En smacken met een dol krioel,
Tot dat in 't endt dees steenen molick,
Sijn heele ingewand ontglijd,
Terwijl de longens bly en vrolijck,
Vast yder grabbelen om strijt:
Daer souje dan sien scheepjes maken,
En schaeltjes van mijn lege Dop,
Terwijl se dese staet te kraken,
En smacktse op een anders kop;
Ach! hoe geluckigh sijn die Boomen?
Al staen sy veer in 't Velt alleen,
Die nergens hebben voor te schroomen
Wanneer haer Heer slechs is te vreên,
Want dese hebben niet te lyen,
Al dat gerammel lancks de Paân,
Noch al dat rossen, en dat ryen,
Noch al dat stuyven van de Raân,
Maer kunnen aen haer eygen Heeren
Al 't geen sy droegen van dat laer
Volkomen ongeschent vereeren
't sy Peer, of Pruym, of Haselaer,
Ick daer en tegen sach noyt eeten,
De minste rijpe vrucht van 't mijn,
Mits sy alreê sijn afgesmeeten,
Eer sy ter deegh aen 't rijpen zijn:
Daer zijnder al, die na mijn Tacken,
Alleen uyt puure Schelmery,
Als jonge Drommels staen te smacken,
Al is mijn Pit soo weeck als bry:
Ia schoon se gansch niet deugt te eeten
Van binnen mellekigh, en hol,
Sy staend'er nochtans op te sweercn,
En smacken my gelijck als dol:
Soo dat ick altijdt sie met suchten.
| |
[p. 122]origineel
| |
Hoe dit Canalje met malkaer,
Wel driemael meer vreet van mijn Vruchten
Als selfs mijn Heer, en Eygenaer.
De liên die dickwils hier passeeren
(Te weten eerelijcke luy)
Die sien my nauw soo schrael van Veeren
Of soggen, Och! wat Hagel-buy?
VVat Blixem? of wat felle Donder
Heeft dese Boom soo afgesmeert?
Dat hy van boven af tot onder
Soo schricklijck is gevioleert?
Den eenen seyt, dit heeft de hette,
Den aâr dit heeft de Kouw' gedaen,
Dees' weêr de wind gingh hem verpletten
Ick wilje wedden om een vaen.
Dus leyt dit volck te hackketteren,
't Geen daegh'lijcks hier voorby komt gaen,
Ia staen wel te Philosoferen,
VVaer dat mij onheyl komt van daen
't VVijlick mijn leet vast op moet steken,
En denck, ach! kon ick als een aâr,
Meê voor een hallof Uur eens spreecken,
Ick sey loop sotten met malkaer;
Geen Donder, VVind noch Hagel-Buyen,
Geen heet of al te heude lucht
Heeft my soo deerelijck doen bruyen,
Maer niemandt als mijn eygen Vrucht
De roof die van mijn valt tescheuren,
Doet my soo bar en byster sien,
Gelijck men meer heeft sien gebeuren,
In Duysende van and' re liên:
Had POLIDOOR geen Gout noch schatten,
En and're schoone roof beheêrt,
Hy was soo vroeg niet voort gaen spatten,
Met Duysend Piecken gelandeert;
Had PARIS Prins van 't magtigh Troyen
Dien roof gehouden van sijn gront
| |
[p. 123]origineel
| |
Men had sijn Stadt niec uyt sien royen
En soo verpletteren tot stront;
Indien geen Boom met Goude Peeren,
In uwe Boomgaard had gepraelt,
HESP ERIDES ick wilje sweeren
Dat'er geen Mensch na had getzels.
Voorts raeckt een yder dan in 't lyen,
Die sleghs maer wat te missen heeft.
Terwijl Jan Kaelgat van ter zyen,
Gerust, en on bekommert leeft:
Want ziet de Distels, en de Dooren
Hoe ga es sy staen, hoe fris, en Groen,
Schoon sy niet anders sijn gebooren,
Als om een yder quaet te doen:
Ick daer en tegen die geen schade
Oyt aen het minste schefsel deê
Word voor mijn goetheydt staegh beladen
Met maght van steenen in de steê;
Wat baten al mijn vroeme daden,
Mijn armen, en onnos'le Geck?
Dat ick een yder met mijn bladen
Een schut voor Zon, en Regen streck:
Elaes! wat souden sy my baten?
Als dat, dat Canaljeus geslacht
My noch veel meerder schijnt te haten;
En smackt met steenen op mijn vagt;
En dit is noch al niet met allen,
Maer dan komt noch mijn droeven Heer
My met sijn klachten lastigh vallen
En knort soo loens gelijck een Beer,
Ja tyt vaeck dus op my aen 't vloecken
De Drommel hael de Boom vry heen
Die my soo schrickelijck doet soeken
En rapen sijn gesmackte steen.
Dus morrende neemt hy de steenen,
En smijdtse weder op het padt
Als of by elck weer stof quam geven
| |
[p. 124]origineel
| |
Om mijn te sitten aen mijn gat:
Soo dat ick na de Winter-vlagen
Voor elck soo bitter, en soo bangh
Veel maer als na de Somer dagen
Met al haer soetigheydt verlangh:
Al sta ick dan al sonder lover
Gelijck verstorven, doot, en uyt
't Is nochtans beter kael, en pover,
Als dus gestaegh te sijn gebruyt
Want nauw begin ick vrught te dragen
Of siet een maght vansteen, en back,
Gelijck de dichste Hagel-vlagen,
My tevens storten op mijn dack,
Maer, moght hier lichtelijck ymand seggen,
Die Boom, en Vrughten sijn gemeen,
Die soo dicht aen de wegen leggen,
En sijn geset voor yder een:
Ha braaf! wel, soo dit waer sal wesen,
Soo maeyt het Kooren van het veldt,
Soo steelt Olyven sonder vreesen,
En spaertje moeyten, en je gelt:
Steelt Moes, steelt Wortelen, en Rapen,
Steelt al den bruy, maer lancks het padt
Ia treckt aen 't Roven, en aen 't Kapen,
Lancksal de straten van de Stadt:
Gaet in de Gout, en Silver Kramen,
Of daermen diere Parels vind
Neemt al wat losis, sonder schamen,
En tyter slegs meê aen de wind;
Maer 'k meen begonje dit te klaren,
Al was 't al op 't gemeene padt,
Dat ghy haest op uw beurt soud varen,
Na Gard, na Galligh, of na radt:
Dies swijght van sulcke sotte reden
En van soo Harsenlose praet;
Want sulcken roof word niet geleden
In onse welgestelde staet:
| |
[p. 125]origineel
| |
De staten van dees Vrye-Landen
Beveyligde niet slechs de steên
Maer selfs de Velden, Bos, en Landen,
En paden daer men lancks gaet treên.
Maer ach! wat baten my die wetten?
Terwijl dat elck by lichten Dagh,
My mijne Vruchten af mach setten
En schroomt noch wetten, en gesagh.
Ben ick alleen dan uytgenomen?
En een exeptie van dees wet
Ben ick alleen niet van die vromen,
Daer dit Placcaet is voor geset?
Ick segh die my dit derft negeren
Dat hy het lieght door Hals, en Strot
Want 'k ben soo wel een Boom met eeren
Als een Boom in ons gansche rot.
Doch dat ick soo van alle syen
Word' afgerost met stock, en steen,
Dat moet ick met de vrome lijden
Die meest al lyen, in 't gemeen.
Door al dit goojen dan, en smacken
Soo derft'er niet een Vogel schier
Logeeren in mijn Dorre Tacken
Maer packt sigh daedelijck van hier:
De stocken, ende kneppelssteken
In regendeel op yder tack
Gelijck als tot een droevigh teken
Van al mijn Geld, en ongemack
Doch schoon de menschelijcke wetten
Mijn wraeck niet vatten by de hant
Maer laten my van elck verpletten
Die hier voorby stapt in Passant:
Soo hebben sigh de goede Goden,
Bewogen door mijn droeve klaght,
My door Mercurius haer bode
Gegunt, dees wonderlijcke kraght:
Een kraght, om felfs te mogen straffen,
| |
[p. 126]origineel
| |
De Rovers die my leet aen doen,
Mits onse staet geen raed wil schaffen
Om dees mijn schade te verhoen;
Voor eerst dan die my staeg verveelen,
En maken al mijn Vrucht Capot,
Sal ick met haer verroeste keelen
By kans doen sticken in haer strot:
Haer diefse klauwen daer'se als ickers,
My staegh mee sitten aen het gat,
Die sal ick alsoo swart als nickers
Doen worden, door mijn bitter nat,
Het geen niet light door wassen, vrijven,
Met Seep, of Water af sal gaen,
Maer 't geen haer soo langh aen sal blijven
Tot dat haer diefsheyd is gadaen.
Doch wat magh my dees wraeck al baten
Een weynig troost en anders niet
't Wijl ick mijn leven toch moet haten
Wanneer ick let; op mijn verdriet,
Dan wensch ick dat een Nare Hette,
Mijn ganschelijf verdorren magh:
Dan dat een buy my magh verpletten
Of schrickelijcke Donderstagh;
En och! of my de vlugge winden.
Soo dra beroofden van mijn vrucht,
Dat geen Passant die oyt moght vinden,
Soo was ick vry van mijn gesucht:
Of kost ick selfs die neêr doen storten,
En laten valten als ick wouw'
Wat souder dan ô CAStOR schorten,
Dat al de rest niet was voorjouw?
Want denck eens hoe ick sta te schricken,
En sta te ysen dat ick tril,
Wanneer een Reyset staet te micken
En let waer hy my smacken wil?
't Wijlick sijn werp niet kan ontleggen,
Maer moet soo pal staen als een Mof
| |
[p. 127]origineel
| |
Die niet een woord en heeft te seggen
Al was de smack noch eens soo grof:
En och! wat sou ick oock veel seggen
Ick heb noch Tong, noch Keel noch Mondt,
En noch behalven dat, soo leggen
Mijn Leên geketent in de Gront:
'k Ben dan genootsaeckt toe te laten
Mits ick volkomen ben verheert,
Gelijck die droevige Soldaten,
Die m' in de krijgh Harquebuseert:
Of als een stier die men sal slaghten
Met krom, en half verdraeyden kop,
In lijtsaemheyd sleghs staet te wachten,
Na slagers doodelijcke klop,
Ghy hebt mijn wel vaeck sien drillen,
Licht meenend' het quam van de windt,
Maer neen, de vrees deê mijn dus trillen
En beven even als een Kindt;
Soo ick niet waerd ben, om te leven,
VVaerom en roeyt men my niet uyt,
En gaet mijn stam de dootsteeck geven
Met Duysend pricken door mijn huyt:
VVaerom, indien mijn doen soo quaet is
En helpt men mijn niet stracks van hier?
Of geef, om Crimen laesae Majestatis
Mijn gansche lichaem aen het vier?
Op dat, een schand my magh verlossen,
Van al dit leet en ongemack
Daer men my eeuwigh meê gaet rossen,
Gelijck een pure schobbejack;
Of soo ghy niet, noch op mijn leven,
Noch mijn perspoon te seggen weet,
Om my aen Vier, of Swaert te geven,
Ja selfs niet aen het minste leet,
Soo wilt my oock niet molesteren
Maer staegh met Vrede laten staen,
| |
[p. 128]origineel
| |
Of Pluto sal u fricasseeren,
Gesoôn, Gebacken, of Gebraân.
|
|