Kijkkast (1932)

Kijkkast

(1932)–Emiel Fleerackers– rechtenstatus

Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende



[pagina 43]
De verschijning van den IJzeren Man 1 Augustus 1914 Een prachtsalon, volgeschitterd met de trossen gloeilichtjes van twee rijkgetakte kroonkandelaars. Te midden van 't salon, rondom een weidsche tafel, waarop blinkende schalen champagne, zaten zeven heeren, geaureoold met geurende havanawolkjes; en zes van die heeren leken wel menschgeworden glories: zoo nobelstatig zat elk zijn zetel vol; zoo dertig-diplomatisch zwart was elk gekleed; zoo deftig-ministerieel wit, elk geborsthemd; en zoo dekoratief nog droeg elk zijn gouden eere-kruis onder zijn das, of zijn zilveren star op het hart, of zijn glazuren plaat op zij, in de lenden.
[pagina 44]
De zevende man, die zat op den uitkant van de tafel, was niet heel zoo glorioos als de zes; en dat was de griffier, want hij zat armen-gekruist tusschen dossier en Grootboek, met de zwaneveder rijdend achter zijn rechteroor. En de Voorzitter, in 't midden, slibde techniek aan zijn schaal champagne, kuchte 'ne keer om zijn keel te klaren, stond recht: - ‘Nobel Heeren en Geachte Kollega's, de Wereldmachten hebben de eer op mij gelegd, op mij, Grootlint der Menschelijke-Menschlijkheid, de eer, zeg ik, en het voorzitterschap van deze Conferentie ofte Vereeniging, waarin beslist moet, of, ja dan neen, in 't verder verloop van komende eeuwen nog oorlog gebeuren zal.’ En de andere heeren knikten, mompelden: ‘Bravo!’ En de Voorzitter beval: - ‘Griffier, schrijf op!’ En de griffier schreef het op in zijn Grootboek. En de zes heeren staken hun champagne-schalen omhoog, proefden eens. En een stond recht en sprak: - ‘Ik, Grootlint der Orde van den Voorzienigen-Malthus, ik zeg, dat de oorlog te veel slachtoffers eischt.’ En toen zat hij neer. - En de griffier schreef. En een stond op en sprak: - ‘Ik, Grootlint der Orde van den “Louis d'Or”, ik zeg dat de oorlog te veel geld kost en de volken ruïneert.’ En toen zat hij neer. - En de griffier schreef. En een stond op en sprak: - ‘Ik, Grootlint der Orde van de “Zappige Filantropie”, ik zeg dat de oorlog alle broederbanden breekt onder de menschen.’ En toen zat hij neer; en allen waren geroerd om die broederlijke filantropie en de griffier schreef 't allemaal neer. En weer een stond op en sprak: - ‘Ik, Grootlint der Orde van 't “Vaderland-Interna-
[pagina 45]
tionaal”, ik zeg, dat er maar één leuze mag bestaan: geen grenzen, geen oorlog.’ En hij zat neer, en de andere Grootlinten vonden veel goeds in de leuze van dit Internationalisme; en de griffier schreef het zoo op. En nog een stond recht en sprak: - ‘Ik, Grootlint der Orde van “Ga-weg-of-ik-loop-u-omverre”, ik zeg, dat de oorlog de vrijheid doodt en 'ne mensch belet te leven lijk hij leven wil.’ En toen hij neerzat, stemden velen in met de vrijheidsliefde van dat anarchisme. - En zoo schreef het de griffier. En ook de leste stond op en sprak: -‘Ik, Grootlint der Orde van 't “Rentenierschap-voor-Iedereen”, ik zeg, dat ik liever een rentenier zie op droge pantoffels dan een generaal met beslijkte botten.’ En hij zat neer; en de Grootlinten glimlachten om dat gezonde cynisme... En schrijven deed de griffier. En de Voorzitter stond weer op en sprak: - ‘Zoodan, Nobel Heeren en Geachte Kollega's, wij, afgevaardigd door de Wereldmachten, wij besluiten en beslissen éénstemmig, dat voortaan, gezien dat... en “attendu que...” en... dat er voortaan geen oorlog meer bestaan zal... En...’ Met een geweldigen slag sloeg plots de hooge deur van 't salon twee vleugels open en een man stond bij den ingang. En hij was groot en machtig gebouwd en droeg een ijzeren helm op het hoofd en zijn borst lag gepantserd en zijn armen en beenen beschubd met ijzeren platen. Een breed en blinkend zwaard hield hij rechtop vierend boven zijn hoofd. En hij stond pal zoo. En zoo onverwacht en zoo geweldig was de verschijning van den IJzeren Man gebeurd, dat van schiere verbouwereerdheid het Grootlint van 't ‘Rentenierschap-voor-Iedereen’ zijn havana stortte, en 't Grootlint van ‘Ga-weg-of-ik-loop-u-omverre’ zijn champagne-schaal
[pagina 46]
omsloeg over 't Grootlint der ‘Menschlijke-Menschlijkheid...’ En de IJzeren man stapte nader nu, drie zware stappen; en de heeren zagen, hoe beneden 't opgeslagen vizier, zijn groote oogen brandden lijk fakkels en zijn zware snor vol militaire wreedheid stak. En zij herkenden den IJzeren Man, Ridder-Oorlog! De IJzeren Man bekeek ze nu een voor een, star-weg in 't vlak gelaat en toen gleed hij langzaam zijn zwaard weg in de scheede... En de Voorzitter rees op uit zijn zetel en ging iets zeggen, maar de IJzeren Man bekeek hem zoo fel met zijn fakkeloogen dat hij weerom zitten ging en niets zei. - ‘Mane Tekel Fares’ - sprak nu de Man, en zijn stem klonk of ook zij van ijzer was. En de Grootlinten, hoe weinig zij dan ook al wisten van den Bijbel, verstonden dàt Hebreeuwsch toch, ja! - en de Man bekeek ze weer, een voor een, - en ze voelden dat ze gewogen werden, - gewogen en te licht bevonden! - ‘Mane Tekel Fares!... Ge wilt den oorlog afschaffen, Grootlinten? Mij wegdoen? Mij wegbeslissen? Vermits ge nu dan toch aan 't beslissen zijt, wat beslist ge niet, dat er geen pest meer zijn zal en geen ziekte meer en geen slechte daden meer en geen dood meer? Waarom beslist ge niet O Grootlinten, dat er geen plagen meer zullen zijn van den Heer, geen kastijding meer naar zijn rechtvaardigheid, geen beproevingen meer naar zijn liefde? Waarom beslist ge niet effen-af, dat de Heer niet meer straffen zal, niet meer beproeven?... Kortom, dat de Heer niet langer de Heer is?’ Hij zweeg een stondeke. De Grootlinten lieten hun schalen onbekommerd; - doodstil, ze keken op de doode assche van hun havana's. Toen, met plots gebaar, greep de IJzeren Man het Grootboek van den griffier vast; en wenkbrauwen, voorhoofd, lippen, neusvleugels komiektragiek tot wreedheid opfronsend, doorliep hij met zijn blikken de lijst opinie's en beslissingen en hier en daar pikte
[pagina 47]
hij een woord uit en lachte, terwijl hij schuin over den schouder weg, den opineerende bekeek. - Toen smeet hij 't Grootboek misprijzend naar 't hoofd van den Voorzitter, die maar juist op tijd zijn Menschlijke-Menschlijkheid indook en den worp meed. - ‘Nobel Heeren, - en scherts striemde door zijn stemme - Nobel Heeren, Grootlinten! gij, Louis d'Or, Zappige Filantropie, Vaderland-Internationaal, Ga-weg-of-'k-loop-u-omverre, Rentenierschap-voor-Iedereen, en gij vooral, Menschlijke-Menschlijkheid, luistert wel naar wat mijn Heer en Meester Sabaoth u zeggen zendt. Beweer niet dat ik te veel slachtoffers eisch, zoolang ge terugdeinst voor 't schoonste woord van al: vader. Beweer niet dat ik de volken ruïneer, zoolang er zoovelen goud en goed verbrassen in drank en overdaad, wijn en weelde, feest en foire! Beweer niet dat ik de broederbanden breek onder de menschen, zoolang de zonen van één moeder naast elkander wandelen als onweerswolken. Beweer niet dat er maar één leuze bestaan mag: geen grenzen! - maar weet dat de grenzen tusschen de volken niet reiken tot den hemel. Beweer niet dat ik slecht ben, omdat ik de menschen schik in legioenen van gehoorzaamheid, schadroenen van tucht. Beweer niet dat een rentenier op droge pantoffels schooner is dan een generaal met beslijkte botten... Een beslijkte bot is een glorie naast een droge ziel!... Schrijf dat op, griffier... Schrijf dat op! En denk dan ook niet, o Grootlint der “Menschlijke-Menschlijkheid”, dat ge me dooden gaat met een beslissing op gezegeld papier; maar weet dat ik ben en blijf de dienaar van den Heer en zijn geesel en zijn straf en zijn beproeving; dat ik zal blijven straffen en blijven beproeven en blijven louteren in 't vuur van den oorlog, zoo 't mijnen Heer gelieve... En beter ware 't, in plaats van glorioos te zetelen
[pagina 48]
in pracht-paleizen, en zetelende, te beslissen van uit den hoogen koepel uwer verwaandheid, - beter ware 't te bidden en te knielen en te smeeken met al den eenvoud van oude moederkes en kleine kindjes: A peste, fame et bello... Van pest, hongersnood en oorlog, verlos ons, Heer!...’ Een pooze zweeg hij stil; en toen in de roerloosheid van de zaal, flakkerde zijn woord weer los, maar nijdiger en vol mysterie en onaf weerbaar als een noodlot. - ‘Terwijl de menschen speelden met de dagen en de kinderen van de wereld de uren blijmaakten, stiet God de dingen vooruit - en zie nu! de woede en de wraak van den Heer Sabaoth, te paard op donderwolken, gelanst met den bliksem, gespoord met bloedsterren, is bij mij gekomen en heeft me geboden: Sta op; omgord uw lenden; doe de daad, waarvoor Ik u schiep. En ik ben opgestaan en heb mijn zwaard bereid, mijn paard geharnast... Gij hoort het hinniken!... Hoort gij het niet hinniken boven den klank van de bazuinen uit, vóór de bronzen poorten van uw marmeren steden, Grootlinten? Mijn legers heb ik nageteld en opgesteld, vlak doorheen de zomeroogsten; ze zijn ruischende lijk het loover van de bosschen; ze zijn veel lijk de baren van de zee... De kanons, op rij en rote, steken hun lange nekken uit, en met hun muil open, blaffen naar den horizon. Uw forten en burchten zullen springen uit hun hengsels; uw arduinen paleizen barsten lijk glas. De paarden klapperen op 't asfalt van uw straten, klaroenen kletteren, wagens schokken..., de jongens gaan; de reserven gaan; de vaders gaan. - De volkeren schreien. - De steenen steden zal ik schaven en verwoesten; zoo geweldig verwoesten, dat het na zevenmaal zeven zomers een troost zal zijn, Grootlinten, een madeliefje te zien bloeien tusschen de puinen.
[pagina 49]
Licht zal de nacht opflakkeren bij den afschijn van den kanonnengloed, die danst op de kimme. Spervuur, trommelvuur, stormvuur! Kloosters zal ik branden; priesters zal ik hangen... En dat is nochtans het groene hout, Grootlinten! Torenklokken en standbeelden van uw onsterfelijke voorouders zal ik smelten tot granaten; mijn paarden stallen in uw gothieke kerken. - Het land zal geteisterd zoodat er meer gras groeien zal op uw macadams dan op uw zomervelden. Kronen van keizers en monarken zal ik wegstampen, lijk de kinderen oude blikpotten wegstampen over 't kassei van uw straten. De raven en de gieren zullen zich vetmesten op de lijken van uw gesneuvelde zonen, de schoone jeugd... Zooveel aas zal er zijn, dat de roofdieren ervan zullen walgen. Dood voor de kinderen, rouw voor de vaders, tranen voor de moeders; goud en schatten voor de schuimers; - en voor mijn twee kinderen, die zijn: hongersnood en ziekte, zooveel speelgoed dat ze zullen schreien van verveling. Daarboven-uit zal de glorioze gang van de zon gaan, en onverbiddelijk zal de stiltenis staan van de sterren, koud en zonder deernis. God zal blijken geen gebaar te doen, geen woord te laten vallen, dat den bloedstorm kalm legt... Vaartwel, Heeren Grootlinten, vaartwel!’ Zoo plots de IJzeren Man was gekomen, zoo plots verdween hij - en 's anderendaags stond te lezen in de dagbladen, dat trots vredepaleizen en vredebeslissingen en vrede-Grootlinten, de vrede gebroken was en de oorlog, de IJzeren Man, te paard en zijn zwaard strak en stralend omhoog, op den dorpel van de wereld stond...

Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

datums

1 augustus 1914