Turkenvespers

[p. 162]

20 Een gelukkig mens

Zo heeft de schrijver hem geschreven: gakkend als een gans. En zo ontving hij me dan ook.

‘Sacrament, Kaspar, wat verschaft me de eer van je bezoek? Een zakenman onder mijn dak.’ En hij wreef over zijn brandvlek waarvan hij beweerde dat het een wijnvlek was. Hij was gekleed in een morsige, rood-zijden sjamberloek, zijn hoofd was gedekt met een slaapmuts. Echt iets voor hem om de mensen op een zo weinig elegante wijze te ontvangen.

‘Je woont hier aardig, Kunz,’ zei ik, zijn kamer betredend. Het vertrek was weerzinwekkend ingericht. Aan de wand hingen enige oleografieën van dorpjes in het Zillertal, afgewisseld met staalgravures van baardige heren met, blijkens de onderschriften, Russische namen.

‘Dat, mijn beste vriend,’ zei Kunz toen hij mijn bevreemde blik opmerkte, ‘zijn de ware helden van deze tijd. Zij brengen de vrede aan de hutten, maar oorlog aan de paleizen.’

Ik vroeg me af in hoeverre met een dergelijk streven de vrede gediend kon zijn en tevens hoe dat te rijmen viel met de hand- en spandiensten die Kunz aan de politie verleende. Maar ik kreeg de kans niet het te vragen. Kunz drukte me op een wankele ottomane, kwam naast me zitten en gakte, ‘plaatjes, niet meer dan plaatjes, daar moet je geen enkel belang aan hechten, niet meer dan ogentroost. Maar vertel eens,’ ging hij verder, ‘wat drijft je hierheen? Geld heb ik niet. Goede raad kan ik je geven, maar om goede raad

[p. 163]

van mij zul je niet verlegen zitten, nietwaar, Kaspar?’ en hij legde zijn hand op mijn dij.

‘Het stinkt in je huis, Kunz.’

In plaats van zijn hand weg te trekken, kneep hij nog eens extra stevig en grijnsde. ‘Stinken, o ja zeker. Maar waarnaar, als ik vragen mag?’

De schemering was inmiddels ingevallen. Kunz stond op en ontstak een kaars. De meubelen in het vertrek dansten op en neer. In een van de hoeken hoorde ik geritsel. In de dakgoot klaagde een uil. Ik dacht aan Spitzweg en aan Hoffmann.

‘Houd je muizen, Kunz?’

‘Muizen, o ja zeker, en ratten. Alles wat knaagt vindt hier een liefdevol onthaal.’ Hij liep naar een aardewerken inmaakpot, lichtte het deksel er af, diepte er een lap vlees uit op en wierp deze in de richting van het geritsel.

‘Je hebt nogal wat over voor je huisdiertjes.’

‘Een mens moet minstens één hartstocht in zijn leven kunnen bevredigen, Kaspar. De een doet het met vrouwen, de ander, bij gebrek aan beter, of niet, wie zal het zeggen, met zijn kleine knagertjes.’

Ik dacht aan een schrijver die eens de groei van een wanstaltig grote vleermuis beschreven had. In de duistere uithoek van het vertrek begon het te stuiven en te waaien. Kunz keek geamuseerd glimlachend toe. We begonnen een gesprek over vrouwen in het algemeen en de liefde in het bijzonder. Kunz bekende er niet al te veel van af te weten en meende juist daarom wel een gezonde kijk op dat soort zaken te hebben. Hij zei dat hij me kende of hij me zelf gemaakt had en ik zei dat ik dat een onaangenaam idee vond, waarop hij weer zei dat ik niet alles letterlijk moest nemen omdat ik anders een probleem voor mezelf zou worden, voorzover ik dat nog niet was. Daarop informeerde ik naar zijn heimelijke tochten naar het paleis, naar zijn massages

[p. 164]

en influisteringen en hij zei dat dat allemaal inbeelding was van iemand die het leven wenste op te vatten als een mysterie omdat hij het leven als werkelijkheid niet wist te hanteren. En dat was natuurlijk weer zo'n typische uitspraak van Kunz, quasi diepzinnig, maar als je probeerde te snappen, bleek het niets te betekenen. En ach, bedacht ik, het is immers een bekend feit dat je van kinderlokkers uit het Zillertal niets dan onvoeg en flauwekul verwachten kunt. Moest je hem daar zien zitten in zijn sjamberloek en met die belachelijke slaapmuts op. Net een arme dichter.

Toen het rumoer in de hoek begon af te nemen, wendde Kunz zich opnieuw tot mij. ‘Ik heb gehoord,’ zei hij op mierzoete toon, ‘dat mevrouw Korngold naar je verblijfplaats heeft geïnformeerd.’

‘Je liegt, Kunz,’ stoof ik woedend op, ‘je liegt dat je barst. Dat zit je te bedenken om me uit mijn tent te lokken.’

‘Wat zou ik je uit je tent willen lokken, ik weet niet eens dat je eh... nou ja...’ en wreef zich giechelend over zijn brandvlek, ‘...relaties onderhoudt zal ik maar zeggen.’

‘Ik onderhoud in het geheel geen relaties met die vrouw.’

‘Je schijnt op het hofbal te zijn geweest en daar schijn je je nogal te hebben aangesteld. Mensen als jij moeten zich ook helemaal niet opdringen aan dat soort milieus. Jouw soort valt altijd door de mand.’

‘Ik heb opvoeding genoten, Kunz. Ik weet hoe je dassen strikt, ik weet hoe je met mes en vork moet eten, ik ken de titulatuur, ik weet dat je koffie ná het diner en het aperitief vooraf neemt, dat zijn dingen waar jij zelfs nog niet aan geroken hebt.’

‘Kan zijn, kan zijn,’ gaf Kunz toe, ‘maar mij hebben ze iets nog veel belangrijkers geleerd, namelijk dat je niet alleen je plaats moet kennen, maar dat je daar ook moet blijven zitten. Hoogmoed is geen sieraad voor de werkende stand. Het zou je passen om je bij Mitzi of juffrouw Kame-

[p. 165]

now te houden, maar mijnheer heeft hogere aspiraties, geeft zich voor de graaf uit, terwijl hij nog niet eens een eerlijke handel heeft. Dat gaat allemaal zomaar niet in ons geordende landje, Kaspar.’

‘Het komt allemaal omdat ik geen naam heb.’

‘Zeker, een naam moet men hebben, zoals men een hoed moet hebben, een wandelstok met ivoren knop en, als het even kan, een cape van homespun, maar dat is niet het enige, beste Kaspar.’

En hij begon een onsamenhangend verhaal te vertellen over eigenschappen die men zou moeten bezitten en andere eigenschappen die men daarentegen juist weer niet zou moeten bezitten om tot bepaalde gezelschappen te worden toegelaten. Vervolgens wijdde hij uit over die gezelschappen en liet zich zo hevig meeslepen door zijn eigen gezwets dat hij tenslotte pure revolutionaire taal begon uit te slaan, de keizer beschimpte, de kracht van ons leger betwijfelde, om te eindigen met een tirade tegen de schoonheid van de vrouw waarvan, zoals hij zei, de normen zeer discutabel waren omdat ieder milieu nu eenmaal zijn eigen normen kende. ‘Want,’ zei hij, ‘ze hebben ons tenslotte geleerd dat de wind van een dame naar viooltjes geurt en als je het daar niet mee eens bent dan heb je jezelf automatisch gedeklasseerd. Zo werkt dat systeem dat iedereen op de plaats houdt waar hij thuis hoort.’

Winden die naar viooltjes ruiken! Waar had die man het in vredesnaam over? Alma rook naar patchouli en Egyptische sigaretten, als hij dat soms bedoelde. Ik gaf hem op hoge toon te verstaan dat hij niet moest denken dat hij mijn relaties zo maar beledigen kon.

‘Relaties, het zal wat.’ Kunz haalde grijnzend zijn schouders op en stelde voor een hapje te eten. Nu had ik inmiddels een flinke honger gekregen van zijn uitzichtloze gezever en ik nam zijn aanbod dus graag aan.

[p. 166]

Wat goed was voor de knagertjes, was ook goed voor ons. Op wijs van ‘Grootmoedertje, grootmoedertje’ hoorde ik hem in zijn keuken ‘Backhaendlchen, Backhaendlchen’ neuriën. Het leek waarachtig wel of Kunz pas in de keuken werkelijk gelukkig was. Het was een stakkerd, dat was me nu geheel duidelijk. Ik had me al te zeer laten meeslepen door mijn vooroordelen. Kunz was echt te onbenullig om kwaadaardig of zelfs gevaarlijk te kunnen zijn. Het was zijn stigma dat iedereen tegen hem innam. Kunz was niet meer dan een arme plattelandsonderwijzer wie het slecht vergaan was en die zich met allerlei interessante praat in de belangstelling probeerde te dringen. Men moest aardig tegen hem zijn om nog iets van dat verloren leven te redden.

We spoelden het vlees weg met goedkope wijn.

Kunz vroeg, ‘En?’

Ik zei, ‘Heerlijk. En vooral zo smakelijk gekruid.’

Kunz zei dat dat wel kloppen kon omdat het soort vlees dat hij de laatste tijd gewend was te eten nogal flink wat kruiderij van node had.

‘Is het dan bijzonder vlees, Kunz?’

‘Bijzonder goedkoop, Kaspar, werkelijk bijzonder goedkoop.’

Ik voelde mijn maag in opstand komen, het zweet brak me uit, koude rillingen voeren over mijn rug. Ik droomde van de schipbreukelingen van de Medusa. Daarna droomde ik dat ik brakend van het vlot viel.