Turkenvespers

[p. 51]

6 Doet u iets met die dames?

‘Het kan nu echt ieder moment gebeuren,’ zei Kunz, die plompverloren naast me was komen zitten in het regimentscafé waar ik wat handel probeerde te doen. ‘Je mag wel zorgen dat je daar van af raakt’, en hij knikte naar mijn koffer.

‘Je bent lelijk verbrand en je deugt niet, Kunz,’ antwoordde ik, maar hij raakte er niet van onder de indruk.

‘Verkopen moet je dat spul, zo vlug mogelijk. Als ze je ermee betrappen...’

‘Dan snijden ze me aan reepjes, nietwaar, Kunz?’

‘Ach, of het zo erg zal zijn? Maar ze zullen je toch op z'n minst castreren. Je weet, ze zijn altijd op zoek naar vloervegers voor het serail.’ Hij giechelde.

Uit het orchestron dreunde de Badonviller Marsch en het lokaal hing vol tabaksrook. Ideale omstandigheden om zaken te doen. Kunz negerend stond ik op en wilde de ronde gaan doen, maar hij trok me terug op mijn stoel, boog zijn verbrande gezicht naar me over en fluisterde, ‘Luister, Hauser, ik weet hoe jij over de dingen denkt en ik weet wat je verkoopt. Je bent een ongelukkig mens, je hebt geen verleden en bijgevolg geen toekomst, al probeer je jezelf nu nog zozeer van het tegendeel te overtuigen.’

‘Het heden is mij meer dan voldoende, Kunz.’

‘Heden?’ kraaide hij, ‘wat is nu heden? Wat je hier ziet? Mooi heden. Ik wed dat je liever met een mooie meid in bed zou liggen.’

‘Een mooie meid, Kunz? Ik houd me liever op met da-

[p. 52]

mes. Er zijn bepaalde dingen waar ik nu eenmaal prijs op stel.’

‘Mitzi? Je hospita?’ Kunz lachte neerbuigend. ‘Mijn beste Hauser, je hebt niets, je bent niets, hoe zou jij dan over iets kunnen beschikken? Pas je aan aan de situatie. Zet de tering naar de nering, zal ik maar zeggen.’

‘Wat bedoel je daar precies mee, Kunz?’

Hij keek me met een laffe grijns op zijn gezicht aan. ‘Geef mij je handel, dan ben je er van af.’

‘Wat betaal je ervoor?’

‘Ik ben tot een wederdienst bereid, altijd tot wederdienst bereid.’ Kunz legde zijn hand op mijn dij en kneep zachtjes. Ik keek achter me. Twee soldaten waren met elkaar op de vuist geraakt. Tussen de slierten rook door zag ik stukken uniform bewegen en nu en dan ontwaarde ik de glinstering van een bloeddoorlopen oog, het blikkeren van een mes. Geschrokken wilde ik opnieuw opstaan. Maar Kunz hield nog steeds zijn hand op mijn dij gedrukt.

Ik dacht, ik weet vreemde dingen van Kunz. Toen hij nog in het Zillertal woonde heeft hij zijn keizer beklad en het Turkengevaar gebagatelliseerd. Maar ik weet meer, hij heeft zich met zijn scholieren afgegeven. En ondanks dat men hem met pek heeft ingesmeerd en in brand gestoken, is hij een gevaar voor de staat gebleven. Want 's nachts, als het doek gezakt is en nacht en nevel hun rechten hernomen hebben, dan sluipt deze ogenschijnlijke stumperd naar het paleis van onze keizer om deze in het meest panische uur van zijn nachtrust tot raadsman te dienen.

In een van de opstallen achter het paleis, het kk washok, bevindt zich een laag en onopvallend deurtje. Onmiddellijk achter dit deurtje daalt een trap steil naar beneden, om uit te komen op een lage, ondergrondse gang die na vele honderden wendingen en misleidende driesprongen - die hun die een verkeerde keuze doen in de muilen van narwallen,

[p. 53]

griffioenen en driekoppige adelaars doet belanden - naar een geheime deur in 's keizers slaapvertrek voert, in het hart van het paleis, in het klokhuis van de macht. Kunz, de smoezelige, de onbeduidende, kent er de weg. Eenmaal bij de wand aangekomen waarachter zich de slaapkamer bevindt, drukt hij op een tegel. De geheime deur zwaait geluidloos open en Kunz sluipt het keizerlijk slaapvertrek binnen. ‘Uwe genade,’ fluistert hij.

De keizer keert hem grommend en kreunend de oude rug toe en trekt een laken over zijn ontblote schouder.

‘Ik ben het, Kunz,’ fluistert de mismaakte al iets luider, ‘Kunz met de broek.’

De keizer gromt nogmaals. Dan trekt Kunz het laken terug en begint de bezwete schouder van zijn vorst te masseren. De mond van de keizer valt half open, speeksel druipt in zijn baard. Als Kunz dit ziet begint hij te kwaken als een gans en de keizer ontwaakt.

‘Ben jij het, Kunz?’

‘Ik ben het, majesteit, uw eigen dwaas en licht van uw duistere uren.’

‘Wat raad je me deze keer, Kunz? Toch geen executies, naar ik hopen mag. Ik zou zo graag de geliefde vader van mijn volk blijven. Raad me iets aangenamers, Kunz. Iets waar de mensen vreugde aan kunnen beleven.’

‘O, u bent zo enigjes vanavond, Uwe genade,’ gakkert Kunz. ‘Uw vreugde om mij verheugt mij zo. Hoeveel regimenten telt ons land? Hoeveel vaandels? Hoeveel trommen?’

De keizer veert woedend op uit zijn kussens. Kunz duikt naar het voeteneinde van het bed en maakt zich klein.

‘Zit je me te belazeren, Kunz?’ roept de keizer uit.

Kunz likt de blootgewoelde voetzolen van zijn monarch en kwaakt, ‘Maar natuurlijk niet, Uwe genade. Wie heeft ooit gehoord dat een nar zijn vorst in het ootje nam. 't Is immers maar scherts.’

[p. 54]

Slechts half gerustgesteld, en de ogen nog natranend van wantrouwen zakt de keizer weer terug in zijn kussens. ‘Je vraagt me soms vreemde dingen, Kunz.’ En de keizer rekt zich eens uit.

Dan kruipt Kunz onder de dekens en ziet men alleen nog de blauwe rookslierten in het regimentscafé, waarin de vechtende soldaten zich inmiddels in een oneindig aantal deeltjes hebben opgesplitst.

Ik huiverde. Resoluut greep ik naar mijn koffer, stond op en verliet, zonder verder nog een woord te zeggen, het lokaal.

‘Je zult er nog spijt van hebben,’ riep Kunz me na.

In de cultuurschouw stond een gravure van Alma en haar echtgenoot, mijnheer Korngold, afgebeeld, ter gelegenheid van Korngolds nieuwe opera, Seizoen in het paradijs, die volgens de recensent nog welluidender en prachtvoller was dan Korngolds eerdere opera's, De nachten van Esmeralda en De neef uit Paraguay. Alma was, naar de gravure te oordelen, nauwelijks ouder geworden. Nog steeds leek ze op de wereldvermaarde actrice in de glansrol waarin ze in 1908 verfilmd zou worden. De dame met de seringen. Korngold bekeek de lezer met dezelfde verdwaasde blik in de ogen als die waarmee ik hem had leren kennen.

Ik knipte de gravure uit en tekende onder Korngolds neus een snor en rond zijn kin een baard. Vervolgens kleurde ik zijn brilleglazen zorgvuldig zwart en zette hem een puntmuts op. Zo, die wist waar hij aan toe was. Min of meer radeloos bleef ik naar het plaatje kijken. Na enige minuten pakte ik woedend de schaar, knipte Korngold los van zijn echtgenote en legde de helft waarop Alma stond afgebeeld onder mijn kussen.

Juffrouw Kamenow, die sinds enige tijd mijn kamer regelmatig schoonmaakte - ook de krantekop was van het

[p. 55]

toilet verdwenen - bekeek de onherkenbaar vermomde Korngold met afgrijsen. ‘Wat is er nu toch zo leuk aan, mijnheer Hauser, om mensen zo te mismaken? Steeds weer probeer ik u aardig te vinden en steeds weer begaat u onaangenaamheden die me aan u doen twijfelen. Ik geloof dat u echt een slecht mens bent.’

‘Maar een mens heeft toch recht op een verzetje?’

‘Precies, dat is het enige waar u aan denkt, aan verzetjes. U bent niet ernstig genoeg voor dit leven, mijnheer Hauser.’

‘Niet ernstig genoeg, dat zou best wel eens kunnen,’ mijmerde ik. Natuurlijk was ik niet ernstig genoeg. Er waren dingen gebeurd waardoor ik nooit meer ernstig zou kunnen zijn op de manier die juffrouw Kamenow bedoelde. Juffrouw Kamenow stond het soort ernst voor ogen dat geen reactie was op omstandigheden maar een levenshoudig die ze ten onrechte voor ernst versleet omdat deze eigenlijk met iets heel anders te maken had. Juffrouw Kamenow ging graag voor fatsoenlijk door en dacht dat als je lachte, de mensen aan je tanden je afkomst konden aflezen. Juffrouw Kamenow had er een hekel aan in het openbaar haar tanden te tonen. Het waren ook heel lelijke tanden, zodat ze misschien toch wel een beetje gelijk had. Maar het ging niet aan dat ik haar dat toegaf. Wie het eenmaal met juffrouw Kamenow eens was, kon wel op het dak gaan zitten.

Ze pakte de afbeelding van Korngold, hield hem voor zich uit en bleef er met toegeknepen ogen naar turen. ‘U heeft er iets afgeknipt,’ constateerde ze tenslotte verwijtend.

Ik moest uitkijken met haar. Voor ik het wist verbood ze me wat dan ook af of uit te knippen en hoe zou ik dan mijn betere klanten moeten herkennen? ‘Iets afgeknipt, juffrouw Kamenow?’ vroeg ik verbaasd.

‘U maakt wonderrabbi's van keurige heren en knipt dan

[p. 56]

hun gezellin weg, ik zie het heus wel.’ Ze wees op een stuk uitwaaierende japon dat tussen de iets gespreide benen van Korngold zichtbaar was. ‘Waarom knipt u de dames er af, mijnheer Hauser?’ vroeg ze argwanend. ‘Doet u iets met die dames? Ik bedoel...’ Ze bloosde en durfde haar vermoedens niet uit te spreken.

Ik kreeg een onberedeneerd medelijden met haar. ‘Op mijn woord van eer, juffrouw Kamenow, ik heb die dame er afgeknipt omdat het me om de heer ging.’

‘Maar waarom heeft u die heer dan zo toegetakeld?’

‘Omdat het een heer is die nog een schuld aan mij heeft. Al drie keer ben ik om mijn geld geweest en drie keer heeft hij me aan de deur laten staan. Ik wilde die heer daarvoor straffen, ziet u.’