Stukjes in de kraag

[p. 153]

Lange Jan

Een mooi-bruin café in de etensuren, terwijl de zachte jeneverlucht enigszins wordt verdreven door die van kapucijners met spek en boerenkool met worst. In een hoek zitten twee vrolijke jongens, die af en toe langs hun ongeschoren kinnen raspen omdat ze dat een aardig geluid vinden. Soms zingen ze samen, één zin uit een populair versje, vol wellust: ‘Hee, Piet - wist je dat niet?’

Achter mij nemen twee mannen met uniformpetten op het weer door.

In de hoek, bij de kachel, zit een verfomfaaide man, wiens hoofdhaar halverwege baard wordt. Hij is voorovergebogen in slaap gezakt met zijn hoofd op de knop van zijn wandelstok.

Dan treedt Lange Jan binnen en zakt aan mijn tafeltje neer. Hij roept door de hele zaak dat hij een hete groc wil om een pas geboren griep in te verzuipen. ‘'t Kan niet schelen wat voor groc als er maar damp uitkomt.’ Vervolgens maakt hij zijn oor schoon.

‘Ik ben nou al een paar weken niet in een kroeg geweest,’ zegt hij, voor een grieperig man zeer opgewekt. ‘En dat bevalt mij best. Ik heb ontdekt dat er buiten ook een hoop leuke dingen gebeuren. Grappen, Gags. Keks, hoe noemen ze dat tegenwoordig.

Zo hoor ik net een verhaal over Zout, die advocaat, je weet wel. Die doet in scheidingen, je weet wel. Nou, dat is een lekker zaakje tegenwoordig. Hij heeft er al zes bungalows van gekocht. Dat is natuurlijk a-sociaal, dat is profiteren. Kijk, hij bevordert dat mensen scheiden, uit mekaar gaan, dus er is vraag naar meer woon-

[p. 154]

ruimte. Wat doet Zout? Hij laat het mes naar twee kanten snijden: hij bouwt bungalows en verhuurt ze. Goochem, wat?

Maar nou dat verhaal. Dat ging over een scheiding die maar bleef slepen. Dan wou zij niet meer, dan hij niet meer, dan zij weer wel, etc. Na vijf maanden krijgt Zout de pest in, hij belt op dat hij zich terugtrekt. Ik doe die scheiding niet meer, zegt hij. Zegt die vent aan de andere kant: dat is prachtig, want die scheiding gaat toch niet door. Maar ik heb je nog wel nodig, ik heb 'r zojuist vergiftigd.’

Als om de dramatiek te onderstrepen viel de man met de baard in de hoek langzaam van zijn stoel. Terwijl hij omlaag gleed zag je hem verschrikt wakker worden. Zijn tafeltje wankelde even en viel toen ook, mét brandewijntje met suiker.

‘Ken je die oude?’ vroeg Lange Jan. Ik zei van nee.

‘Dat is een aardige baas,’ zei Lange Jan, ‘maar je moet uit zijn buurt blijven, want je komt niet meer van hem af. Het is net een klit op je rug. Als je op stap bent en hij gaat met je mee, is 't net een hansaplastje tussen je tenen, 't is vervelend en je blijft 't voelen.

Hij kan ook niet goed tegen drank, want na drie brandewijntjes worden zijn benen van rubber. En hij drinkt er altijd vier. Om mee te praten gaat best, hij heeft mooie verhalen, want hij heeft meer vrouwen dan geld gehad. Maar als zijn benen van rubber worden, berg je dan. Dan zegt-ie: breng me even naar huis. Dan kan je hem meteen drie kilometer gaan vervoeren, want hij woont een end achter de Wibautstraat. En daar hebben ze erop gerekend, want er staat een veldbed achter de deur, in de hal.

Ik heb altijd dat soort dingen. Toen ik nog met de bakfiets reed, moest ik een keer wat bezorgen bij een oud

[p. 155]

wijfje. Dat is nou wel een jaar of vijf terug. Ik bel aan en dat mensje zit te huilen achter de deur. Want haar neef zou d'r opkomen halen voor een oudeliedentocht en die was niet gekomen. En daar zat ze nou.

Nou was 't een pinnig mensje, met haar op d'r kin en een grijs knotje op d'r hoofd, net zo'n beschimmelde tennisbal, maar toch raak ik bewogen door haar ellende. Wat heeft zo'n oud mensje nou nog? denk ik. Dus ik vraag hoe het in elkaar zit en die bus zou weggaan van het Haarlemmermeerstation. Dus ik hijs dat mensje, met d'r karabies en een zakje appels voor onderweg in me bakfiets en ik kar zo snel als ik kan naar 't Haarlemmermeerstation. We komen daar, maar geen bus, niks. Maar nu wist ze ook welke dokter in de organisatie was,

Heb ik iets van u aan?

[p. 156]

dus ik laad haar weer op, en wij rijden naar die dokter, want misschien kon ze dan nog met de trein achterna. Nou was 't een pinnig mens, dat zei ik al.

Om de honderd meter zei ze: “Kan je niet harder?” Of: “Kijk uit voor die tram,” want 't was zo'n meerijdster, je weet wel. Ik beheers me, en blijf denken aan de goede daad die ik doe. We komen bij die arts en daar blijkt dat die tocht pas de volgende dag zal zijn. Toen heeft dat mensje het lef om tegen mij te zeggen: “Kan u me dan niet even naar mijn vriendin rijden!” Ik zei: “U kan kiezen, hier eraf of naar huis.” En op weg naar haar huis hebben we elkaar gewoon zitten uitschelden. “U bent een ondankbaar kreng,” en dat soort dingen.

Bij haar huis gekomen, wou ze van woede niet uit de bak komen. Nou, wat doe je dan? Je gaat aan d'r staan sjorren, maar zij hield zich vast. Toen heb ik twee asmannen moeten vragen om te helpen haar los te wrikken. Ze was zo venijnig als ze oud was. Ik zal nooit vergeten wat ze me nariep: “Voor mijn part krijg je zoveel luizen dat je zelf niet meer hoeft te bewegen”.’

In de hoek had men de oude met de baard weer netjes geïnstalleerd, hij had een nieuw brandewijntje gekregen en keek vergenoegd rond. ‘Ha, die Lange Jan,’ riep hij op een gegeven moment en tastte naar zijn wandelstok.

‘Nu hard zijn, jongen,’ zei Jan tegen zich zelf. Hij trok zijn pet in de ogen en riep met hoge stem: ‘Sorry, opa, ik heet Manus.’ Daarop verliet hij met haastige spoed het pand. Om hem te helpen betaalde ik zijn groc en volgde hem, om zeker te zijn, zeer kort daarna.