Stukjes in de kraag

[p. 130]

Een conférence

I

Er heerst, in de cabaretwereld, een merkwaardig verschil tussen geschreven en gesproken tekst, althans wat de conférence betreft. Een conférencier is geheel van zijn publiek afhankelijk. Als het publiek begrijpt wat hij bedoelt dan maakt hij zijn zinnen niet af, waarom zou hij - hij heeft zijn punt al gescoord. In het vuur van zijn betoog haalt hij, wat de taal aangaat, soms de vreemdste capriolen uit. En hij schrikt zich lam als een attent persoon de tekst die hij uitspreekt een keer van een bandopname-apparaat uittikt en hem die toezendt.

De volgende tekst is een conférence (opgenomen van de band) uit een K-wartaaluitzending van het Haags Studenten Cabaret, helaas - zou ik bijna zeggen - een toch aardig coherent verhaal:

‘Ik heb hier een bericht uit Denemarken, waar ze nu zelfs voorlichtingsfilms vertonen op de televisie waarbij onder andere voorbehoedsmiddelen getoond worden. Ze hebben het eerst geprobeerd, eerst voor ouders op een laat uur, als alle kinderen naar bed zijn. Na halftwee. Daar is een geweldige reactie op gekomen, allerlei bedankbrieven van mensen die het nog niet wisten. Er was zelfs één brief bij van een man die schreef ik heb nu net mijn dertiende kind gehad en dit is de laatste want we weten nu waar het van komt. Er zijn ook mensen tegen hoor, laat ik eerlijk zijn. Er zijn ook mensen tegen die schreven, laten we de kinderen niet wijzer maken dan ze al zijn.

[p. 131]

Eén vrouw die schreef zelfs, ik blijf ertegen, ik wil niet dat mijn kind televisie ziet, dus ook die voorlichting niet; dan maken ze hun huiswerk niet meer. En dat is een probleem, dat hebben ze niet alleen in Denemarken mee te kampen of in West-Europa, in Egypte zitten ze er ook mee. Er is een bericht uit Egypte, daar heeft een hoofdredacteur een voorstel gedaan om mensen die meer dan 4 kinderen krijgen gevangenisstraf te geven. En helemaal omschreven, een week voor het vijfde kind, een maand voor het zesde kind, dan gaat het een maand goed, he, en er staat zelfs bij, een jaar voor het zevende kind. Ze rekenen sterk op recidivisme. Reclassering is natuurlijk simpeler, he, die staan natuurlijk allerlei middelen ten dienste...

Hoewel het is natuurlijk wel vervelend om voortdurend in de gevangenis te moeten en steeds dezelfde cipier te krijgen. Altijd hetzelfde grapje: een ongeluk zit in een klein celletje.

Nou zult u zeggen, goed, dat is Egypte, maar er is hier een onderzoek uit Engeland. In Birmingham, in Engeland hebben ze een merkwaardig onderzoek gedaan bij 500 aanstaande vaders en van die 500 aanstaande vaders leefden ongeveer 85 pct. zo ontzaglijk mee met de zwangerschap van hun vrouw dat ook zij gingen lijden aan verminderde eetlust, tand- en rugpijn. En alle verschijnselen die ermee samen hingen. Ontzaglijk eng. Overdag gingen ze wel naar kantoor, in positievest waarschijnlijk. En dan zul je zeggen, goed, dat is een onderzoek in Birmingham, maar alle Engelsen hebben het in alle eerbied gezegd, want ik heb hier een knipsel over koningin Elizabeth uit het Algemeen Dagblad. Er stond, haar vierde kind is de derde zoon van haar en prins Philip. Haar andere zoons zijn prins Charles, die troonopvolger is en prins Andrew, het derde kind van de Koningin. Haar

[p. 132]

enige dochter Anne, die 13 is kwam na haar oudste broer. En dan waar het om gaat, prins Philips telefoneerde zelf naar de Koningin-Moeder. En de dokter had het nog afgeraden, maar hij dacht, kom...

In Nederland krijgen we dit ook, he, voorlichting op de televisie, wij hebben het al. Verschillende ouderavonden, een rubriek als Gehuwd en Ongehuwd, maar meestal in de vorm van een forum.

Dat is merkwaardig, he, voor Nederland. Voorlichting per forum, die mensen willen naar alle kanten gedekt zijn. Soms gaat dat zeer ruw toe voor onze begrippen. Er is een uitzending geweest, dat is dan een prachtige uitzending in verschillende recensies, over het gebruik van schuttingwoorden. En dan zag je ook even een schutting en daar stonden die woorden op, en daar hoefde je geen boek voor te kopen. Een hele hoop mensen hebben geschreven, betaal ik daar nou mijn kijkgeld voor. Nou 't was twintig seconden op het beeld. Als je uitrekent wat dat aan kijkgeld kost, dan krijg je geen waar voor je geld.

In dat forum is ook nog gebleken dat je die woorden niet eens nodig had bij de voorlichting. Persoonlijk sta ik daar heel anders tegenover. De meeste mensen zeggen ja, het ergste vind ik van die woorden, die schuttingwoorden, die horen niet in de huiskamer, die horen op een schutting.

Als je ze wilt lezen dan ga je maar naar een schutting toe. Persoonlijk heb ik helemaal geen bezwaar dat ze in de huiskamer komen. Het is wel een moeite om ze van het behang af te krijgen.’

II

Ik kan mij levendig voorstellen dat men, deze tekst lezend, er geen bal aan vindt. Ik zou hem ook niet zo

[p. 133]

hebben durven uitschrijven, hij was voordat ik begon te praten genoteerd in korte aantekeningen in de marge van krantenknipsels. Maar hoe reageert een zaal vol publiek? Er zaten die avond bijna 300 mensen in Concordia in Bussum en die waardeerden de gesproken tekst aldus:

‘Ik heb hier een bericht uit Denemarken, waar ze nu zelfs voorlichtingsfilms vertonen op de televisie, waarbij o.a. voorbehoedsmiddelen getoond worden. Ze hebben het eerst geprobeerd, eerst voor ouders op een laat uur, als alle kinderen naar bed zijn (gelach). Na half twee (gelach). Daar is een geweldige reactie op gekomen, allerlei bedankbrieven van mensen die het nog niet wisten (zeer veel gelach). Er was zelfs één brief bij van een man, die schreef: ik heb nu net mijn dertiende kind gehad ('n kleine lach) en dit is de laatste, want we weten nu waar het van komt (veel gelach). Er zijn ook mensen tegen hoor, laat ik eerlijk zijn. Er zijn mensen tegen die schreven, laten we de kinderen niet wijzer maken dan ze al zijn (kleine lach).

Eén vrouw die schreef zelfs, ik blijf ertegen, ik wil niet dat mijn kind televisie ziet, dus ook die voorlichting niet. Dan maken ze hun huiswerk niet meer (gelach, wegstervend en opnieuw beginnend).

En dat is een probleem (gelach) dat hebben ze niet alleen in Denemarken mee te kampen of in West-Europa, in Egypte zitten ze er ook mee. Er is een bericht uit Egypte, daar heeft een hoofdredacteur een voorstel gedaan om mensen die meer dan vier kinderen krijgen gevangenisstraf te geven (gelach en hilariteit). En helemaal omschreven, een week voor het vijfde kind, een maand voor het zesde kind (kleine lach), dan gaat het een maand goed, he (gelach) en er staat zelfs bij een jaar voor het zevende kind. Ze rekenen sterk op recidi-

[p. 134]

visme (gelach). Reclassering is natuurlijk simpeler, he, die staan natuurlijk allerlei middelen ten dienste (kleine lach). Hoewel het is natuurlijk wel vervelend om voortdurend in de gevangenis te moeten en steeds dezelfde cipier te krijgen (gelach en hilariteit). Altijd hetzelfde grapje: een ongelukje zit in een klein celletje (veel gelach).

Nou zult u zeggen, goed, dat was Egypte, maar er is hier een onderzoek uit Engeland. In Birmingham, in Engeland hebben ze een merkwaardig onderzoek gedaan bij 500 aanstaande vaders en van die 500 aanstaande vaders leefde ongeveer 85 pct. zo ontzaglijk mee met de zwangerschap van hun vrouw, dat ook zij gingen lijden aan verminderde eetlust, tand- en rugpijn (gelach). En alle verschijnselen die ermee samenhingen. Ontzaglijk eng (zeer veel gelach). Overdag gingen ze wel naar kantoor, in positievest waarschijnlijk (zeer veel gelach).

En dan zul je zeggen, goed dat is een onderzoek in Birmingham, maar alle Engelsen hebben het, in alle eerbied gezegd, want ik heb hier een krantenknipsel over koningin Elizabeth uit het Algemeen Dagblad. Er stond haar vierde kind is de derde zoon van haar en prins Philip (gelach). Haar andere zoons zijn prins Charles, die troonopvolger is en prins Andrew, het derde kind van de Koningin. Haar enige dochter, prinses Anne, die 13 is, kwam na haar oudste broer (veel gelach). En dan waar het om gaat: prins Philip telefoneerde zélf naar de Koningin-Moeder (gelach). En de dokter had het nog afgeraden maar hij dacht kom... (zeer veel gelach).

In Nederland krijgen we dit ook, he, voorlichting op de televisie, wij hebben het al. Verschillende ouderavonden, een rubriek als Gehuwd en Ongehuwd, maar meestal in de vorm van een forum. Dat is merkwaardig, he, voor Nederland. Voorlichting per forum, die mensen willen

[p. 135]

naar alle kanten gedekt zijn (veel gelach). Soms gaat dat zeer ruw toe voor onze begrippen. Er is een uitzending geweest, dat is dan een prachtige uitzending in verschillende recensies, over het gebruik van schuttingwoorden. En dan zag je ook even een schutting en daar stonden die woorden op (gelach, dat wegsterft en opnieuw begint) en daar behoefde je geen boek voor te kopen (kleine lach). Een hoop mensen hebben geschreven betaal ik daar nou mijn kijkgeld voor (gelach). Nou, 't was twintig seconden op het beeld. Als je uitrekent wat dat aan kijkgeld kost, dan krijg je geen waar voor je geld (weinig gelach). In dat forum is ook nog gebleken dat je die woorden niet eens nodig had, bij de voorlichting. Persoonlijk sta ik daar heel anders tegenover. De meeste mensen zeggen ja, het ergste vind ik van die woorden die schuttingwoorden, die horen niet in de huiskamer, die horen op een schutting (gelach). Als je ze wilt lezen dan ga je maar naar een schutting toe. Persoonlijk heb ik helemaal geen bezwaar dat ze in de huiskamer komen. Het is wel een moeite om ze van het behang af te krijgen (zeer veel gelach).’